Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej

W odniesieniu do definicji  suszu  tytoniowego  została  częściowo  uwzględniona 
uwaga PZPT. 
Przeciwne zakładanej skali podwyższenia stawki akcyzy na wyroby tytoniowe były: 
KSPT,  PHP  „Polski  Tytoń”,  Konfederacja  Lewiatan,  JTI,  KZPT,  KIG,  BJB, 
M. Kawa, BCC, Imperial Tobacco Polska S.A., Federacja Związków Zawodowych 
Pracowników  Przemysłu  Tytoniowego  w  Polsce,  WZZ  „Sierpień  80”  w Imperial 
Tobacco  Polska  Manufacturing  S.A,  BAT,  Okręgowy  Związek  Plantatorów 
Tytoniu, Pracodawcy RP, Imperial Tobacco Polska Manufacturing S.A. w Radomiu, 
Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Tytoniowego oraz PIH. 
BAT  zaproponował  stworzenie  i  uwzględnienie  w przepisach  ustawy  podwyżek 
akcyzy  do  roku  2018,  co  nie  jest  możliwe  do  wprowadzenia,  chociażby  ze 
względów budżetowych. 
PZPT  i  ZPiP  wystąpiły  z  postulatem  niepodnoszenia  stawek  akcyzy  na  wyroby 
tytoniowe na rok 2014 i utrzymania stawek podatku akcyzowego na te wyroby na 
poziomie roku 2013. 
Ponadto,  zdaniem  PZPT,  utrzymanie  obecnego  poziomu  opodatkowania  akcyzą 
wyrobów tytoniowych (papierosów i tytoniu do palenia) powinno być związane ze 
zmianą  struktury  akcyzy,  polegającej  na  wzroście  stawki  kwotowej  przy 
jednoczesnym obniżeniu stawki procentowej. 
Również  Philip  Morris  opowiedziała  się  za  obniżeniem  poziomu  stawki 
procentowej  podatku  akcyzowego  do  poziomu  mieszczącego  się  w  przedziale  
1–10%  na  papierosy  i  tytoń  do  palenia,  przy  jednoczesnym  podwyższeniu stawki 
kwotowej.  Dodatkowo  wystąpiła  z  postulatem  utrzymania  dotychczasowego 
opodatkowania podatkiem akcyzowym tytoniu do palenia. Za utrzymaniem 
dotychczasowego opodatkowania akcyzą tytoniu do palenia opowiedziało się PSPT. 
Ze  względu  na  konieczność  prowadzenia  określonej  polityki  budżetowej 
i prozdrowotnej nie jest obecnie możliwe pozostawienie bez zmian stawek podatku 
akcyzowego na wyroby tytoniowe. Dokonując oceny wyboru relacji między stawką 
kwotową  i  procentową  opodatkowania  akcyzą  wyrobów  tytoniowych,  wzięto  pod 
uwagę,  że  system  oparty  na  podnoszeniu  stawki  kwotowej,  przy  pozostawieniu 
wysokości  stawki  procentowej  na  poziomie  31,41%,  zapewnia  równomierność 
podnoszenia wszystkich cen detalicznych papierosów oraz tytoniu do palenia, bez 
względu  na  segment  cenowy,  w  którym  się  znajdują.  System  taki  wprowadzi 
21 
 
równomierny wzrost cen detalicznych dla wszystkich poziomów cenowych tych 
wyrobów. Zapobiegnie to sytuacji nierównomiernego wpływu podwyższenia stawek 
podatku akcyzowego na poszczególne segmenty cenowe wyrobów tytoniowych 
i zrealizuje cel społeczny przez równomierne obciążenie podwyżką zarówno tanich, 
jak i drogich wyrobów tytoniowych. Podkreślenia wymaga, że pozostałe podmioty, 
które  zgłosiły  swoje  opinie  do  projektu  ustawy,  poparły  przyjętą  dla  wyrobów 
tytoniowych strukturę opodatkowania akcyzą. 
Jako  jeden  z  argumentów  przemawiających  za  niższym  podwyższeniem  stawek 
akcyzy na wyroby tytoniowe wskazywano wzrost „szarej strefy” w obrocie 
wyrobami tytoniowymi. Oczywiście  należy  mieć  świadomość,  że  wyższe  ceny 
legalnie  sprzedawanych  wyrobów  tytoniowych  stanowią  większą  pokusę  dla 
realizacji nieopodatkowanych zysków z tytułu przemytu i nielegalnej produkcji tych 
wyrobów.  Z  całą  pewnością  duży  wpływ  na  zagrożenie  ze  strony  „szarej  strefy” 
mają  relatywnie  niskie  ceny  wyrobów  tytoniowych  w  państwach  ościennych, 
szczególnie na Białorusi, Ukrainie i w Rosji. 
Ponadto BJB i  M.  Kawa  podniosły  w  swoich  uwagach  argument  wpływu 
podwyższenia stawek akcyzy na wyroby tytoniowe na konkurencyjność gospodarki 
i przedsiębiorczość. 
Nie można zgodzić się z tego rodzaju zastrzeżeniami, bowiem podwyższenie stawek 
akcyzy dotyczy wszystkich  podmiotów  gospodarczych  branży  tytoniowej 
w jednakowym stopniu. Z  pewnością  należy  liczyć  się  z  pewnym  spadkiem 
sprzedaży,  co  zostało  omówione  w  uzasadnieniu  projektu  ustawy,  jednak  jest  to 
efekt  uwzględniany  w  prowadzonej  konsekwentnie  przez  rząd  polityce  społecznej 
i prozdrowotnej. 
Podatek  akcyzowy  od  papierosów  liczony  w  systemie  mieszanym  składa  się  ze 
stawki kwotowej od 1000 szt. papierosów i stałej stawki procentowej w wysokości 
31,41% liczonej od ceny detalicznej wydrukowanej na opakowaniu jednostkowym. 
W  przypadku  papierosów  podwyższenie stawek  akcyzy  ogółem  o  5%  w  oparciu 
o wysokość średniej ważonej ceny detalicznej na papierosy za rok 2013, przyjętej na 
poziomie  11,92  zł/20  szt.,  wymaga  podwyższenia  stawki  kwotowej 
z dotychczasowego poziomu 188,00 zł/1000 szt. do wysokości 206,76 zł/1000 szt., 
przy niezmienionej stawce procentowej 31,41%. 
22 
 
Wzrost  obciążenia  akcyzą  ponad  wskazane  5%  zależy  wyłącznie  od  cen 
detalicznych ustalanych przez przedsiębiorców. 
Odnosząc  się  do  kwestii  dotyczącej  „szarej strefy”,  należy  zauważyć,  iż  każda 
podwyżka  akcyzy  na  wyroby  tytoniowe,  przyczyniająca  się  do  wzrostu  cen 
detalicznych  legalnych  wyrobów  tytoniowych,  wpływa  na  pewną  opłacalność 
przemytu  oraz  nielegalnej  produkcji  i  obrotu  wyrobami  tytoniowymi.  Pochodzące 
bowiem z  nielegalnych  źródeł  wyroby  tytoniowe  nie  są  obciążone  żadnymi 
należnościami celnymi i podatkowymi. 
Niemniej jednak Służba Celna stale monitoruje obrót wyrobami tytoniowymi oraz 
podejmuje inicjatywy i działania ukierunkowane na przeciwdziałanie niepożądanym 
zjawiskom w obszarze wyrobów tytoniowych. 
Należy podkreślić, że ujawnienia nielegalnych wyrobów tytoniowych dokonywane 
w  ostatnich  latach  przez  Służbę  Celną  stanowią  dominującą  część  ujawnień 
dokonywanych  przez  polskie  służby  państwowe.  W  przypadku  nielegalnych 
papierosów,  procentowy  udział  ujawnień  dokonanych  przez  Służbę  Celną 
w porównaniu do innych służb państwowych wyniósł: w latach 2009 i 2010 – 77%, 
w 2011 r. – 74,5%, a w 2012 r. – 73%. Natomiast w przypadku nielegalnego tytoniu 
udział  ten  kształtował  się  następująco:  w  2009  r.  –  88,5%, w 2010 r. –  78%, 
w 2011 r.  –  48%, a w 2012 r. –  78%. Na zanotowany w 2011 r.  spadek  udziału 
Służby  Celnej  w  ujawnieniach  tytoniu  wpłynęły  działania  Policji  związane 
z likwidacją nielegalnych wytwórni papierosów i tytoniu do palenia. 
Ponadto  o  skuteczności  działań  podejmowanych  m.in.  przez  Służbę  Celną 
w zakresie  zwalczania  „szarej  strefy”  w  obszarze  wyrobów  tytoniowych  może 
świadczyć  wielkość  wskaźnika  procentowego  udziału  nielegalnych  papierosów 
w krajowym  rynku  tytoniowym.  Według  dostępnych  wyników  badań  rynkowych, 
wykonywanych  pod  kontrolą  Europejskiego  Urzędu  ds.  Zwalczania  Nadużyć 
Finansowych  (OLAF)  przez  KPMG  (międzynarodowa  sieć  firm  audytorsko- 
-doradczych), w 2011 r. wskaźnik ten wyniósł 12,9%, natomiast w 2012 r. – 13,0% 
i był  niższy  w  porównaniu  do  innych  państw  regionu.  Należy  przy  tym  zauważyć, 
że  rynek  papierosowy  w  Polsce  z  roku  na  rok  się  zmniejsza,  co  potwierdza 
systematycznie  malejąca  sprzedaż  papierosów.  Zatem  utrzymujący  się  na 
niezmienionym  poziomie  procentowy  udział  w  rynku  papierosów  nielegalnych 
wykazuje tendencję malejącą w „szarej strefie”. 
23 
 
Zasygnalizowania  wymaga  również  to,  że  Służba  Celna  planuje  podjęcie, 
w pierwszej  połowie  2014  r.,  działań  prewencyjnych  w  obszarze  walki 
z nielegalnym  handlem wyrobami tytoniowymi przez  podjęcie  stałych  czynności 
patrolowo-kontrolnych. Objęte zostaną nimi bazary i targowiska (oraz ich pobliskie 
rejony) zidentyfikowane  jako  miejsca  największej  podaży  nielegalnych  wyrobów 
akcyzowych.  Sukcesywnie  obszar  działań  patrolowych  rozszerzony  będzie  na 
kolejne ustalane miejsca detalicznej  sprzedaży  towarów,  od  których  nie  został 
odprowadzony należny podatek akcyzowy. 
W  zakresie  zmiany  opodatkowania  akcyzą  alkoholu  etylowego  uwagi  zgłosiły: 
Związek  Pracodawców  Polski  Przemysł  Spirytusowy  (dalej  PPS),  Pracodawcy 
Rzeczypospolitej Polskiej  (dalej  Pracodawcy  RP),  Sekcja  Krajowa  Przemysłu 
Spirytusowego  i  Drożdżowego  NSZZ  „Solidarność”  (dalej  SKPSiD)  oraz  Polska 
Izba Handlowa (dalej PIH),  podkreślając  m.in.,  że  podwyżka  nie  przyniesie 
oczekiwanych wpływów budżetowych oraz zwiększy ryzyko rozwoju szarej strefy. 
Ponadto PPS zarzucił projektowanej zmianie nierówne traktowanie poszczególnych 
kategorii napojów alkoholowych. Natomiast Pracodawcy RP zakwestionowali 
stanowisko o prozdrowotnym charakterze zmiany stawki akcyzy na alkohol 
etylowy. SKPSiD  i  PIH  podniosły  kwestię  pogorszenia  kondycji  branży 
spirytusowej  i  branż  kooperujących  z  nią  pokrewnych,  m.in.  handlu, 
a w konsekwencji zagrożenie ryzykiem zmniejszonych wpływów z tytułu podatków 
dochodowych, VAT i składek ZUS. 
Odnosząc się do uwag PPS i Pracodawców PR, należy zauważyć, iż według danych 
Komisji  Europejskiej  stawka  akcyzy  na  alkohol  etylowy  w  Polsce  w  wysokości 
1208,08  euro/hl  100%  vol.  nie  należy  do  najwyższych,  kształtuje  się  bowiem  na 
średnim  poziomie.  Wyższe  stawki  akcyzy  nałożono  na  ten  wyrób  akcyzowy 
w 14 państwach  członkowskich  Unii  Europejskiej. W okresie dekoniunktury oraz 
spadku  wpływów  budżetowych  z  podatków  dochodowych,  wpływy  z  akcyzy,  jak 
również  innych  podatków  pośrednich  podlegają  mniejszym  wahaniom.  Większa 
stabilność dochodów budżetowych z tytułu podatków pośrednich wynika z faktu, iż 
konsumpcja dóbr opodatkowanych akcyzą co do zasady utrzymuje się na pewnym 
określonym poziomie niezależnie od warunków makroekonomicznych. 
Zaproponowane podwyższenie stawki akcyzy – z kwoty 4960,00 zł/hl 100% vol. do 
kwoty 5704,00 zł/hl 100% vol., tj. o 15%, przyniesie ok. 780 mln zł dodatkowych 
24 
 
wpływów do budżetu państwa w stosunku do uzyskanych wpływów w roku 2012. 
Szacunek  ten  oparto  na  racjonalnych  przesłankach  uwzględniających  zarówno 
położenie  geopolityczne  Polski,  spowolnienie  gospodarcze,  jak  i  istnienie  „szarej 
strefy” w obrocie wyrobami spirytusowymi. Z tych też powodów założono ok. 3% 
spadek sprzedaży w stosunku do roku 2012. 
Wzrost stawki podatku akcyzowego może oznaczać wzrost ceny półlitrowej butelki 
wyrobu spirytusowego o mocy 40% o ok. 1,50 zł (z VAT-em ok. 1,80 zł), a nie, jak 
wynika z wyliczeń PPS, o 2 zł. 
Stawka akcyzy na napoje spirytusowe nie była zmieniana od dnia 1 stycznia 2009 r., 
kiedy  to  podwyższono  stawkę  akcyzy z 4550,00  zł  do  4960,00  zł  za  1  hektolitr 
alkoholu  etylowego  100%  vol.  zawartego  w  gotowym  wyrobie,  tj.  o  410,00  zł. 
Z obserwacji  rynku  wynika,  iż  ówczesna  podwyżka  praktycznie  nie  wpłynęła  na 
ceny detaliczne wyrobów spirytusowych, natomiast ceny detaliczne 
wysokogatunkowych  wyrobów  spirytusowych,  wódek  czy  whisky  uległy 
znacznemu  obniżeniu. „Wojna  cenowa”, która trwa od kilku lat na rynku wódek, 
w dużym  stopniu  zatarła  różnice  między  segmentami  cenowymi.  Według  raportu 
KPMG,  przygotowanego  na  zlecenie  Związku  Pracodawców  Polski  Przemysł 
Spirytusowy, wielkość „szarej strefy” wyrobów spirytusowych w latach 2009–2012 
pozostaje  na  zbliżonym  poziomie  (niewielki spadek: w  2009  r.  –  10%, 2010  r.  
– 9,6%, 2011 r. – 9,5% i w 2012 r. – 9,5%) legalnego rynku. 
W okresie obowiązywania dotychczasowych stawek akcyzy wskaźnik wzrostu cen 
towarów i usług konsumpcyjnych (rok 2009 do roku 2012) wyniósł 114,9% (według 
danych  GUS).  Oznacza  to  spadek  realnego  obciążenia  podatkowego  tej  grupy 
wyrobów w ciągu tego okresu.  
Nie  sposób  zgodzić  się  z  uwagą  Pracodawców  RP,  że  zmiana  nie  ma  charakteru 
prozdrowotnego.  Ustawa  z  dnia  26  października  1982  r.  o wychowaniu 
w trzeźwości  i  przeciwdziałaniu  alkoholizmowi  (Dz.  U.  Nr  70,  poz.  473,  z  późn. 
zm.)  zobowiązuje  organy  administracji  rządowej  i  jednostki  samorządu 
terytorialnego  do  podejmowania  działań  zmierzających  do  ograniczania  spożycia 
napojów  alkoholowych  oraz  zmiany  struktury  ich  spożywania,  inicjowania 
i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu 
spożywania  tych  napojów,  działania  na  rzecz  trzeźwości  w  miejscu  pracy, 
25