Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

2) zmiany umożliwiające lepszą ocenę efektów kształcenia 
Proponuje się wprowadzenie definicji pracy dyplomowej. Obejmie ona nie tylko prace 
pisemne, ale także opublikowany artykuł, prace projektowe (w tym projekt i wykonanie 
programu lub systemu komputerowego), konstrukcyjne, technologiczne lub artystyczne. 
Zakłada  się  uzupełnienie  katalogu  wymagań  niezbędnych  do  ukończenia  studiów 
pierwszego  i  drugiego  stopnia  oraz  jednolitych  studiów  magisterskich  o  obowiązek 
złożenia pracy dyplomowej. Ograniczenie tych  wymagań do egzaminu  dyplomowego 
może okazać się niewystarczające do zweryfikowania poziomu wiedzy i umiejętności 
absolwenta.  
Na  uczelnie  zostanie  nałożony  obowiązek  sprawdzania  prac  dyplomowych  przed  ich 
obroną  z  wykorzystaniem  programów  antyplagiatowych  i  ogólnopolskiego 
repozytorium  pisemnych  prac dyplomowych. Przyczyni  się  to  do  ograniczenia 
nierzetelności  w  ich  przygotowywaniu.  Uczelnia  jest  obowiązana  do  niezwłocznego 
przekazania  pracy  dyplomowej  po  pozytywnym  zakończeniu  obrony  do 
ogólnopolskiego repozytorium pisemnych prac dyplomowych. Włączenie  prac 
dyplomowych do  ogólnopolskiego  repozytorium  poszerzy  możliwości  dokonywania 
porównań zarówno przez promotora, jak też przez PKA. Rektorzy uczelni w terminie 
do  dnia  31  grudnia  2016  r.  będą  obowiązani  wprowadzić  do  ogólnopolskiego 
repozytorium pisemnych prac dyplomowych  dane  dotyczące  prac  dyplomowych, 
których  obrona  zakończona  pozytywnym  wynikiem  odbyła  się  po  dniu  30  września 
2009 r. 
Zapewnieniu  jakości  kształcenia  ma  służyć  również  doprecyzowana  regulacja 
określająca  warunki  podziału  podstawowych  jednostek  organizacyjnych uczelni, 
wprowadzająca  zakaz  przenoszenia  uprawnień  poza  siedzibę  uczelni  na  nowo 
utworzone  jednostki  zamiejscowe. Ma ona na celu zapewnienie odpowiednich 
warunków  do  prowadzenia  kierunku,  w  tym  w  szczególności  w  zakresie  bazy 
materialnej i minimum kadrowego,  oraz  uniemożliwienie  korzystania  z  jednego 
uprawnienia do kierunku w więcej niż jednym miejscu. Uruchomienie kierunku studiów 
w  nowo  powstałej  jednostce  zamiejscowej  będzie  każdorazowo  wymagało  opinii 
Polskiej Komisji Akredytacyjnej. 
Podniesieniu  jakości  kształcenia  na  studiach  drugiego  stopnia  służyć  ma  również 
umożliwienie  zwiększenia  maksymalnej  liczby  semestrów  kształcenia  z  4  do  5, 
w zależności od uzasadnionych potrzeb. 
10 
 
 
3) usprawnienie trybu postępowania w sprawach uruchamiania i zawieszania kierunków 
studiów uczelni publicznych i niepublicznych oraz likwidacji uczelni niepublicznych. 
Skutki  niżu  demograficznego  powodują  znaczne  zwiększenie  liczby  zawieszanych 
kierunków studiów oraz procesów konsolidacji i likwidacji uczelni niepublicznych. 
Nowe  kierunki  uruchamiane  są  nieraz  z  naruszaniem  zasad  minimum  kadrowego, 
nieprzestrzeganiem  innych  określonych  w  ustawie  przepisów,  brakiem  dostosowania 
wewnętrznych  uregulowań  i  procedur  do  przepisów  ustawy  i  wydanych  na  jej 
podstawie aktów wykonawczych, a  nawet  zdarzają  się  przypadki  prowadzenia 
kształcenia bez wymaganych uprawnień.  
Stąd  też  proponuje  się  usprawnienie  trybu  zawieszania  i  cofania  uprawnień  do 
prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia, uszczegółowienie 
przesłanek  i  terminu likwidacji uczelni niepublicznych, uregulowanie konsekwencji 
prawnych  niezrealizowania  przez uczelnie zaleceń  i  wniosków  sporządzonych 
w wyniku  kontroli  dokonanej  przez  ministra  właściwego  do  spraw  szkolnictwa 
wyższego,  uszczegółowienie  trybu  postępowania  w  ramach  czynności  nadzorczych 
w przypadku powstania nieprawidłowości. 
W celu ochrony jakości kształcenia wprowadzono rozwiązania wychodzące poza zakres 
przewidziany w Założeniach.  Zakłada  się  bowiem  wyeliminowanie sytuacji, w której 
uczelnia  kształci,  nie  spełniając  wymaganych  warunków  prowadzenia  studiów 
wyższych, w tym minimum kadrowego, tylko dlatego, że zawiadamia o tym ministra.  
W  przypadku  zaprzestania  przez  jednostkę  spełniania  warunków do prowadzenia 
studiów lub dokonania  negatywnej oceny jakości  kształcenia  przez  Polską  Komisję 
Akredytacyjną,  minister  będzie  mógł  zawiesić  albo  cofnąć  uprawnienie podstawowej 
jednostce organizacyjnej do prowadzenia studiów na danym kierunku, poziomie 
i profilu kształcenia (a nie, jak obecnie, musiał). Wychodząc poza Założenia, dokonano 
zmian  w  zakresie  „związania”  ministra  opiniami  PKA  w  przypadku  podejmowania 
przez  niego  decyzji  dotyczących  zawieszania  lub  cofania  uprawnień  do  prowadzenia 
kierunków studiów (art. 11b ust. 2 i 3) w  związku  z  wyrokiem  Trybunału 
Konstytucyjnego z dnia 25 lipca 2013 r. (SK 61/12W).  
Proponuje  się  wprowadzenie  zasady,  iż  wszczęcie  postępowania  w  sprawie 
przywrócenia  zawieszonego  uprawnienia  do  prowadzenia  studiów  na  określonym 
kierunku,  poziomie  i  profilu  kształcenia,  następuje  na  wniosek  uczelni,  złożony  do 
11 
 
ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. W przypadku niezłożenia przez 
uczelnię  wniosku  przed  upływem  dwunastu  miesięcy  od  dnia  doręczenia  decyzji 
o zawieszeniu uprawnienia, wygasa ono z upływem ostatniego dnia tego terminu.  
W  przypadku  cofnięcia  albo  wygaśnięcia  uprawnienia  do  prowadzenia  studiów  na 
danym kierunku z wnioskiem o przyznanie podstawowej jednostce organizacyjnej 
nieposiadającej  uprawnienia  do  nadawania  stopnia  doktora  habilitowanego, 
uprawnienia do prowadzenia studiów na tym samym kierunku uczelnia  będzie mogła 
wystąpić  po  upływie  dwudziestu  czterech  miesięcy  od  dnia  wygaśnięcia  uprawnienia 
albo  doręczenia  decyzji  o  cofnięciu  uprawnienia.  Natomiast,  jeżeli  cofnięcie  lub 
wygaśnięcie uprawnienia do prowadzenia kształcenia na kierunku dotyczy podstawowej 
jednostki  organizacyjnej  uczelni  posiadającej  uprawnienia  do  nadawania  stopnia 
doktora  habilitowanego,  uczelnia  będzie  mogła  utworzyć  w  tej  jednostce  ten  sam 
kierunek  studiów  po  upływie  dwudziestu  czterech  miesięcy  od  dnia  wygaśnięcia 
uprawnienia albo doręczenia decyzji o cofnięciu uprawnienia. 
W przypadku wydania  przez  ministra  właściwego  do  spraw  szkolnictwa  wyższego 
decyzji  o  cofnięciu  albo  zawieszeniu  podstawowej  jednostce  organizacyjnej  uczelni 
nieposiadającej uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego uprawnienia 
do  prowadzenia  studiów  na  danym  kierunku,  poziomie  i  profilu  kształcenia, 
z wnioskiem o przyznanie tej jednostce uprawnienia do prowadzenia studiów na innym 
kierunku, poziomie i profilu kształcenia, uczelnia może wystąpić po upływie dwunastu 
miesięcy  od  dnia  doręczenia  decyzji  o  cofnięciu  albo  zawieszeniu  uprawnienia. 
W analogicznej sytuacji  dotyczącej  podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni 
posiadającej uprawnienie do nadawania stopnia doktora habilitowanego, uczelnia może 
utworzyć w tej jednostce inny kierunek studiów po upływie dwunastu miesięcy od dnia 
doręczenia decyzji o cofnięciu albo zawieszeniu uprawnienia. 
Proponuje  się  wprowadzenie  regulacji  dotyczącej  uprawnień  jednostek,  które  przez 
kilka  lat  wstrzymują  rekrutację  na  dany  kierunek  i  poziom  studiów,  przez  wskazanie 
okresu,  po  upływie  którego  uprawnienie  to  wygaśnie  z  mocy  prawa  (art. 25 projektu 
ustawy). Termin opiniowania wniosków  o uruchomienie nowych kierunków studiów 
przez PKA zostanie skrócony z czterech do trzech miesięcy. Regulacja ta skróci całą 
procedurę  tworzenia  nowych  kierunków,  wychodzących  naprzeciw  potrzebom  rynku 
pracy, do okresu jednego semestru. 
12 
 
Nadanie uprawnienia do prowadzenia  kierunku lekarskiego, lekarsko-dentystycznego 
oraz kierunku farmacja będzie wymagało, poza opinią PKA, opinii ministra właściwego 
do spraw zdrowia,  także  w  przypadku  podstawowych  jednostek  organizacyjnych 
uczelni nienadzorowanych przez tego ministra.  
Obecnie  ustawa  zobowiązuje  rektora  do  przedstawienia  do  wiadomości  ministra  – 
w terminie 30 dni od dnia uchwalenia przez senat uczelni nowego statutu lub zmian 
w statucie.  Takiego  obowiązku  nie  ma  w  przypadku  statutów  nadawanych  decyzją 
założyciela.  W  ramach  proponowanych  rozwiązań  przewiduje  się  nałożenie  na 
założyciela  uczelni  niepublicznej  obowiązku  przesyłania  ministrowi  statutów 
nadawanych przez tego  założyciela.  W  wyniku  konsultacji  społecznych  odstąpiono 
natomiast  od  wynikającej  z  Założeń  regulacji  dotyczącej  wprowadzenia  przepisów 
przewidujących nadawanie statutów uczelni przez ministra, w przypadku stwierdzenia 
niezgodności  statutu  z  obowiązującym  prawem  oraz  dwukrotnego  bezskutecznego 
wezwania uczelni do wprowadzenia zmian.  
Założyciel  uczelni  niepublicznej  zobowiązany  będzie  do  pokrywania  z  własnego 
majątku  kosztów  wynagrodzenia  likwidatora  uczelni.  Zasada  ta  będzie  dotyczyła 
przypadku, gdy koszty likwidacji uczelni niepublicznej przekroczą jej majątek.  
Przewiduje się, zgodnie  z art. 28 projektu ustawy, że założyciel uczelni  niepublicznej, 
w której w dniu wejścia w życie ustawy nie prowadzi się kształcenia studentów, będzie 
obowiązany do otwarcia likwidacji w terminie trzech miesięcy. Do likwidacji uczelni 
niepublicznych  otwartych  przed  dniem  wejścia  w  życie  ustawy  zasada  ponoszenia 
kosztów  likwidacji  przez  założyciela  uczelni  będzie  miała  zastosowanie  po  upływie 
12 miesięcy od dnia wejścia w życie znowelizowanych przepisów. 
Wprowadzenie  tego  rozwiązania  jest  konieczne  z  uwagi  na  istniejące  uczelnie 
niepubliczne,  które  nie  posiadają  już  uprawnień  do  prowadzenia  studiów,  nie  mają 
studentów  i  nie  zatrudniają  nauczycieli  akademickich,  natomiast  założyciel  uczelni 
niepublicznej zwleka, nawet w niektórych przypadkach kilkanaście lat, z jej likwidacją. 
Uczelnie te już nie prowadzą studiów, ale nadal jako niezlikwidowane przez założyciela 
figurują  w  rejestrze uczelni niepublicznych i  mogą  nawet  pod  szyldem  uczelni 
prowadzić inną działalność niż kształcenie studentów. Jeżeli uczelnia nie ma majątku, 
koszty  jej  likwidacji  powinny  być  pokryte  przez  osobę  fizyczną  lub  prawną,  która 
zakładała  uczelnię,  a  nie  przez  Skarb  Państwa.  W  sytuacji  niżu  demograficznego 
13 
 
zwiększy  się  liczba  uczelni,  które  z  uwagi na brak studentów i utratę  uprawnień  do 
prowadzenia kierunków studiów powinny być zlikwidowane.  
Zostanie  wyłączona  możliwość  wydania  pozwolenia  na  utworzenie  uczelni 
niepublicznej  osobie  skazanej za umyślne  przestępstwo  skarbowe.  Przewiduje  się  też, 
że  pozwolenie  na  utworzenie  uczelni  niepublicznej  może  być  cofnięte  przez  ministra 
właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, w przypadku gdy wszystkie uprawnienia 
podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni do prowadzenia kierunków studiów 
zostały  cofnięte  lub  wygasły  oraz  gdy  działania  lub  zaniechania  założyciela  uczelni 
uniemożliwiają jej funkcjonowanie zgodnie z prawem. 
3. Dostosowanie funkcjonowania uczelni do skutków niżu demograficznego 
3.1.  Z  szacunków  Ministerstwa  Nauki  i  Szkolnictwa  Wyższego  wynika,  iż  w roku 
akademickim 2017/2018 studenci studiów stacjonarnych na uczelniach publicznych 
będą  stanowili  71%  ogółu  studiujących,  studenci  studiów niestacjonarnych na 
uczelniach publicznych –  12%, a  studenci uczelni  niepublicznych studiów 
stacjonarnych i niestacjonarnych – 17%. 
Aby  niż  demograficzny  nie  wpłynął  na  likwidację  tych  uczelni  niepublicznych,  które 
zapewniają  wysoką  jakość  kształcenia  oraz  rzetelnie  stosują  prawo,  zaproponowano 
nowe rozwiązania nadzorcze wobec uczelni niestosujących się do przepisów prawa oraz 
w odniesieniu do kierunków studiów, które uzyskały negatywną ocenę Polskiej Komisji 
Akredytacyjnej. 
Projektowane  rozwiązania  zmierzają  do  skutecznego  zapewnienia  studentom  oraz 
kandydatom  na  studia  pełnej  i  rzetelnej  informacji  na  temat  uczelni,  które  nie 
przestrzegają  prawa,  w  szczególności  praw  studentów,  zapewniając  tym  samym 
ochronę tych uczelni, które gwarantują wysoką jakość kształcenia oraz rzetelnie stosują 
przepisy prawa. 
W ramach nowelizacji przewiduje się wzmocnienie mechanizmów nadzoru w stosunku 
do uczelni, które nie realizują obowiązków ustawowych, naruszają lub omijają prawo. 
Nowe przepisy będą  przewidywać,  że  na  stronach  internetowych  Ministerstwa  Nauki 
i Szkolnictwa  Wyższego  będą  publikowane informacje  na temat uczelni publicznych 
i niepublicznych, które uzyskały negatywną ocenę Polskiej Komisji Akredytacyjnej, jak 
również  informacje  dotyczące  wszczęcia  postępowań  w  sprawie  zawieszenia  lub 
cofnięcia  uprawnień  do  prowadzenia  kierunków  lub  też  cofnięcia  pozwolenia  na 
14