Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw
projekt dotyczy stworzenia podstaw prawnych do przygotowania przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego nowego okresu programowania Unii Europejskiej 2014 2020, jak również kolejnych okresów programowania UE
- Kadencja sejmu: 7
- Nr druku: 1881
- Data wpłynięcia: 2013-10-29
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: Ustawa o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2014-01-24
- adres publikacyjny: Dz.U. poz. 379
1881
Wskazano obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym, o znaczeniu
regionalnym oraz o znaczeniu lokalnym. Ich wyznaczenie odbywa się w dokumentach
planistycznych danego poziomu:
a) obszary o znaczeniu ponadregionalnym oraz o znaczeniu regionalnym – w planie
zagospodarowania przestrzennego województwa,
b) obszary o znaczeniu lokalnym – w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy.
Przez obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym rozumie się zarówno
obszary, których skala, zasięg wykracza poza obszar jednego województwa, jak
również te, które mieszczą się w granicach województwa, ale jednocześnie mają
istotne znaczenie dla planowania rozwoju kraju. Najwłaściwsze wydaje się określenie
zasięgu tych obszarów z poziomu samorządu województwa, który ma dobre
rozpoznanie faktycznych powiązań funkcjonalnych i problemów obszaru
funkcjonalnego oraz specyfiki danego regionu, a także pozostaje w bezpośrednim
kontakcie z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego. Samorząd województwa
jest zatem predysponowany do trafnego wyznaczenia zasięgu tych obszarów.
W istniejącym systemie planowania przestrzennego (zgodnie z założeniem
wprowadzenia obszarów funkcjonalnych w obecną architekturę systemu planowania)
to plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest najbardziej adekwatnym
dokumentem planistycznym, w którym powinno nastąpić wyznaczenie zasięgu
obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym. Zadaniem
planu zagospodarowania przestrzennego województwa jest bowiem skoordynowanie
wszystkich przedsięwzięć przewidywanych na jego obszarze i realizowanych
z różnych źródeł, mające istotny wpływ na kształtowanie struktury przestrzennej
i zróżnicowanie terytorialne procesów rozwojowych.
Powyższa klasyfikacja dotyczy wszelkich typów obszarów funkcjonalnych, co
oznacza, że dany typ obszaru funkcjonalnego może być wyznaczany na różnych
poziomach, w zależności od potrzeb polityki przestrzennej prowadzonej na tym
szczeblu. Jednocześnie należy podkreślić, że lista typów obszarów funkcjonalnych nie
jest zamknięta i na każdym szczeblu możliwe jest identyfikowanie także innych typów
37
obszarów funkcjonalnych, w zależności od potrzeb zidentyfikowanych na poziomie
lokalnym lub regionalnym.
W szczególności – jeżeli z określonych przyczyn – delimitacja obszaru
funkcjonalnego o znaczeniu ponadregionalnym (np. miejskiego obszaru
funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego), dokonana według jednolitych w skali kraju
warunków – nie jest zbieżna z potrzebami planistycznymi regionu lub w opinii
samorządu województwa nie uwzględnia w wystarczającym stopniu regionalnych
uwarunkowań, wykorzystując kategorię obszaru funkcjonalnego o znaczeniu
regionalnym, samorząd województwa może, po należytych konsultacjach
z jednostkami samorządu terytorialnego na swoim terenie, wyznaczyć obszary
funkcjonalne, które zaspokoją regionalne potrzeby planistyczne lub uwzględnią
wspomniane regionalne uwarunkowania.
W art. 49b wskazano typy obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym
istotne dla programowania kolejnej perspektywy finansowej UE. Katalog obszarów
funkcjonalnych został oparty na liście typów obszarów funkcjonalnych sformułowanej
w KPZK 2030 i jest dostosowany (wybór ze wspomnianej listy) do potrzeb
przygotowania podstaw nowej perspektywy UE. Obejmuje tylko te obszary
funkcjonalne, dla których na obecnym etapie jest możliwe lub uzasadnione
sformułowanie podstaw do wyznaczenia ich zasięgów przestrzennych – określenie
sposobu i warunków wyznaczania granic spójnych i porównywalnych w skali kraju.
Wychodząc z założenia, że niniejsza nowelizacja stanowi dopiero pierwszy etap zmian
wynikających z dążenia do osiągnięcia celów KPZK 2030, na liście wymienionych
w ustawie typów obszarów funkcjonalnych umieszczono jedynie część typów
opisanych w rozdziale VI KPZK 2030. Wprowadzenie na tym etapie części – z długiej
listy zawartej w KPZK 2030 – typów obligatoryjnych obszarów funkcjonalnych
pozwoli na stopniowe i w sposób wolny od konfliktów ugruntowanie się tego
narzędzia w działaniach planistycznych i myśleniu strategicznym. Listę tę
ograniczono do typów, w stosunku do których:
1) na dziś istnieją merytoryczne i formalne warunki sformułowania sposobu
i warunków określania granic, które zostaną zawarte w rozporządzeniu Ministra
Rozwoju Regionalnego wydanym na podstawie delegacji zawartej
w proponowanej nowelizacji; w przypadku niektórych typów obszarów
38
funkcjonalnych ustalenie niebudzących wątpliwości sposobu i warunków
wyznaczania musi być poprzedzone złożonymi uzgodnieniami między resortami
i innymi instytucjami. W innych przypadkach (np. obszary narażone na
niebezpieczeństwo powodzi w skali dorzeczy) do dziś nie istnieją aktualne
dokumenty (w przytoczonym przykładzie są to: mapy zagrożenia powodziowego,
mapy ryzyka powodziowego dla obszarów szczególnego zagrożenia oraz plany
zarządzania ryzykiem powodziowym), na których podstawie byłoby możliwe
wyznaczenie danych obszarów;
2) obligatoryjne wprowadzenie do planowania przestrzennego przy ujednoliconym
podejściu do ich wyznaczania w skali kraju jest pilnie potrzebne z uwagi na
konieczność odpowiedzi na istniejące wyzwania w zakresie zarządzania
przestrzenią (dotyczy to zwłaszcza miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodka
wojewódzkiego);
3) istnieje istotna (na dziś) wartość dodana w planowaniu przestrzennym. Z tego
powodu zrezygnowano na tym etapie z wprowadzania tych typów obszarów
funkcjonalnych, które w obecnym stanie prawnym należy utożsamiać z rodzajami
obszarów już uwzględnianych w planowaniu przestrzennym (np. tereny zamknięte,
polska wyłączna strefa ekonomiczna na morzu);
4) ich uwzględnienie w systemie planowania przestrzennego jest relatywnie proste
i nie będzie rodzić bezpośrednich skutków dla planowania na szczeblu lokalnym
(typy obszarów z definicji obejmować będą pełne obszary gmin).
W konsekwencji powyższego, po wejściu w życie projektowanej nowelizacji,
może zajść konieczność aktualizacji KPZK 2030 do obowiązującego stanu
prawnego, przynajmniej w zakresie ustaleń KPZK 2030 dotyczących typów
obszarów funkcjonalnych, które należy obligatoryjnie uwzględniać w planach
zagospodarowania przestrzennego województw.
Wprowadzono wymóg określenia w koncepcji przestrzennego zagospodarowania
kraju obszarów funkcjonalnych, w szczególności obszarów w ramach typów
o znaczeniu ponadregionalnym istotnych dla programowania kolejnej perspektywy
finansowej UE, czyli wskazanych w art. 49b. To odniesienie do art. 49b zapewnia
spięcie w spójną regulację kwestii obszarów funkcjonalnych o znaczeniu
ponadregionalnym: sekwencję od określenia tych obszarów funkcjonalnych
39
w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju po instrument ich określenia
przez samorządy województw (delegację do wydania rozporządzenia dot. sposobu
ich wyznaczania).
Ponadto oznacza to, że w koncepcji obligatoryjnie muszą zostać określone te typy
obszarów funkcjonalnych, które jednocześnie są uznane za istotne dla polityki
przestrzennej kraju (o znaczeniu ponadregionalnym). Przepis ten dopuszcza, aby
koncepcja mogła również odnosić się do typów obszarów funkcjonalnych
o znaczeniu regionalnym czy lokalnym, choć nie będzie ani narzucać obowiązku
ich wyznaczania przez samorządy, ani ograniczać możliwości określenia przez
samorządy innych typów obszarów funkcjonalnych.
W art. 49c określono warunki wyznaczania obszarów funkcjonalnych, mające na
celu zapewnienie zharmonizowanego podejścia w ich delimitacji. Są to warunki
dotyczące ciągłości i zwartości wyznaczanego obszaru, dostępności danych
wskaźnikowych, a w przypadku obszarów funkcjonalnych o znaczeniu
ponadregionalnym – także porównywalności w skali kraju.
Określenie zasięgu obszaru funkcjonalnego (oprócz parametrów czysto
przestrzennych: ciągłość i zwartość), jest w pewnym stopniu zadaniem
koncepcyjnym, zależnym od przyjętego podejścia. Wychodząc od definicji obszaru
funkcjonalnego, wprowadza się wymóg doboru danych wskaźnikowych
umożliwiających wyznaczenie łącznego obszaru, którego zasięg przestrzenny
umożliwia rozwiązanie istniejących lub przewidywanych problemów oraz rozwój
nowych funkcji tych obszarów. Przyjęto pojęcie „problemy”, jako pojemne
i elastyczne: obejmujące zarówno szczególne zjawiska z zakresu gospodarki
przestrzennej, konflikty przestrzenne, uwarunkowania, a także inne istotne kwestie
do podjęcia przy formułowaniu celów rozwoju. Pojęcie to nie ogranicza się tylko
do wymiaru przestrzennego ale obejmuje całość złożonych procesów
rozwojowych, w tym społecznych i gospodarczych.
Projektowane przepisy art. 49d określają rolę i udział poszczególnych podmiotów
w procesie określenia obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym
i regionalnym i ich granic. Obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym
są określane przez samorząd województwa, zgodnie z warunkami ich określania
wskazanymi przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego
40
w rozporządzeniu wydanym na podstawie projektowanego art. 49d ust. 5 uopizp.
Natomiast w odniesieniu do wiejskich obszarów funkcjonalnych warunki ich
określania zostaną wskazane w rozporządzeniu wydanym przez ministra
właściwego do spraw rozwoju wsi na podstawie projektowanego art. 49d ust. 6
uopizp. Obszary funkcjonalne o znaczeniu regionalnym są określane przez
samorząd województwa z własnej inicjatywy lub na wniosek samorządu lokalnego
(gminy i powiatu). Tym samym podkreślono rolę samorządów lokalnych
w kreowaniu obszarów funkcjonalnych. Jednocześnie, dla zapewnienia szerokiego
udziału samorządów gminnych i powiatowych w procesie delimitacji obszarów
funkcjonalnych, proponuje się zastosowanie instrumentu w postaci konferencji
opiniujących wyznaczanie obszarów funkcjonalnych. Formułę konferencji
zaproponowano, wychodząc naprzeciw zgłaszanym postulatom dotyczącym
zapewnienia szerokiego udziału samorządów przez stronę samorządową Komisji
Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Konferencje te będą stanowiły
forum wymiany poglądów i dyskutowania poszczególnych postulatów przy
zapewnieniu szerokiego kręgu interesantów, co zagwarantuje realizację zasady
partnerstwa w zakresie kształtowania polityki przestrzennej na szczeblu
regionalnym, której głównym aktorem pozostaje samorząd województwa, przy
zapewnieniu nienaruszalności i spójności sfery planowania na szczeblu lokalnym.
W projektowanym art. 49e, w celu zapewnienia samodzielności gminy
w określeniu obszarów funkcjonalnych na jej terenie, wskazano możliwość
określania obszarów funkcjonalnych o znaczeniu lokalnym stosownie do
zidentyfikowanych potrzeb polityki przestrzennej prowadzonej przez samorząd
gminny.
Projektowany art. 49f uopizp został wprowadzony do ustawy na wniosek strony
samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jest on
deklaracją współpracy między samorządem wojewódzkim a samorządem lokalnym
na poziomie powiatu lub gminy. Zapewnia on samorządom lokalnym możliwość
współdziałania przy ustalaniu obszarów funkcjonalnych regionalnych oraz
ponadregionalnych, co z mocy ustawy będzie należało do kompetencji samorządu
województwa. Niemniej jednak, aby samorząd województwa mógł wyznaczyć
obszary funkcjonalne usytuowane przecież na obszarach gmin czy powiatów,
41
Dokumenty związane z tym projektem:
-
1881
› Pobierz plik