Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw

Powyżej przedstawiony „próg pośredni” wynoszący 60 tys. euro został wprowadzony
do Prawa zamówień publicznych art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. (Dz. U.
Nr 79, poz. 551) zmieniającej m.in. ustawę z dniem 25 maja 2006 r. natomiast uchylony
przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. Nr 82, poz. 560)
zmieniającej ustawę – Prawo zamówień publicznych z dniem 11 czerwca 2007 r., co
oznacza, iż obowiązywał jedynie przez rok. Tym samym należy jednoznacznie
stwierdzić, iż w ocenie prawodawcy rozwiązanie to nie okazało się zasadne.
Biorąc pod uwagę powyższe oraz rozwiązania obowiązujące w innych krajach Unii
Europejskiej, a także doświadczenia dotyczące funkcjonowania „progu pośredniego”,
proponuje się podniesienie podstawowego progu, od którego powstaje obowiązek
stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych, z 14 000 euro do 30 000 euro. Próg
ten będzie wprawdzie niższy niż w niektórych krajach unijnych (np. w Luksemburgu),
jednakże będzie wyższy o ok. 15 tys. euro od mediany wartości dolnego progu dla
24 krajów unijnych. Równocześnie będzie on dwukrotnie wyższy niż próg
obowiązujący w Bułgarii, Francji, Rumunii, Słowenii, Łotwie, Cyprze i 60-krotnie
wyższy niż w Niemczech.
Uzasadniając projektowaną wysokość progu, od którego powstaje obowiązek
stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych, warto również zwrócić uwagę na
różnice w cenach żywności oraz średnim wynagrodzeniu w Polsce w porównaniu
z pozostałymi krajami UE. Przykładowo, zgodnie z danymi Eurostatu za 2011 r. poziom
cen żywności wynosi 49% średniej unijnej zaś wg innych danych średnie
wynagrodzenie w Polsce jest 3 razy niższe niż we Francji czy Irlandii, 4 razy niższe niż
w Niemczech, 6 razy niższe niż np. w Danii. Tym samym, próg stosowania ustawy
zostaje podniesiony do kwoty odpowiadającej około 15% wartości kwot progowych
określonych dyrektywami Unii Europejskiej, które dotyczą zamówień publicznych.
Dokonano także zestawienia wartości progów stosowania procedur udzielania
zamówień publicznych w krajach Unii Europejskiej znajdujących się w sytuacji
gospodarczej zbliżonej do Polski (na podstawie najbardziej zbliżonych wskaźników
PKB per capita), z wykorzystaniem Raportu Eurostatu ,,Podstawowe dane na temat UE.
Edycja wiosna 2013”.
Zgodnie z danymi zawartymi w Raporcie w Polsce PKB na jednego mieszkańca
w 2011 r. wyniósł 9600 euro. Krajami, które posiadają zbliżoną wartość PKB na
10

jednego mieszkańca do Polski są Bułgaria (5200 euro PKB per capita), Rumunia
(5 600 euro PKB per capita), Łotwa (9800 euro PKB per capita), Węgry (10 000 euro
PKB per capita), Litwa (10 200 euro PKB per capita), Estonia (11 900 euro PKB per
capita), Słowacja (12 700 euro PKB per capita), Czechy (14 900 euro PKB per capita).
Jako wartość zbliżona została przyjęta wartość o 5000 euro niższa lub o 5000 euro
wyższa od wartości PKB per capita dla Polski.
Powyżej wskazane kraje członkowskie UE, znajdujące się w sytuacji gospodarczej
zbliżonej do Polski, posiadają następujące wartości progów zamówień lub konkursów
decydujących o obowiązku stosowania procedur dotyczących udzielania zamówień
publicznych:
L.p.
Państwo
Wysokość dolnego progu
1.
BUŁGARIA
45 000 BGN (ok. 23.000 euro) dla robót budowlanych oraz 15 000 BGN (ok. 7669 euro ) dla dostaw i usług
2.
RUMUNIA
15 000 euro
3.
ŁOTWA
3 000 LVL (ok. 2124,3 euro) dla zamówień na usługi i dostawy oraz 10 000 LVL ( ok. 7081 euro) dla zamówień na roboty budowlane
8 000 000 HUF (ok. 29325,5 euro) dla zamówień na dostawy i usługi oraz 15 000 000 HUF (ok. 54985,34 euro) dla zamówień na roboty
4.
WĘGRY
budowlane
5.
LITWA
Zamówienia o wartości nie przekraczającej 10.000 LT (czyli ok. 2900 euro) mogą być udzielane bezpośrednio
6.
ESTONIA
10 000 euro
10 000 euro dla zamówień na dostawy i usługi oraz 20 000 euro dla zamówień na roboty budowlane
7.
SŁOWACJA
(wartość w danym roku kalendarzowym lub w okresie trwania umowy, jeżeli zamówienie zostało udzielone na okres dłuższy niż jeden rok)
8.
CZECHY
1 000 000 CZK (ok. 39 915 euro) dla usług i dostaw oraz 3 000 000 CZK (ok. 119 746 euro) dla robót budowlanych

Średnia dla wartości progów wskazanych w powyższej tabeli wynosi odpowiednio:
– dla zamówień na dostawy i usługi: 14 616,73 euro,
– dla zamówień na roboty budowlane: 31 589,04 euro.
Należy zaznaczyć, iż w przypadku takich państw jak Rumunia, Estonia i Litwa,
w których wartość progu nie jest zróżnicowana pod względem rodzaju przedmiotu
zamówienia (roboty budowlane czy dostawy i usługi) wzięto pod uwagę wartość
jednolitego progu zarówno przy wyliczeniu średniej dla zamówień na dostawy i usługi,
jak i wyliczaniu średniej dla zamówień na roboty budowlane.
Zgodnie z posiadanymi przez Urząd Zamówień Publicznych informacjami (szacunki),
podwyższenie progu, od którego stosuje się ustawę PZP do 30 tys. euro spowoduje, iż
ok 25% zamówień dotychczas zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych
(44 724 zamówień o łącznej wartości ok. 3 583 915 900 zł), nie będzie udzielanych na
11

podstawie zasad i procedur określonych przepisami ustawy – Prawo zamówień
publicznych.
Należy również zauważyć, iż podniesienia kwoty wartości zamówienia lub konkursu
decydującej o obowiązku stosowania procedur określonych w Prawie zamówień
publicznych do 30 tys. euro stanowi jeden z elementów, których celem jest usunięcie
zbędnych barier w udzielaniu zamówień publicznych oraz odformalizowanie procedur.
Nie jest to jednak element najważniejszy, a równocześnie wiążący się z ryzykiem,
zwłaszcza w przypadku dalszego podnoszenia omawianego progu, uznania polskiego
prawa za niespójne z prawem Unii Europejskiej, w szczególności z traktatowymi
zasadami dotyczącymi swobodnego przepływu towarów, prawa przedsiębiorczości,
swobody świadczenia usług, niedyskryminacji i równego traktowania, czy
przejrzystości.
Ponadto, dalsze podnoszenie kwoty wartości zamówienia lub konkursu decydującej
o obowiązku stosowania procedur określonych w Prawie zamówień publicznych,
w sytuacji, gdy procedury wewnętrzne zamawiającego dotyczące udzielania zamówień
podprogowych nie będą przejrzyste lub jednoznaczne, a także w przypadku gdy będą
umożliwiały udzielenie zamówienia z naruszeniem zasady niedyskryminacji lub
swobodnego przepływu towarów i usług, rodzi ryzyko nie tylko ograniczenia dostępu
do zamówień i konkurencji, ale także ryzyko występowania zachowań korupcyjnych.
Jednocześnie podkreślić należy, iż wzrost konkurencji będący przede wszystkim
efektem jawności i przejrzystości postępowań (np. publikacji ogłoszeń) w każdej sferze
gospodarki, w tym w sferze zamówień publicznych, zawsze przekłada się na obniżenie
cen, przy równoczesnym podniesieniu lub utrzymaniu jakości. Tym samym,
ograniczenie jawności i przejrzystości postępowań wpłynie negatywnie na
konkurencyjność, może spowodować wzrost cen, co się bezpośrednio przełoży na
nieefektywność ekonomiczną postępowań prowadzonych inaczej, niż według procedur
określonych Prawem zamówień publicznych.
Uzasadniając fakt, iż podniesienie kwoty wartości zamówienia lub konkursu
decydującej o obowiązku stosowania procedur określonych w Prawie zamówień
publicznych nie stanowi najważniejszego elementu dotyczącego usuwania barier
w dostępie do zamówień publicznych, należy przytoczyć dane dotyczące czasu trwania
postępowań – przeciętny czas trwania postępowania o wartości zamówienia poniżej
12

progów unijnych w 2012 r. wyniósł 31 dni, a średnio najkrócej trwała procedura
udzielenia zamówienia przy wykorzystaniu trybu przetargu nieograniczonego.
Jednocześnie podkreślić należy, według danych z Raportu Komisji Europejskiej „Ocena
skutków i skuteczności przepisów Unii Europejskiej dotyczących zamówień
publicznych”, Polska jest na trzecim miejscu pod względem szybkości udzielanych
zamówień wśród państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a na rynkach Unii
Europejskiej średni czas udzielenia zamówienia dla wszystkich procedur to 108 dni
licząc od wszczęcia postępowania do wyboru oferty najkorzystniejszej.
Należy także zauważyć, iż najważniejsze regulacje dotyczące zwiększenia udziału
przedsiębiorców w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych poprzez
usunięcie zbędnych barier zniechęcających ich do bardziej powszechnego i aktywnego
ubiegania się o realizację zamówień publicznych zostały zawarte w projekcie założeń
projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych. Natomiast dalsze
podnoszenie kwoty wartości zamówienia lub konkursu decydującej o obowiązku
stosowania procedur określonych w Prawie zamówień publicznych będzie możliwe
wyłącznie w przypadku zagwarantowania, iż przy udzielaniu tego rodzaju zamówień
zachowane zostaną ww. zasady traktatowe.
Wyłączenie dostaw lub usług służących wyłącznie do celów naukowych oraz zakresu
działalności kulturalnej
Proponuje się, by rozszerzyć treść art. 4 Prawa zamówień publicznych, regulującego
kwestie wyłączeń spod obowiązku stosowania przepisów ustawy, o zamówienia
w zakresie nauki i kultury, o ile ich wartość jest mniejsza niż kwoty określone
w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, co zapewnia zgodność
projektowanego przepisu z przepisami dyrektywy klasycznej.
Przedmiotowe wyłączenie, w zakresie nauki, będzie dotyczyło tylko zamówień na
dostawy lub usługi, których przedmiotem są dostawy lub usługi służące wyłącznie do
celów prac badawczych, eksperymentalnych, naukowych lub rozwojowych, które nie
służą prowadzeniu przez zamawiającego produkcji seryjnej, mającej na celu osiągnięcie
rentowności lub pokryciu kosztów badań lub rozwoju.
Natomiast, wyłączenie w zakresie kultury, będzie dotyczyło jedynie tych zamówień,
których przedmiotem są dostawy lub usługi z zakresu działalności kulturalnej związanej
z organizacją wystaw, koncertów, konkursów, festiwali, widowisk, spektakli
13

teatralnych, przedsięwzięć z zakresu edukacji kulturalnej lub z gromadzeniem zbiorów
muzealnych, jeżeli zamówienia te nie służą wyposażaniu zamawiającego w środki
trwałe przeznaczone do bieżącej obsługi jego działalności.
Działalność kulturalna
Celem projektowanej regulacji jest ułatwienie udzielania zamówień w zakresie kultury
poprzez odbiurokratyzowanie postępowania dotyczącego zakupu rzeczy lub usług.
Zauważyć należy, iż zgodnie z motywem 25 dyrektywy 2004/18/WE „udzielanie
zamówień publicznych na pewne nadawcze usługi audiowizualne powinno umożliwiać
uwzględnienie aspektów o znaczeniu kulturalnym i społecznym, co sprawia, że zasady
udzielania zamówień nie mają zastosowania”, a tym samym przedmiotowe rozwiązania
prawne czynić zgodnymi z przepisami ww. dyrektywy klasycznej.
Jednocześnie należy zauważyć, iż w przedmiotowym obszarze z zasady występuje brak
konkurencyjności, zwykle instytucje kultury chcą zakupić konkretne dzieło sztuki lub
zaangażować konkretnego artystę, tym samym projektowane regulacje powinny zostać
ocenione jako zgodne z prawem Unii Europejskiej.
Z uwagi na dość obszerną dokumentację, jaką należy sporządzić np. przygotowując
kontrakt z artystą lub twórcą, tj. zaproszenie do negocjacji, wymagane od wykonawców
oświadczenia i dokumenty, pełnomocnictwa, szczegółowe protokoły z postępowania,
wyłączenie przedmiotowych postępowań spod reżimu Prawa zamówień publicznych
powinno usunąć bariery biurokratyczne i przyczynić się do znacznego powiększenia się
zbiorów muzealnych, a także zwiększenie udziału zagranicznych artystów
w koncertach, festiwalach, widowiskach oraz spektaklach teatralnych organizowanych
przez polskie instytucje kultury.
Dodatkowo należy zauważyć, że projektowane przepisy są niezwykle ważne dla
funkcjonowania muzeów w zakresie udzielania zamówień dotyczących zakupów
muzealiów oraz dzieł sztuki. Stosowane dotychczas postępowanie w trybie z wolnej
ręki (art. 67) jest postępowaniem czysto formalnym, gdyż dane dzieło jest jedno,
oryginalne, a wartość ustalana jest z góry przez kolekcjonerów prywatnych lub na
aukcjach. Nie ma tu zasady konkurencyjności, więc stosowanie ustawy jest niezasadne.
Ponadto należy podkreślić, iż w przypadku organizacji wystaw w instytucjach kultury,
instytucje kultury organizując wystawę, znając jakość i profesjonalizm artysty chcą
właśnie jego pracy, a ogłoszenie postępowania przetargowego, tj. stosowanie Prawa
14