Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

do
publicznej
wiadomości
przez
Prezesa
UOKiK
informacji
o przedsiębiorcy, w przypadku gdy z informacji zgromadzonych w toku
postępowania wynika, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż
zachowanie przedsiębiorcy narusza przepisy prawa z zakresu ochrony
konsumentów, jak również może spowodować znaczne straty lub
niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów. Ponadto nie
uwzględniono uwagi dotyczącej postulatu wprowadzenia kontroli sądowej
tego uprawnienia Prezesa UOKiK przez nadanie mu charakteru
postanowienia, na które przysługiwałoby zażalenie w odpowiednio
krótkim
terminie
gwarantującym
sprawność
ochrony
interesów
konsumentów.
Ze względu na ilość i obszerność uwag zgłoszonych w konsultacjach
społecznych, szczegółowe odniesienie się projektodawcy do wszystkich
zgłoszonych uwag zawarto w tabelach uwag zamieszczonych na BIP RCL.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Większość zmian wprowadzanych w ustawie to zmiany proceduralne. Nie będą one
pociągać za sobą konieczności zwiększenia budżetu Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów przez obciążenia sektora finansów publicznych dodatkowymi
kosztami. Z drugiej strony nie należy oczekiwać oszczędności skutkujących
zmniejszeniem budżetu Urzędu, wynikających np. ze zmniejszenia zatrudnienia,
ponieważ zasoby czasowe i kadrowe zaoszczędzone wskutek wprowadzenia
proponowanych rozwiązań umożliwią intensyfikację działań w innych obszarach,
w których ze względu na ograniczenia budżetowe nie było to dotychczas możliwe.
Elementem, który może spowodować wzrost przychodów do budżetu, jest
zwiększenie skuteczności systemu wykrywania antykonkurencyjnych porozumień.
Zakładając, że zaproponowane zmiany spowodują wzrost wykrywalności takich
porozumień tylko o 5%, należy szacować, że wpływy mogą wzrosnąć nawet
o ok. 2 700 000 zł rocznie. Niemniej należy mieć na względzie, że szacunki te
oparte są na wielu założeniach w znacznym stopniu podatnych na zmiany rok do
roku. Powyższe wyliczenie oparto na danych za 2011 r. – średnia wysokość kar
nałożonych na przedsiębiorców w decyzjach stwierdzających istnienie
porozumienia
ograniczającego
konkurencję
wynosiła
7 121 772
zł.
71

Po wyeliminowaniu z wyliczeń znacznie odstającej od pozostałych sprawy
z najwyższymi karami, średnia ta wyniosła 2 698 158 zł. Wzrost liczby decyzji
o 5% daje wzrost wysokości kar, w zależności od „wielkości” spraw wykrytych
w danym roku od 2 700 000 zł do 7 100 000 zł.
Koszty prowadzenia postępowań wskutek odwołań osób fizycznych od decyzji
nakładających na nie kary wzrosną nieznacznie. Z dotychczasowej praktyki
wynika, że w 90% przypadków przedsiębiorcy odwołują się od decyzji Prezesa
UOKiK. Z szacunków UOKiK popartych doświadczeniem prowadzenia
postępowań należy szacować, że kara na osobę fizyczną będzie nakładana
w jednym przypadku na dziesięć. Biorąc pod uwagę liczbę wydawanych decyzji
w sprawach porozumień ograniczających konkurencję (w ciągu ostatnich trzech lat
takich wydano 521) takie decyzje, w 2010 – 23, w 2011–19, a w 2012–10), oznacza
to, że do Sądu ochrony konkurencji i konsumentów corocznie będzie trafiało nie
więcej niż kilka odwołań od decyzji nakładających karę na osobę fizyczną. Wobec
braku danych trudno jest oszacować koszt tych postępowań, jednakże biorąc pod
uwagę ich ilość oraz prawdopodobieństwo, że przedsiębiorca odwoła się od tej
samej decyzji, a odwołania będą rozpatrywane przez sąd łącznie, należy stwierdzić,
że koszty dla sądów będą nieznaczne. Jeżeli chodzi o kary pieniężne za
niewspółdziałanie w toku kontroli w latach 2010–2012, Prezes UOKiK wydał
5 decyzji nakładających takie kary (odpowiednio 1 w 2010, 3 w 2011 i 1 w 2012).
Również koszty związane z rozpatrywaniem przez sądy zażaleń na czynności
przeszukania nie powinny w istotny sposób wzrosnąć, mając na uwadze fakt, że
w 2011 r. pracownicy Urzędu przeprowadzili kontrolę z przeszukaniem
pięciokrotnie, a w poprzednich latach liczba ta także była podobna.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Wejście w życie ustawy nie spowoduje bezpośrednich skutków dla rynku pracy.
5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym
na funkcjonowanie przedsiębiorstw

Wejście w życie ustawy przyczyni się do wzrostu konkurencyjności gospodarki
i przedsiębiorczości przede wszystkim poprzez zwiększenie liczby wykrytych

1) Liczba ta nie uwzględnia decyzji stwierdzających zmowy przetargowe. Nowelizowane przepisy
przewidują, że w takich przypadkach kara na osobę fizyczną nie będzie nakładana.
72

i wyeliminowanych z obrotu niedozwolonych porozumień ograniczających
konkurencję.
Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
korzystnie wpłynie na funkcjonowanie przedsiębiorstw, m.in. poprzez uproszczenie
postępowania antymonopolowego w sprawach dotyczących koncentracji oraz
skrócenie czasu oczekiwania przedsiębiorców na uzyskanie zgody Prezesa UOKiK
na dokonanie koncentracji w przypadku większości zgłoszeń zamiaru koncentracji.
Do
ustawy
wprowadzone
zostaną
nowe
instytucje,
które
umożliwią
przedsiębiorcom stosującym antykonkurencyjne praktyki szybsze i skuteczniejsze
zakończenie praktyki (środki zaradcze) lub uzyskanie dodatkowych korzyści
związanych z podjęciem współpracy z organem antymonopolowym w toku
postępowania w zamian za przekazanie odpowiednich informacji lub dowodów
mających wpływ na wydanie decyzji przez organ (modyfikacja procedury leniency,
wprowadzenie tzw. leniency plus oraz instytucji dobrowolnego poddania się karze).

Znaczna część wprowadzanych zmian ma na celu wyjaśnienie wątpliwości
interpretacyjnych związanych ze stosowaniem przepisów ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów w obecnym brzmieniu. Zmiany te przyczynią się
niewątpliwie do zwiększenia poziomu pewności prawnej przedsiębiorców.
6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny

Wejście w życie ustawy nie spowoduje bezpośrednich skutków dla rozwoju
regionalnego.
7. Źródła finansowania

Wejście w życie ustawy nie wymaga finansowania.














10/08/EP
73

Zestawienie uwag zgłoszonych w toku konsultacji społecznych projektu nowelizacji ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów (odpowiedzialność osób fizycznych za dopuszczenie do
naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję, kary pieniężne,
leniency)
CZĘŚĆ I
Lp.
Zgłaszający
Przepis
Treść propozycji
Stanowisko UOKiK
1.
PKPP
Odpowiedzialność
Nadanie organowi administracji publicznej zbyt szerokich Uwaga nieuwzględniona.
Lewiatan,
osób fizycznych – kompetencji
w
zakresie
nakładania
tzw.
sankcji Projekt ustawy zapewnia
POHiD, KRRP
uwaga ogólna
administracyjno-karnych, budzi wątpliwości, tym bardziej, że gwarancje procesowe
jednocześnie nie zostaje zagwarantowany odpowiedni tryb pozwalające na obronę
odwoławczy do sądu. Ponadto wskazuje na okoliczność, że swoich praw
Urząd będzie pełnił jednocześnie dwie role – oskarżyciela i przedsiębiorcom i osobom
sędziego, co zdaniem wnioskodawcy budzi wątpliwości w fizycznym. Przesłanki
zakresie realizacji prawa do obrony i gwarancji procesowych. wymiaru kary nakładanej na
Zdaniem
wnioskodawcy
w
odniesieniu
do
deliktów osoby fizyczne będą
administracyjnych brak jest również jednoznacznych reguł określone w art. 111. Należy
procesowych i norm gwarancyjnych (nie ma wyraźnych zauważyć, że podobny
dyrektyw wymiaru kary, odstąpienia od niej lub jej model odpowiedzialność
złagodzenia). Dodatkowo wskazuje na brak kwalifikacji osób fizycznych za
organu administracji publicznej do orzekania o winie.
naruszenie przez
przedsiębiorcę przepisów
antymonopolowych
obowiązuje m.in. w
Niemczech i Holandii, czyli
państwach o zbliżonych do
polskiego systemach prawa
ochrony konkurencji
2.
PKPP
Odpowiedzialność
Obecnie
funkcjonujące
rozwiązanie,
które
znajdzie Uwaga nieuwzględniona.
Lewiatan,
osób fizycznych – zastosowanie także dla osób fizycznych odwołujących się od Należy zauważyć, że
OIGD, POHiD
tryb odwoławczy
decyzji Prezesa UOKiK nakładającej na nie karę, spowoduje, poddanie osób fizycznych
że to osoba fizyczna będzie musiała udowodnić swój brak odpowiedzialności
winy. W ten sposób naruszona zostanie zasada domniemania administracyjnej zostało już
niewinności, gdyż przed SOKiK obowiązywać będzie przesądzone na etapie
domniemanie, że kara nałożona przez Prezesa UOKiK została projektu założeń ustawy.
nałożona słusznie.
Ponadto takie rozwiązanie
Rozstrzyganie przez sądy karne odwołań od decyzji Prezesa jest dostosowane do obecnie
UOKIK nakładających karę na osobę fizyczną (OIGD).
funkcjonującego systemu
(obecnie obowiązujące
przepisy ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów
przewidują możliwość
nakładania wysokich kar
pieniężnych na osoby
fizyczne). Poddanie osób
fizycznych reżimowi
odpowiedzialności karnej
oznaczałoby, że sądy karne,
do tej pory
niewyspecjalizowane w tego
typu sprawach, zajmowałyby
się kwestią
odpowiedzialności osób
fizycznych. Utrzymanie
dotychczasowego systemu
kontroli decyzji i
podporządkowanie orzekania
odpowiedzialności osób
fizycznych sądom
antymonopolowym
skutkować będzie większą
pewnością prawną dla osób
fizycznych oraz zapewni
jednolitość orzecznictwa.