Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw

VII.
Termin wejścia ustawy w życie (art. 12)
Z uwagi na upływ z dniem 18 grudnia 2013 r. terminu implementacji do polskiego
porządku prawnego Dyrektywy, termin wejścia w życie ustawy określono na 14 dzień od dnia
jej ogłosznia.
Projekt ustawy jest zgodny prawem Unii Europejskiej.
Projekt nie zawiera przepisów technicznych, a zatem nie podlega notyfikacji zgodnie
z trybem przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r.
w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych
(Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt ustawy został
udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach internetowych Ministerstwa
Sprawiedliwości i Rządowego Centrum Legislacji. Zgłoszenie zainteresowania pracami nad
projektem złożyła Fundacja Dzieci Niczyje z siedzibą w Warszawie.


11
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Ocena skutków prawnych
Poza zmianami przewidzianymi w projekcie, ustawa nie wywołuje innych skutków
prawnych.
Zestawiając proponowane działania prawodawcze z rozwiązaniami obowiązującymi
w innych państwach członkowskich UE, należy odnotować, że proces legislacyjny znajduje
się tam obecnie w toku. Z informacji uzyskanych od państw członkowskich UE w trakcie
spotkania organizowanego przez Komisję Europejską w grudniu 2012 r. wynika, iż
obowiązujące przepisy w większości państw w znacznej mierze są zgodne z Dyrektywą.
W pewnych przypadkach w celu zapewnienia pełnej implementacji niezbędne są dodatkowo
zmiany w celu ujęcia nowych przestępstw (m.in. grooming, uzyskiwanie dostępu do
pornografii dziecięcej), stosowania zakazów wykonywania działalności związanej
z kontaktami z dziećmi czy udzielania wsparcia dla pokrzywdzonych.
Część państw członkowskich UE (Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Dania, Finlandia,
Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Luksemburg, Malta, Portugalia, Rumunia,
Szwecja, Włochy) jest również stroną Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed
seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych,
podpisanej w dniu 25 października 2007 r. Ustawodawstwo tych państw powinno być zatem
już obecnie zgodne z wymogami Konwencji, a tym samym również z wymogami
wynikającymi z Dyrektywy w zakresie objętym niniejszym projektem i dotyczącym
w szczególności wieku ochrony małoletnich w odniesieniu do przestępstw związanych
z pornografią dziecięcą (18 lat), penalizacji oglądania przedstawień pornograficznych
z udziałem małoletnich, korzystania z usług seksualnych świadczonych przez małoletnich
trudniących się prostytucją, wydłużenia okresu przedawnienia karalności przestępstw
seksualnych popełnionych wobec małoletnich.
12
2. Ocena skutków społecznych
Seksualne wykorzystywanie małoletnich, zwłaszcza pornografia i prostytucja dziecięca,
nabiera cech przestępczości globalnej i zorganizowanej. Przestępczość ta nie omija również
Polski. Mimo względnie stałej liczby spraw wszczynanych w związku z ujawnieniem
przestępstw z rozdziału XXV k.k. znacząco wzrosła liczba nieletnich pokrzywdzonych tymi
przestępstwami. Tendencję tę obrazują policyjne dane, dotyczące liczby małoletnich
pokrzywdzonych przestępstwami z art. 200, art. 202 § 2–4a w latach 2004–2011 oaz dane
o ogólnej liczbie małoletnich pokrzywdzonych przestępstwami o charakterze seksualnym
w lata 2007–2011.
Rok
Art. 200
Art. 202 § 2
Art. 202 § 3
Art. 202 § 4 i 4a
2004
2080
111
3
43
2005
1799
159
2
120
2006
4053
657
17
49
2007
8151
1006
24
31
2008
5635
786
83
44
Źródło: informacje statystyczne Komendy Głównej Policji
Małoletni pokrzywdzeni prze- –
w tym pokrzywdzeni
Rok
stępstwami
o
charakterze przestępstwem z art. 200 k.k.
seksualnym
2007
10036
8151
2008
7046
5635
2009
7749
6021
2010
6849
5086
2011
8106
5086
Źródło: informacje statystyczne Komendy Głównej Policji
13
Wzrasta również liczba sprawców skazanych za przestępstwa z rozdziału XXV k.k.
skierowane przeciwko małoletnim. Jak wynika z danych Ministerstwa Sprawiedliwości,
udział tych skazanych w ogólnej liczbie skazanych na podstawie art. 197–204 k.k. wzrósł
z ok. 33% na początku 1. dekady XXI w. do ponad 44% obecnie.
3 000
2 500
2 000
1 500
1 000
500
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Skazani za przestępstwa z Rozdz. XXV k.k.
Skazani za przestępstwa z Rozdz. XXV k.k. przeciwko małoletnim

Źródło: informacje statystyczne Ministerstwa Sprawiedliwości
Z powyższymi danymi korelują informacje o społecznej percepcji przestępczości na tle
seksualnym (zob. wyniki badania opinii publicznej, przeprowadzonego przez Gemius na
zlecenie Fundacji Dzieci Niczyje w styczniu 2009 r.). Wynika z nich, że większość
internautów uważa zjawisko pornografii dziecięcej za bardzo poważny lub poważny problem.
Takiego zdania było aż 90% osób. Dodatkowo 65% respondentów wskazało, że już samo
zapisanie czy przeglądanie pornografii dziecięcej jest zachowaniem, które powinno być
karane (odmiennego zdania było zaledwie 6%). Badani wskazali, że publikowane treści są
łatwo dostępne dla dzieci (44%).
Zaproponowane w projekcie rozwiązania powinny się przyczynić do poprawy poczucia
bezpieczeństwa obywateli, a dzięki proponowanym mechanizmom o charakterze
prewencyjnym również zmniejszyć ryzyko nadużyć o charakterze seksualnym, jakich wobec
małoletnich mogłyby dopuścić się osoby opiekujące się nimi.

14
3. Ocena skutków gospodarczych
Projektowana ustawa nie wywołuje skutków gospodarczych.
4. Ocena skutków finansowych – wpływ na budżet państwa
Analiza danych statystycznych udostępnianych przez Komendę Główną Policji pozwala
stwierdzić, iż po okresie wzrostu pod koniec lat 90-tych XX w. i w pierwszych latach
XXI w. liczba postępowań wszczynanych w związku z ujawnieniem popełnienia przestępstw
z rozdziału XXV k.k. ustabilizowała się na poziomie poniżej 5 tys. spraw rocznie. Powyżej tej
liczby utrzymywała się jedynie w latach 2006–2009, kiedy to odnotowano również najwięcej
przypadków zgwałceń (2212 w 2006 r.), czynów seksualnych z udziałem małoletnich poniżej
15 lat (2029 w 2007 r.) oraz czynów związanych z pornografią (909 w 2009 r.).
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Art. 197 § 1-4
Art. 198
Art. 199 § 1-3
Art. 200
Art. 200 a
Art. 200b
Art. 201
Art. 202 § 1-4b
Art. 203
Art. 204 § 1-4
RAZEM

Źródło: informacje statystyczne Komendy Głównej Policji
Powyższe dane znajdują potwierdzenie w liczbie sprawców prawomocnie skazanych za
przestępstwa z rozdziału XXV k.k. w latach 2001–2012. Liczba ta swoje maksimum (2442
skazanych) osiągnęła w 2004 r. Obecnie skazywanych za przestępstwa przeciwko wolności
seksualnej i obyczajności jest poniżej 2000 osób rocznie, z tego najwięcej skazań (ponad
33%) dotyczy przestępstwa zgwałcenia (art. 197 k.k.). Poniższe dane wskazują na względnie
stałe obciążenie sądów prowadzeniem przedmiotowych spraw.
15