Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw

pozytywną  ocenę  programową  Polskiej Komisji Akredytacyjnej na  określonym 
kierunku  i  poziomie  kształcenia  lub w przypadku nieprzeprowadzenia jeszcze 
oceny  –  jednostki,  które  posiadają  uprawnienia  do  nadawania  stopnia  doktora 
w zakresie  obszaru  kształcenia  i  dziedziny,  do  których  jest  przyporządkowany 
kierunek studiów; 
−  uprawnienie senatu uczelni do określenia procedur, w związku z potwierdzaniem 
efektów  uczenia  się,  a  także  zasady  dotyczące  opłat  za  potwierdzanie przez 
uczelnię efektów uczenia się.  
Nowe  regulacje  nie  przewidują  prowadzenia  studiów  eksternistycznych.  W celu 
zagwarantowania  odpowiedniego  poziomu  kształcenia  osoba  ubiegająca  się 
o potwierdzenie efektów uczenia się nie będzie mogła w ten sposób uzyskać więcej niż 
50% puli punktów ECTS przypisanych do danego programu kształcenia, w tym efektów 
kształcenia dla tego kierunku. Ogólna liczba osób, które uzyskały takie potwierdzenie, 
na danym kierunku studiów i poziomie kształcenia, nie będzie mogła przekroczyć 20% 
ogólnej liczby studentów na tym kierunku, poziomie i profilu. Zasada ta  ma zapewnić 
włączenie studentów w realizowany już tok studiów i realizowany program kształcenia 
oraz  zapobiec  tworzeniu  odrębnych  grup,  czy  też  wyspecjalizowaniu  się  uczelni 
w kształceniu  wyłącznie  w  skróconym  trybie.  System  potwierdzania efektów uczenia 
się i jego jakość będzie podlegać ocenie Polskiej Komisji Akredytacyjnej.  
Z procedury potwierdzania efektów uczenia się będą wyłączone kierunki, dla których 
zgodnie z przepisami UE zostały określone standardy kształcenia. 
2. Zapewnienie lepszej jakości kształcenia 
Nowe  rozwiązania  mają  przeciwdziałać  dominującemu  w  uczelniach  zawodowych, 
trendowi  kształcenia  na  kierunkach  studiów  o profilu ogólnoakademickim, 
w szczególności  na  kierunkach  tzw.  „masowych”.  Ponieważ  w  uczelniach  tych 
(publicznych i niepublicznych)  studenci  mają  ograniczony  dostęp  do  wysoko 
wyspecjalizowanej kadry  naukowej (niższe wymogi dotyczące minimum kadrowego), 
a zajęcia dydaktyczne często odbywają się w dużych  grupach wykładowych powoduje 
to  zanikanie  relacji „mistrz-uczeń”,  a  tym  samym  obniżanie  jakości  kształcenia. 
Masowe  kształcenie  studentów  na  kierunkach  ogólnoakademickich  powoduje  też,  że 
kwalifikacje  i  kompetencje  ich  absolwentów  nie  odpowiadają  oczekiwaniom 
pracodawców, co z kolei wpływa na poziom bezrobocia wśród tych absolwentów. 
5 
 
Nowa  regulacja  wprowadza  zasadę,  że  tylko  ta  podstawowa  jednostka  organizacyjna 
uczelni, która posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora 
habilitowanego lub doktora będzie mogła prowadzić kształcenie na kierunkach o profilu 
ogólnoakademickim –  w ramach obszarów kształcenia oraz dziedzin odpowiadających 
uprawnieniom do nadawania tych stopni, a także będzie mogła prowadzić kształcenie 
na kierunkach studiów o profilu praktycznym. Natomiast jednostka organizacyjna 
nieposiadająca  uprawnień  do  nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego 
i doktora  w  obszarze  kształcenia  i  dziedziny,  do  których  jest  przyporządkowany 
kierunek,  będzie  zobowiązana  do  prowadzenia  studiów  na kierunkach o profilu 
praktycznym. 
Regulacja 
dotycząca 
uprawnień 
podstawowych jednostek 
organizacyjnych uczelni do nadawania stopni naukowych  w  obszarze  kształcenia 
i dziedziny,  do  których  jest  przyporządkowany  kierunek,  jest  doprecyzowaniem 
dotychczas  obowiązujących  przepisów.  Ponad  połowa  programu  studiów  określonego 
liczbą punktów ECTS, na kierunku studiów o profilu praktycznym obejmować będzie 
zajęcia  praktyczne  kształtujące  kompetencje  społeczne  i  umiejętności  praktyczne, 
w tym  umiejętności  uzyskiwane  na  zajęciach  warsztatowych,  które  będą  prowadzone 
przez osoby posiadające doświadczenie zawodowe zdobyte poza uczelnią w dziedzinie 
związanej  z  kierunkiem  studiów.  Natomiast  zajęcia  na kierunku studiów pierwszego 
i drugiego  stopnia  o  profilu  ogólnoakademickim  byłyby  powiązane  z realizowanymi 
w uczelni badaniami. Ponad połowa programu studiów określonego w punktach ECTS 
na takim kierunku obejmować  będzie  zajęcia  służące  zdobywaniu  przez  studenta 
pogłębionej wiedzy. 
W przypadku nieposiadania przez podstawową jednostkę organizacyjną uprawnień do 
nadawania  stopnia  naukowego  w  obszarze  kształcenia  i  dziedzinie,  do  których 
przyporządkowano  kierunek  studiów,  uruchomienie studiów pierwszego lub drugiego 
stopnia na kierunku o profilu ogólnoakademickim będzie również możliwe po zdobyciu 
doświadczenia w tym zakresie, rozpoczęciu prowadzenia badań naukowych i uzyskaniu 
co najmniej pozytywnej  oceny  jakości  kształcenia  wydanej  przez  Polską  Komisję 
Akredytacyjną  na  prowadzonym  kierunku  studiów  odpowiednio  pierwszego  lub 
drugiego  stopnia  o  profilu  praktycznym  (nie  wcześniej  niż  po  zakończeniu  cyklu 
kształcenia).  Ponadto,  podstawowa jednostka  organizacyjna  ubiegająca  się 
o uruchomienie  ogólnoakademickiego  profilu  kształcenia  na  kierunku  studiów 
pierwszego i drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich powinna zatrudnić 
6 
 
w  pełnym  wymiarze  czasu  pracy  co  najmniej  ośmiu  nauczycieli  akademickich 
posiadających  tytuł  naukowy  profesora  lub  stopień  naukowy  doktora  habilitowanego, 
lub  uprawnienia  równoważne  z  uprawnieniami  doktora  habilitowanego  nabyte  na 
podstawie art. 21a  ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule 
naukowym oraz o stopniach  i tytule w zakresie sztuki, dla których uczelnia stanowi 
podstawowe  miejsce  pracy,  reprezentujących  dziedzinę  nauki  lub  sztuki,  związaną 
z danym kierunkiem studiów. Natomiast warunki  dotyczące  minimum  kadrowego 
w tym zakresie pozostaną bez zmian. 
Zmiany w zakresie minimum kadrowego studiów drugiego stopnia o profilu 
praktycznym  mają  na  celu  stworzenie  dogodnych  warunków  do  prowadzenia  takich 
studiów. Umożliwią one zastąpienie samodzielnego nauczyciela akademickiego dwoma 
nauczycielami  posiadającymi  stopień  naukowy  doktora  oraz  znaczne  doświadczenie 
zawodowe zdobyte poza uczelnią. Nauczyciela posiadającego stopień naukowy doktora 
można  będzie  zastąpić  dwoma  osobami  z  tytułem  zawodowym  magistra,  oraz 
posiadającymi znaczne  doświadczenie zawodowe zdobyte poza uczelnią w dziedzinie 
związanej  z  kierunkiem  studiów.  W  obydwu  przypadkach  zmiany  te  nie  mogą 
przekroczyć  50%  liczby  osób  zaliczanych  do  minimum  kadrowego.  Obecnie taka 
możliwość istnieje tylko na studiach pierwszego stopnia o profilu praktycznym. 
Dla podstawowych jednostek organizacyjnych  realizujących  studia  na  określonych 
kierunkach,  poziomach  i  profilach  w  dniu  wejścia  w  życie  ustawy  zostanie 
wprowadzony  okres na dostosowanie  się  do  nowych  rozwiązań.  Zgodnie  z  art.  23 
projektu ustawy senaty uczelni będą  obowiązane  dostosować  profile  i  programy 
kształcenia  do  wymagań  określonych  w  art.  11  znowelizowanej  ustawy  –  Prawo 
o szkolnictwie wyższym, w przypadku studiów pierwszego stopnia – w terminie do dnia 
31 grudnia 2016 r., a w przypadku –  studiów drugiego stopnia i jednolitych studiów 
magisterskich  –  w terminie do dnia 31 grudnia 2017 r. W przypadku niedostosowania 
profili  i  programów  kształcenia  w  tych  terminach,  uczelnia  nie  będzie  mogła 
przeprowadzać rekrutacji na dany kierunek, poziom i profil kształcenia, a uprawnienie 
podstawowej jednostki organizacyjnej do prowadzenia studiów na danym kierunku, 
poziomie  i  profilu  kształcenia  wygaśnie  z  dniem  zakończenia  ostatniego  cyklu 
kształcenia rozpoczętego przed upływem terminu na dostosowanie. 
Nowe przepisy będą nakładały obowiązek organizowania co najmniej trzymiesięcznych 
praktyk zawodowych na kierunkach studiów o profilu praktycznym. Obecnie praktyki 
7 
 
są  nieobowiązkowe  zarówno na profilu praktycznym, jak i ogólnoakademickim. 
Większość  uczelni  prowadzi  praktyki  na  kierunku studiów o profilu praktycznym, 
jednak trwają one z reguły 1 do 2 miesięcy. Proponowana zmiana uwzględnia sygnały 
pracodawców, zgodnie z którymi praktyki w takim wymiarze są zbyt krótkie i studenci 
nie osiągają zakładanych praktycznych umiejętności. 
Proponuje  się  ponadto  wprowadzenie  przepisów  umożliwiających  naprzemienne 
kształcenie w uczelni i odbywanie praktyk.  
Przewiduje  się  także,  z  uwagi  na  konieczność  dostosowania  kształcenia  do  potrzeb 
rynku  pracy,  zmianę  przepisów  dotyczących  konwentu  publicznych  uczelni 
zawodowych, ustalając liczbę przedstawicieli pracodawców wchodzących w jego skład. 
Uprawnienia Ministra Obrony Narodowej  i  ministra  właściwego  do  spraw 
wewnętrznych w zakresie określania składu konwentu pozostaną bez zmian. 
W  publicznej  uczelni  zawodowej  opis  efektów  kształcenia  określa  senat,  po 
zasięgnięciu opinii konwentu. 
Biorąc  pod  uwagę,  że  jakość  kształcenia  ma  zasadniczy  wpływ  na  powodzenie 
absolwentów na rynku pracy oraz na poziom konkurencyjności polskiego szkolnictwa 
wyższego w skali międzynarodowej, w niniejszym projekcie proponuje się dodatkowo: 
1)  zmiany  rozszerzające  możliwości  kształcenia  interdyscyplinarnego  i  umożliwiające 
nadawanie stopni naukowych przez dwie lub więcej jednostki organizacyjne  
Krokiem  w  stronę  unowocześnienia  i  uatrakcyjnienia  oferty  kształcenia  jest 
umożliwienie  prowadzenia  wspólnych studiów interdyscyplinarnych nie tylko przez 
podstawowe jednostki organizacyjne tej samej uczelni, ale też jednostki różnych uczelni 
publicznych  lub  niepublicznych.  Uczelnie  te  w  umowie  powinny  określić  zasady 
finansowania i rozliczenia kosztów prowadzenia wspólnych studiów 
interdyscyplinarnych,  a  także  sposób  ich  prowadzenia  i  organizację. Uprawnienia do 
prowadzenia  takich  studiów  przysługiwać  będą  wyłącznie  tym  podstawowym 
jednostkom organizacyjnym uczelni, które posiadają uprawnienia do nadawania stopnia 
naukowego doktora habilitowanego,  każda  w  ramach  innej dyscypliny naukowej lub 
artystycznej  odpowiadającej  kierunkowi  studiów  interdyscyplinarnych. Jednostki te 
będą mogły tworzyć wspólne minimum kadrowe dla wspólnie prowadzonego kierunku 
studiów.  Regulacja  ma  bowiem  na celu stworzenie możliwości  łączenia  odmiennych 
dyscyplin naukowych, np. informatyki, biotechnologii, mechatroniki i medycyny, na 
jednym kierunku studiów.  
8 
 
Dookreślone  zostaną  również  warunki  prowadzenia  środowiskowych  studiów 
doktoranckich. Do ich prowadzenia będą upoważnione tylko jednostki, z których każda 
posiadać będzie uprawnienia do prowadzenia studiów doktoranckich.  
Projekt  ustawy  wprowadza  też  rozwiązania  ułatwiające  przygotowywanie 
interdyscyplinarnych rozpraw doktorskich. W przypadku takich rozpraw będzie można 
powołać  drugiego promotora, a nie –  jak dotychczas –  kopromotora tylko w ramach 
współpracy międzynarodowej. 
Proponuje  się  również  stworzenie  możliwości  przeprowadzania  wspólnego  przewodu 
doktorskiego, w ramach którego  będzie  przygotowywana  interdyscyplinarna  rozprawa 
doktorska.  Dyplom  będzie  wydawany  w  jednej  dziedzinie  w  zakresie  dyscypliny 
wiodącej,  w  którą  osoba  ubiegająca  się  o  stopień  doktora  wniosła  największy  wkład 
naukowy.  Wspólne  przewody  doktorskie  prowadzą, na podstawie porozumienia, rady 
jednostek  organizacyjnych  szkół  wyższych  lub  innych jednostek organizacyjnych, 
w tym także zagranicznych, jeżeli posiadają uprawnienia do nadawania stopnia doktora 
w zakresie dyscyplin, w których prowadzony jest przewód doktorski.  Do 
przeprowadzenia  przewodu doktorskiego rady jednostek organizacyjnych)  powołają 
wspólną komisję. Komisja będzie miała uprawnienia w przedmiocie przyjęcia rozprawy 
doktorskiej  i  dopuszczenia  jej  do  publicznej  obrony  oraz  przyjęcia  publicznej  obrony 
rozprawy  doktorskiej.  Uchwały  w  sprawie  nadania  stopnia  doktora  oraz  wydanie 
dyplomu będą w kompetencji rad jednostek organizacyjnych. Zakłada się, że jednostki 
przeprowadzające  taki  przewód  będą  mogły  wydać  osobie,  której  nadano  stopień 
doktora w zakresie  dyscypliny,  w  której  przeprowadzony  został  przewód  doktorski, 
wspólny  dyplom  albo  dyplom  będzie  mogła  wydać  jednostka  wskazana 
w porozumieniu.  Ponadto, jednostki  przeprowadzające  wspólny  przewód  doktorski, 
w ramach którego przygotowywana jest  interdyscyplinarna  rozprawa  doktorska,  będą 
mogły  wydać  osobie,  której  nadano  stopień  doktora  wspólny  dyplom  w  zakresie 
dyscypliny wiodącej, w którą osoba ta wniosła największy wkład naukowy albo dyplom 
będzie mogła wydać jednostka wskazana w porozumieniu posiadająca uprawnienie do 
nadawania stopnia doktora w zakresie tej dyscypliny; 
                                                          
1)  Jednostka organizacyjna –  wydział,  inna  jednostka  organizacyjna  szkoły  wyższej,  instytut  naukowy 
Polskiej Akademii Nauk, instytut badawczy albo międzynarodowy  instytut  naukowy  utworzony  na 
podstawie odrębnych przepisów, działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 
9