Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych

Saldo funduszu emerytalnego

Źródło: Obliczenia MF na podstawie szacunków ZUS.

Po 2019 r. pogorszeniu ulegnie saldo rocznego funduszu rentowego. Pogorszenie salda
rocznego funduszu rentowego w wyniku proponowanych zmian jest konsekwencją
zwiększenia wydatków na renty rodzinne przyznawane po zmarłych emerytach, którzy byli
członkami otwartych funduszy emerytalnych. Zwiększenie wydatków na renty rodzinne
wynika z faktu, że według proponowanych zmian wysokość renty rodzinnej będzie pochodną
emerytury wyliczanej ze wszystkich środków (zewidencjonowanych na koncie i subkoncie
oraz środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych), a nie wyłącznie
ze środków zewidencjonowanych na koncie w I filarze.
Poniżej wykres obrazujący powyższe tendencje. Prezentowane saldo rozumiane jako
różnica wpływów i wydatków na świadczenia. Wpływy rozumiane jako suma wpływów
składkowych do funduszu rentowego i dotacji celowej na pokrycie świadczeń refundowanych
z budżetu państwa.

Saldo funduszu rentowego
74


Źródło: Obliczenia MF na podstawie szacunków ZUS.
Efektem zmian w funduszu emerytalnym i w funduszu rentowym będzie zmiana salda
FUS – negatywny efekt w ostatnich latach okresu prognozy wynika ze zmniejszenia salda
rocznego funduszu rentowego.


Saldo FUS

Źródło: Obliczenia MF na podstawie szacunków ZUS.

Składowe salda FUS
75


Źródło: Obliczenia MF na podstawie szacunków ZUS.
Kolejnym ważnym efektem wprowadzenia zmian w systemie emerytalnym będzie
skokowe obniżenie długu publicznego w 2014 r. i ograniczenie potrzeb pożyczkowych,
a więc i poziomu długu publicznego w kolejnych latach. Wg szacunków Ministerstwa
Finansów państwowy dług publiczny (metodologia krajowa) w 2014 r. obniży się
o ok. 146,1 mld zł (8,5% PKB), a dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (sektor
general government wg metodologii UE) o ok. 158,2 mld zł (9,2% PKB) w stosunku
do stanu, w którym nie występowałyby efekty związane ze zmianami w systemie
emerytalnym.
Skokowe obniżenie długu publicznego w 2014 r. będzie wynikało w największym
stopniu z jednorazowego efektu umorzenia nabytych przez Ministra Finansów skarbowych
papierów wartościowych.
Na obniżenie potrzeb pożyczkowych, a co za tym idzie również na poziom długu
publicznego, wpływać będzie:
1) obniżenie kosztów obsługi długu Skarbu Państwa;
2) niższa kwota refundacji dla FUS z tytułu składki przekazywanej do OFE. Wynika to
zarówno z ustanowienia wysokości składki przekazywanej do OFE na poziomie 2,92%,
jak i z wprowadzenia możliwości wyboru uczestnictwa w OFE skutkującego (zgodnie
z założeniami) niższą liczbą członków, których składka będzie przekazywana do OFE;
76

3) niższa wartość środków przekazywanych z budżetu państwa do FUS w związku
z wprowadzeniem mechanizmu „suwaka bezpieczeństwa”;
4) wpływy do ZUS pożytków z tytułu innych niż skarbowe papiery wartościowe (SPW)
aktywów przeniesionych z OFE do ZUS.
Umorzenie nabytych przez Ministra Finansów skarbowych papierów wartościowych
oraz zmniejszenie potrzeb pożyczkowych wpłyną na zmniejszenie kosztów obsługi długu
w porównaniu ze stanem sprzed wprowadzenia zmian w systemie emerytalnym (tablica
poniżej). Zmniejszenie kosztów obsługi długu wpływać będzie na zmniejszenie deficytu
budżetowego, a więc i na poziom potrzeb pożyczkowych.
Obligacje komunalne w posiadaniu ZUS będą podlegały konsolidacji w ramach
ewidencji długu publicznego, tak wg definicji krajowej, jak i UE. Dodatkowo obligacje
emitowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz Krajowego Funduszu Drogowego
będą podlegać konsolidacji w ramach ewidencji długu sektora general government. Obydwa
elementy zostały uwzględnione w szacunku wpływu zmian w systemie emerytalnym na dług
publiczny.
Wg wstępnych opinii agencji ratingowych proponowane zmiany w systemie
emerytalnym są neutralne z punktu widzenia oceny ryzyka kredytowego Polski (jako
wypadkowa obniżenia długu publicznego i zwiększenia przyszłych zobowiązań emerytalnych
FUS) przy założeniu, że progi relacji długu do PKB zostaną odpowiednio dostosowane3),
co zostanie zaproponowane w zmianach ustawy o finansach publicznych.
Wpływ proponowanych zmian w systemie emerytalnym na dług publiczny i koszty
obsługi długu Skarbu Państwa w latach 2014–2023.





Wpływ proponowanych zmian na dług i koszty obsługi długu

3) Pogląd taki został przedstawiony w komentarzach agencji Moody’s z dnia 5 września 2013 r. oraz agencji
Fitch z dnia 10 września 2013 r.
77


Źródło: Szacunki MF.
Poniższa tabela prezentuje łączny wpływ proponowanych zmian na sektor finansów
publicznych.
Wpływ proponowanych zmian na sektor finansów publicznych

Źródło: W 2014 r. zgodnie z projektem ustawy budżetowej na 2014 r., od 2015 r. zgodnie z prognozą ZUS .

W warunkach 2014 r. podobny do uzyskanego efekt (tj. 20 mld zł) dałoby pozyskanie
kwoty dodatkowych środków w sektorze finansów publicznych poprzez np. podniesienie
stawek VAT (podstawowej 23% i obniżonej 8%), które musiałyby wzrosnąć o ok. 4 punkty
procentowe każda lub poprzez podniesienie obu stawek PIT o nieco ponad 3 punkty
procentowe lub tylko stawki podstawowej (18%) o blisko 3,5 punkty procentowe4).
Dekompozycję
wpływu
proponowanych
zmian
w
systemie
emerytalnym
z poszczególnych tytułów na sektor finansów publicznych prezentuje poniższy wykres.



Dekompozycja efektu zmian w systemie emerytalnym na sektor finansów publicznych

4) Skutki bezpośrednie – nie uwzględniają zmiany podstawy opodatkowania wynikającej z np. potencjalnego
wzrostu szarej strefy gospodarki, czy elastyczności cenowej popytu.
78