Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej

przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także 
wspierania działalności organizacji społecznych i zakładów pracy w tym zakresie. 
Powyższa  ustawa  określa  również  zadania  w  zakresie  przeciwdziałania 
alkoholizmowi, które wykonuje  się  przez  odpowiednie  kształtowanie polityki 
społecznej, m.in. przez:  
1)  tworzenie  warunków  sprzyjających  realizacji  potrzeb,  których  zaspokajanie 
motywuje powstrzymywanie się od spożywania alkoholu, 
2)  działalność wychowawczą i informacyjną, 
3)  ustalanie  odpowiedniego  poziomu  i  właściwej  struktury  produkcji  napojów 
alkoholowych przeznaczanych do spożycia w kraju, 
4)  ograniczanie dostępności alkoholu. 
Należy  zauważyć,  że  art.  10  ww.  ustawy  zobowiązuje  tworzących  akty  prawne 
wpływające na strukturę cen napojów alkoholowych do konstruowania przepisów, 
tak  aby  służyły  ograniczaniu  ich  spożycia  oraz  zmianie  struktury  spożycia  na 
korzyść napojów o niskiej zawartości procentowej alkoholu. 
Biorąc pod uwagę negatywne konsekwencje spożywania alkoholu, w tym wypadki, 
absencję chorobową, niższą wydajność pracy, koszty leczenia i profilaktyki, bilans 
skutków społeczno-gospodarczych proponowanego podwyższenia stawek akcyzy na 
alkohol  etylowy  w  skali  kraju  będzie  z  pewnością  pozytywny.  Dlatego  też 
zaproponowano podwyższoną stawkę akcyzy na wyroby spirytusowe. 
Dodatkowo  należy  zauważyć,  że  koszt  1%  alkoholu  zawartego  w  1  litrze  napoju 
alkoholowego jest najniższy w wyrobach spirytusowych, według cen detalicznych 
wynosi: 
1)  wódka 40% 0,5 l (cena detal. 22 zł) – 1,10 zł, 
2)  piwo (cena 3,30 zł za puszkę 0,5 l, 5%) – 1,32 zł, 
3)  wino (cena 18 zł za butelkę 0,75 l, 12%) – 2,00 zł. 
Podwyższenie stawek akcyzy na wyroby spirytusowe zmniejszy więc różnicę kosztu 
1% alkoholu etylowego zawartego w 1 litrze wyrobów spirytusowych w stosunku 
do wyrobów winiarskich i piwa –  w  efekcie  wpłynie  stymulująco  na  zmianę 
struktury spożycia napojów alkoholowych. 
Ponadto sprzeciw  wobec  finansowania  staży  podyplomowych  oraz  szkoleń 
specjalistycznych lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych ze środków 
Funduszu  Pracy  zgłosili  Pracodawcy  RP,  wskazując  m.in.,  że  zasoby  pieniężne 
26 
 
funduszy celowych, które mają  zapewnione  odrębne  źródło  finansowania  z  tytułu 
składek, powinny być przeznaczone wyłącznie na cele, do których realizacji zostały 
powołane. 
Należy  zauważyć,  że  staże  podyplomowe  oraz  szkolenia  specjalizacyjne  lekarzy, 
lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych, począwszy od 2009 r., finansowane są 
ze  środków  Funduszu  Pracy.  Projektodawca  przedstawił  propozycję  przepisów 
umożliwiających  kontynuowanie  realizacji  tych  zadań  i  finansowania  ich  ze 
środków Funduszu Pracy w roku 2014. Na przedmiotowy cel w planie finansowym 
Funduszu Pracy zaplanowano środki w wysokości 835,3 mln zł.  
Fundusz  Pracy  jest  państwowym  funduszem  celowym  utworzonym  w  celu 
łagodzenia  skutków  bezrobocia  oraz  aktywizacji  zawodowej.  Sfinansowanie  ze 
środków Funduszu Pracy staży podyplomowych oraz specjalizacji lekarzy, lekarzy 
dentystów,  pielęgniarek  i  położnych  umożliwia  aktywizację  zawodową  młodym 
przedstawicielom zawodów medycznych. 
Pracodawcy  RP  z  zadowoleniem  przyjęli  propozycję  uniezależnienia  wysokości 
dofinansowania  wynagrodzenia  pracownika  niepełnosprawnego  z  PFRON-u od 
kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.  
Związek  Nauczycielstwa  Polskiego  wniósł  o  wykreślenie  art. 9 i art. 10 projektu 
ustawy  z  uwagi  na  niewystarczające  uzasadnienie  pozostawienia  kwoty  bazowej, 
koniecznej do ustalenia wielkości funduszu doskonalenia zawodowego i  funduszu 
socjalnego nauczycieli, na poziomie obowiązującym w styczniu 2012 r.  
Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli naliczany jest na 
zasadach preferencyjnych w stosunku do pozostałych pracowników.  
W 2013 r. świadczenie dla nauczyciela stanowi ponad 260% wysokości odpisu dla 
pozostałych  pracowników.  Od  dnia  1  września  2012  r.  kwota  bazowa  dla 
nauczycieli  wzrosła  o  3,8%,  co  spowodowałoby  wzrost  wysokości  odpisu  na 
zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na 1 nauczyciela o kwotę 109 zł.  
Należy mieć na uwadze, iż mrożenie w 2014 r. zakładowego funduszu świadczeń 
socjalnych dotyczy nie tylko nauczycieli, ale też pozostałych grup pracowniczych.  
Proponowany w ustawie przepis dotyczący kształtowania środków na doskonalenie 
zawodowe  nauczycieli  nie  nakłada  obowiązku  planowania  środków  na  ten  cel 
w wysokości niższej niż dotychczas. Obecna „sztywna” regulacja została zastąpiona 
elastycznym mechanizmem, pozwalającym na planowanie wysokości tych środków 
27 
 
na  poziomie  niezbędnym  do  realizacji  zadań.  Tym  samym  powstała  możliwość 
odpowiedniego do potrzeb planowania wydatków w tym zakresie. 
III.  Wpływ regulacji na: 
1)  sektor  finansów  publicznych,  w  tym  budżet  państwa  i  budżety  jednostek 
samorządu terytorialnego 
Projektowane  zmiany  w  zakresie  „zamrożenia”  na  poziomie  roku  2011 
podstawy  naliczenia  odpisu  na  zakładowy  fundusz  świadczeń  socjalnych 
przyniosą  oszczędności  w  tej  grupie  wydatków  w  roku  2014.  Kwota  łącznych 
oszczędności  z  tego  tytułu  nie  jest  możliwa  do oszacowania.  W  wydatkach 
budżetu  państwa  wyniesie  ok.  42  mln  zł  (art. 1  projektu ustawy),  a  łącznie 
z oszczędnościami z art. 24 i art. 25 projektu ustawy – ok. 56,9 mln zł. 
Powyższe  oszczędności  z  tytułu  zamrożenia  funduszu  socjalnego  zostały 
uwzględnione  w  projekcie  ustawy  budżetowej na rok 2014,  która  została 
przyjęta  przez  Radę  Ministrów  w dniu 27  września  2013  r.  (art. 1, art.  24 
i art. 25 projektu ustawy). 
W roku 2014 proponuje się sfinansowanie staży podyplomowych oraz szkoleń 
specjalizacyjnych  lekarzy,  lekarzy  dentystów,  pielęgniarek  i  położnych  ze 
środków Funduszu Pracy. W planie finansowym Funduszu Pracy  na rok 2014 
przeznaczono na ten cel kwotę 835,3 mln zł (art. 2, art. 6, art. 8, art. 21 i art. 22 
projektu ustawy). 
W celu umożliwienia, w obecnych warunkach realizacji zrównoważenia rynku, 
zatrudniania  osób  niepełnosprawnych  niezbędne  jest  określenie  innych  zasad 
kształtowania  stawek  dofinansowania  do  wynagrodzeń  pracowników 
niepełnosprawnych.  Projektowana  zmiana  pozwoli  na  obniżenie  wydatków 
PFRON-u na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych 
w  roku  2014 o ok. 200–400  mln  zł  (w  zależności  od  realizacji  planu 
finansowego PFRON-u do końca roku 2013). Z drugiej zaś strony projektowana 
zmiana pozwoli na zwiększenie udziału pracodawców z otwartego rynku pracy 
w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (art. 3 projektu ustawy). 
Zaproponowane  utrzymanie  wynagrodzeń  osób  zajmujących  kierownicze 
stanowiska  państwowe  na  poziomie  2013  r.  skutkować  będzie  utrzymaniem  na 
tym  samym  poziomie  uposażeń  i  diet  parlamentarnych  posłów  i  senatorów, 
których  wysokość  jest  uzależniona  właśnie  od  wysokości  wynagrodzenia 
28 
 
podsekretarza stanu zgodnie z art. 25 ust. 2 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 
1996  r.  o  wykonywaniu  mandatu  posła  i  senatora  (Dz.  U.  z  2003  r. Nr 221, 
poz. 2199, z późn. zm.). Potencjalne oszczędności dla budżetu państwa są trudne 
do oszacowania, gdyż od kilku lat nie ma podwyżek dla kwoty bazowej dla osób 
zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (art. 4 projektu ustawy). 
Alkohol etylowy (art. 7 pkt 1 projektu ustawy) 
Z uwagi na fakt,  iż  projekt  ustawy  wprowadza zmiany stawek podatku 
akcyzowego,  jego  wejście  w  życie  powinno  również  pociągać  za  sobą 
zwiększenie wpływów budżetu państwa; nie przewiduje się natomiast wpływu 
regulacji  na  budżety  jednostek  samorządu  terytorialnego.  Przewiduje  się,  że 
zmiana  stawek  akcyzy  na  alkohol  etylowy  spowoduje  dodatkowy  wpływ  do 
budżetu państwa szacowany na ok. 780 mln zł w skali roku. 
Założenie  takie  przyjęto  na  podstawie  szacunkowych  danych  dotyczących 
wielkości  sprzedaży  alkoholu  etylowego  na  poziomie  sprzedaży  w  roku  2012, 
uwzględniając  spadek  sprzedaży  tych  wyrobów  o  ok.  3%  w  stosunku  do 
roku 2012. 
Stawka podatku akcyzowego na alkohol etylowy (wyroby spirytusowe) wynosi 
obecnie 4960,00  zł/hl  100%  obj.,  co oznacza,  że  obciążenie  akcyzą  półlitrowej 
butelki dowolnego wyrobu spirytusowego o mocy 40% obj. wynosi 9,92 zł. 
Stawka  akcyzy  na  napoje  spirytusowe  nie  była  zmieniana  od  dnia  1 stycznia 
2009 r., kiedy to podwyższono akcyzę z 4550,00 zł do 4960,00 zł za 1 hektolitr 
alkoholu etylowego 100% vol. zawartego w gotowym wyrobie, tj. o 410,00 zł. 
Oznaczało  to  wówczas  wzrost  ceny  detalicznej  półlitrowej  butelki  wyrobu 
spirytusowego o mocy 40% o 1 zł. 
W  okresie  obowiązywania  dotychczasowych  stawek  podatku akcyzowego 
wskaźnik  wzrostu  cen  towarów  i  usług  konsumpcyjnych  (rok  2009  do  roku 
2012)  wyniósł  114,9%  (dane  GUS).  Tym samym zaprojektowane w ustawie 
podwyższenie stawek podatku akcyzowego na ww. wyroby odpowiada jedynie 
wskaźnikowi wzrostu inflacji z tego okresu. 
W strukturze  spożycia  wyrobów  spirytusowych  w  Polsce  dominują  wódki  – 
ok. 90%  rynku,  w  tym  ok.  20%  udział  mają  zyskujące  na  popularności  wódki 
smakowe.  Na  drugim  miejscu  znajduje  się  whisky,  która  stanowi  kategorię 
29 
 
stosunkowo małą (4,6%), jednak rokrocznie zyskuje na znaczeniu (przeszło 20% 
wzrost sprzedaży w ciągu roku). 
Wpływ  dokonanej  od  dnia  1  stycznia  2009  r.  podwyżki  stawki  akcyzy  na 
alkohol etylowy (wyroby spirytusowe) na: 
a)  ceny detaliczne wyrobów spirytusowych 
Z obserwacji rynku podwyżka praktycznie nie wpłynęła na ceny detaliczne 
wyrobów  spirytusowych  (na  przykładzie  butelki  wódki  czystej  Smirnoff 
produkowanej w Polsce), natomiast ceny detaliczne wysokogatunkowych 
wyrobów spirytusowych, takich jak wódki Absolut, Finlandia czy whisky 
Johnnie Walker i Ballantines, uległy znacznemu obniżeniu. Wojna cenowa, 
która  trwa  od  kilku  lat na  rynku  wódek,  w  dużym  stopniu  zatarła  różnice 
między segmentami cenowymi, zatem podział rynku wódek (wg Nielsena) 
na segment ekonomiczny (do 17 zł za butelkę 0,5 l, 40%), mainstream (do 
20 zł), premium (do 25 zł) i top premium (powyżej 25 zł) traci powoli na 
znaczeniu. 
b)  spożycie wyrobów spirytusowych 
Oddziaływanie  dokonanego  podwyższenia stawek  akcyzy  na  spożycie 
wyrobów spirytusowych, mając  na  uwadze  wpływy  budżetowe  jako 
najbardziej  wiarygodny  wskaźnik  w  tym  zakresie,  było  stosunkowo 
niewielkie.  
Dochody  budżetowe  oraz  odpowiadającą  wielkość  sprzedaży  napojów 
spirytusowych w latach 2008–2012 przedstawia poniższa tabela. 
wpływy z ak
wielkość sprzedaży w mln 
cyzy 
rok 
litrów 100% alkoholu 
w mln zł 
etylowego 
2008 
5.880,7 
129,2 
2009 
6.393,2 
128,9 
2010 
6.500,2 
131,1 
2011 
6.445,1 
129,9 
2012 
6.612,4 
133,3 
 
30