Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

Projekt

U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
Art. 1. W ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, z późn. zm.) wprowadza się następujące
zmiany:
1)
w art. 36:
a)
w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) na rok budżetowy – podlegają zwrotowi do budżetu państwa i tworzą rezerwę
przeznaczoną dla jednostek samorządu terytorialnego, którą dysponuje
minister właściwy do spraw finansów publicznych;”,
b)
po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:
„4a. Uzyskane nienależnie kwoty części wyrównawczej, równoważącej
i regionalnej subwencji ogólnej, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwrócone przez
jednostkę samorządu terytorialnego po dniu 15 grudnia roku budżetowego nie
tworzą rezerwy, o której mowa w ust. 4 pkt 1, i podlegają zwrotowi do budżetu
państwa.”;
2)
po art. 36 dodaje się art. 36a w brzmieniu:
„Art. 36a. 1. Środki rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1, mogą być
przeznaczone dla:
1)
gmin, powiatów i województw, w których dochody, w przeliczeniu na jednego
mieszkańca, są niższe od średnich dochodów odpowiednio wszystkich gmin,
powiatów i województw, w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju;
2)
jednostek samorządu terytorialnego:
a)
realizujących zadania własne z zakresu pomocy społecznej, o których mowa
w odrębnych przepisach, uwzględniając wysokość środków przekazanych na

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 127, poz. 857,
z 2011 r. Nr 139, poz. 814, Nr 207, poz. 1230 i Nr 234, poz. 1385, z 2012 r. poz. 354 oraz z 2013 r. poz. 193.
– 2 –
te zadania z budżetu państwa w roku bazowym lub wysokość wydatków na te
zadania wykonanych w roku bazowym,
b)
w których w wyniku zdarzeń losowych wystąpiły straty w infrastrukturze
komunalnej, uwzględniając wysokość strat w infrastrukturze komunalnej
danej jednostki w stosunku do jej dochodów własnych;
3)
gmin, które w roku budżetowym dokonały wpłat do budżetu państwa, o których
mowa w art. 29, i w których wskaźnik G przyjęty do wyliczenia wpłat na rok
budżetowy jest niższy od 2000% wskaźnika Gg.
2. Podziału rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1, dokonuje minister
właściwy do spraw finansów publicznych w oparciu o uzgodnienie z reprezentacją
jednostek samorządu terytorialnego:
1)
wyboru kryteriów, według których rozdzielana będzie rezerwa, spośród kryteriów
określonych w ust. 1;
2)
wielkości środków rozdzielanych na podstawie poszczególnych kryteriów;
3)
szczegółowego sposobu podziału rezerwy na podstawie poszczególnych kryteriów.
3. W przypadku nieuzgodnienia podziału w zakresie, o którym mowa w ust. 2,
podziału rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1, dokonuje minister właściwy do
spraw finansów publicznych w następujący sposób:
1)
część rezerwy pochodzącą ze środków, o których mowa w art. 21a ust. 2 pkt 6
i ust. 3 pkt 6, rozdziela się między gminy spełniające warunki, o których mowa
w ust. 1 pkt 3, proporcjonalnie do udziału kwoty wpłaty dokonanej przez gminę
w łącznej kwocie wpłat dokonanych przez wszystkie gminy spełniające warunki,
o których mowa w ust. 1 pkt 3;
2)
część rezerwy pochodzącą z nienależnych kwot subwencji ogólnej, o których
mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1, rozdziela się między powiaty, które otrzymały w roku
bazowym dotację z budżetu państwa na prowadzenie domów pomocy społecznej,
o której mowa w art. 87 ust. 1, proporcjonalnie do wysokości udziału dotacji
otrzymanych przez powiat w łącznej kwocie dotacji na ten cel otrzymanych przez
wszystkie powiaty.
4. Podział rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1, następuje nie później niż
do dnia 16 grudnia roku budżetowego.
5. Podstawę do wyliczenia dochodów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, stanowią
liczba mieszkańców oraz w odniesieniu do:
– 3 –
1)
gmin – dochody podatkowe, o których mowa w art. 20 ust. 3, za rok bazowy
ustalone z uwzględnieniem art. 32 ust. 3, powiększone o część wyrównawczą
i część równoważącą subwencji ogólnej ustalone na rok budżetowy i pomniejszone
o wpłaty, o których mowa w art. 29, ustalone na rok budżetowy;
2)
powiatów – dochody podatkowe, o których mowa w art. 22 ust. 3, za rok bazowy,
powiększone o część wyrównawczą i część równoważącą subwencji ogólnej
ustalone na rok budżetowy i pomniejszone o wpłaty, o których mowa w art. 30,
ustalone na rok budżetowy;
3)
województw – dochody podatkowe, o których mowa w art. 24 ust. 3, za rok
bazowy, powiększone o część wyrównawczą i część regionalną subwencji ogólnej
ustalone na rok budżetowy i pomniejszone o wpłaty, o których mowa w art. 31,
ustalone na rok budżetowy.
6. Do wyliczenia dochodów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz wydatków,
o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, przyjmuje się dochody i wydatki wykazane za rok
bazowy w sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego, których obowiązek
sporządzenia wynika z przepisów o finansach publicznych w zakresie
sprawozdawczości budżetowej, z uwzględnieniem korekt złożonych do właściwych
regionalnych izb obrachunkowych, w terminie do dnia 30 czerwca roku budżetowego,
a jeżeli podział rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1, następuje przed dniem
1 sierpnia roku budżetowego – z uwzględnieniem korekt, które wpłynęły do urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych do końca miesiąca
poprzedzającego miesiąc, w którym dokonywany jest podział.”.
Art. 2. 1. W 2013 r. podział rezerwy, o której mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy
zmienianej w art. 1, następuje do dnia 31 grudnia.
2. W 2013 r. uzyskane nienależnie kwoty części wyrównawczej, równoważącej
i regionalnej subwencji ogólnej, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy zmienianej
w art. 1, zwracane przez jednostkę samorządu terytorialnego od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy, jednakże nie wcześniej niż po dniu 15 grudnia, nie tworzą rezerwy, o której
mowa w art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1, i podlegają zwrotowi do budżetu
państwa.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

UZASADNIENIE
I.
Celem projektowanej ustawy jest uregulowanie kwestii dotyczącej podziału środków
rezerwy subwencji ogólnej w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.
W wyroku z dnia 31 stycznia 2013 r. (sygn. akt K14/11) Trybunał stwierdził
niezgodności z Konstytucją RP przepisów art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 13 listopada
2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz.
526, z późn. zm.) w zakresie, w jakim nie określają one kryteriów, którymi powinien
kierować się minister właściwy do spraw finansów publicznych, dysponując rezerwą
przeznaczoną dla jednostek samorządu terytorialnego.
Obecnie zgodnie z art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach
jednostek samorządu terytorialnego zwroty nienależnie otrzymanych kwot
poszczególnych części subwencji ustalonych na rok budżetowy tworzą rezerwę
subwencji, przeznaczoną dla jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto, stosownie do
art. 21a ww. ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, rezerwa subwencji
ogólnej jest zwiększana o środki, które nie zostały rozdzielone między gminy z tytułu
części równoważącej subwencji ogólnej, pochodzącej z wpłat dokonywanych przez
gminy o ponadprzeciętnych dochodach.
Wprowadzenie projektowanych przepisów, stanowiących wykonanie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego, umożliwi podział już w 2013 r. środków z rezerwy subwencji ogólnej
według ustawowo określonych kryteriów podziału.
Projekt ustawy został ujęty w wykazie prac legislacyjnych i pozalegislacyjnych Rady
Ministrów, przy czym, z uwagi na konieczność pilnego ustalenia kryteriów
umożliwiających podział środków rezerwy w 2013 r., projekt nie obejmuje innych
zagadnień przewidzianych do uregulowania w ww. wykazie.
II. Przedmiotem projektowanych regulacji są następujące zmiany:
1) w dodawanym art. 36a określono, iż rezerwa subwencji ogólnej będzie przeznaczona
dla:
a)
jednostek samorządu terytorialnego, w których dochody są niższe od średnich
dochodów gmin, powiatów lub województw,
b)
jednostek samorządu terytorialnego:
– realizujących zadania własne z zakresu pomocy społecznej,
–
w których, w wyniku zdarzeń losowych, wystąpiły straty w infrastrukturze
komunalnej,
c)
gmin, które w roku budżetowym dokonały wpłat do budżetu państwa;
2) wyznaczono termin podziału środków rezerwy subwencji ogólnej nie później niż do
dnia 16 grudnia każdego roku budżetowego;
3) zaproponowano, aby kwoty zwrócone przez jednostki samorządu terytorialnego po
dniu 15 grudnia roku budżetowego nie tworzyły rezerwy subwencji ogólnej
i podlegały zwrotowi do budżetu państwa.
Nie przewiduje się dokonywania zmian w innych aktach prawnych poza ustawą
o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Zmiana w art. 1 pkt 1
Nadano nowe brzmienie przepisowi art. 36 ust. 4 pkt 1 poprzez usunięcie wyrazów
„w porozumieniu z reprezentacją jednostek samorządu terytorialnego”. Kwestie
uzgodnienia podziału rezerwy subwencji ogólnej z reprezentacją jednostek samorządu
terytorialnego zostały uregulowane w dodawanym art. 36a ust. 2.
W dodawanym ust. 4a w art. 36 zaproponowano, aby kwoty – w zakresie subwencji
ustalonej na rok budżetowy – zwrócone przez jednostki samorządu terytorialnego po
dniu 15 grudnia roku budżetowego nie tworzyły rezerwy subwencji ogólnej i podlegały
zwrotowi do budżetu państwa. Rozwiązanie to wynika z faktu, że niektóre jednostki
samorządu terytorialnego dokonują zwrotu nienależnej kwoty subwencji ogólnej
w ostatnich dniach roku budżetowego. Celem takiego rozwiązania jest dokonanie
podziału możliwie jak największej kwoty środków podlegających zwrotowi do budżetu
państwa, a także przekazania tych środków w terminie umożliwiającym ich
wykorzystanie przez jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym. Bez
określenia granicznego terminu tworzenia rezerwy dochodziłoby do sytuacji, w której po
dokonaniu podziału głównej części rezerwy powstawałaby konieczność
rozdysponowania kwoty zwróconej w ostatnich dniach roku budżetowego. Ponowny
podział tej kwoty na wiele jednostek samorządu terytorialnego doprowadziłby do
paradoksalnej sytuacji, w której wysokość wyliczonych kwot byłaby rzędu kilku złotych.
Koszty związane z podziałem i przekazaniem tych kwot byłyby niewspółmiernie
wysokie w porównaniu do korzyści uzyskanych przez jednostki samorządu
terytorialnego.

2