Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw

udzielania zamówień (Dz. Urz. UE L 319 z 02.12.2011, str. 43), którym ustalone
zostały następujące wartości progów:
– 130 tys. euro dla dostaw lub usług – dla zamawiających z sektora finansów
publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych oraz zamawiający
będący innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi
osobowości prawnej, obowiązani będą do przekazywania Urzędowi Publikacji Unii
Europejskiej,
– 200 000 euro – dla dostaw lub usług dla pozostałych zamawiających,
– 400 000 euro dla dostaw lub usług – dla zamawiających sektorowych,
– 5 000 000 euro dla robót budowlanych dla wszystkich zamawiających.

Zatem obecnie najniższy próg unijny dla zamówień klasycznych, których przedmiotem
są dostawy lub usługi, wynosi 130 tys. euro, co stanowi równowartość 522 548 zł (bez
podatku od towarów i usług). Przy założeniu, iż ww. kwota stanowiłaby kwotę wartości
zamówienia lub konkursu decydującą o obowiązku stosowania procedur określonych
w Prawie zamówień publicznych, to, zgodnie z danymi posiadanymi przez Urząd
Zamówień Publicznych 108 012 postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, co
stanowi 60% wszystkich postępowań, a kwota 18 089 031 630,45 zł rocznie stanowiąca
40% wartości rynku zamówień publicznych wydatkowana byłaby poza
konkurencyjnymi i jawnymi procedurami określonymi Prawem zamówień publicznych,
a co najmniej 110 tys. przedsiębiorców (wykonawców) zostałoby pozbawionych
możliwości uzyskania zamówienia publicznego w ramach przejrzystych
i konkurencyjnych procedur przewidzianych w przepisach Prawa zamówień
publicznych. Tym samym, racjonalne i zasadne jest zachowanie regulacji dotyczących
stosowania otwartych i konkurencyjnych procedur przetargowych do zamówień
o kwotach wartości mniejszych niż progi unijne.
Zgodnie z motywem (2) dyrektywy klasycznej udzielanie zamówień, na które
w państwach członkowskich zawarte zostały umowy w imieniu państwa, jednostek
samorządu terytorialnego lub innych podmiotów prawa publicznego, podlega
poszanowaniu zasad Traktatu, a w szczególności zasady swobody przepływu towarów,
swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, a także zasad, które się
z nich wywodzą, takich jak: zasada równego traktowania, zasada niedyskryminacji,
zasada wzajemnej uznawalności, zasada proporcjonalności oraz zasada przejrzystości.
5

Natomiast zgodnie z motywem (1) projektowanej dyrektywy dotyczącej udzielania
tzw. zamówień klasycznych) udzielanie zamówień publicznych przez instytucje państw
członkowskich lub w imieniu tych instytucji, musi być zgodne z zasadami Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a w szczególności z zasadą swobodnego
przepływu towarów, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług,
a także z zasadami, które się z nich wywodzą, takimi jak: zasada równego traktowania,
zasada niedyskryminacji, zasada wzajemnego uznawania, zasada proporcjonalności
oraz zasada przejrzystości. W odniesieniu do zamówień publicznych o wartości
powyżej określonej kwoty należy jednak ustanowić przepisy koordynujące krajowe
procedury udzielania zamówień w celu zagwarantowania, że zasady te mają praktyczne
zastosowanie, a zamówienia publiczne są otwarte na konkurencję.
W świetle wskazanych motywów oczywisty jest wniosek, iż zasady traktatowe mają
zastosowanie do wszystkich zamówień publicznych, z tym że w stosunku do zamówień
przekraczających wartości progów unijnych konieczne jest stosowanie procedur
zgodnych z dyrektywami unijnymi.
Jednocześnie, zgodnie z Komunikatem Wyjaśniającym Komisji dotyczącym prawa
wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są
jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych
(2006/C 179/02), podmioty zamawiające pochodzące z państw członkowskich są
zobowiązane do przestrzegania postanowień i zasad zawartych w Traktacie
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w każdym przypadku gdy zawierają
umowy w ramach zamówień publicznych objęte zakresem tego traktatu. Wymienione
zasady obejmują swobodny przepływ towarów (art. 34 TFUE), prawo
przedsiębiorczości (art. 49), swobodę świadczenia usług (art. 56), niedyskryminację
i równe traktowanie, przejrzystość, proporcjonalność i wzajemne uznawanie.
Komunikat ten również określa podstawowe normy dotyczące udzielania zamówień
mających znaczenie dla rynku wewnętrznego, dotyczące m.in. obowiązku
zagwarantowania odpowiedniego upublicznienia informacji, treści ogłoszenia, zasad
udzielenia zamówienia (w tym niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia,
równego dostępu dla podmiotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich
oraz obowiązku określenia terminów w sposób umożliwiający dokonanie wnikliwej

1) KOM (2011) 896 wersja ostateczna.

6

oceny i przygotowanie oferty oraz wyrażenie zainteresowania i złożenia ofert
przedsiębiorcom z innych państw członkowskich), a także obowiązku, by decyzja
o udzieleniu zamówienia była zgodna z zasadami proceduralnymi ustanowionymi na
samym początku oraz aby w pełni przestrzegano zasad niedyskryminacji i równego
traktowania. Ponadto, w Komunikacie wskazano na obowiązek wprowadzenia
mechanizmu kontroli bezstronności procedur przetargowych skutecznie gwarantującego
zgodności z podstawowymi normami sprawiedliwości i przejrzystości.
Jedynym wyjątkiem od obowiązku stosowania przez państwa członkowskie Unii
Europejskiej zasad określonych w Komunikacie są, zgodnie z jego treścią, zamówienia
których uzyskaniem „z powodu szczególnych okoliczności, na przykład niewielkiego
znaczenia gospodarczego” podmioty gospodarcze z siedzibą w innych państwach
członkowskich nie byłyby zainteresowane.
Cele systemu zamówień publicznych ustanowionego jeszcze w 1994 r. ustawą
o zamówieniach publicznych (Dz. U. Nr 76, poz. 344) zapewniają realizację wymogów
prawa Unii Europejskiej, a przede wszystkim zasad wynikających z Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej gwarantujących swobodę przepływu towarów
i usług na obszarze krajów członkowskich Unii Europejskiej. Konieczność
zagwarantowania zgodności procedur zamówieniowych z tymi zasadami stanowi
uzasadnienie dla obowiązku organizacji, co do zasady, postępowań otwartych,
konkurencyjnych, także dla zamówień o wartości poniżej tzw. progów unijnych, a więc
progów od których obowiązują dyrektywy 2004/17/WE, 2004/18/WE i 2009/81/WE.
Jednocześnie należy zauważyć, iż w przypadku każdego zamówienia, niezależnie od
jego wartości, zamawiający ponosi pewne stałe koszty jego organizacji
i przeprowadzenia, co przy zamówieniach o niewielkiej wartości należy uznać za
niesprzyjające wydatkowaniu środków publicznych w sposób oszczędny i efektywny.
Ponadto, w pewnych przypadkach czas potrzebny na przygotowanie i przeprowadzenie
postępowania jest wielokrotnie dłuższy niż poszukiwanie wykonawcy. W przypadku
niektórych zamówień, koszty związane z organizacją i przeprowadzeniem otwartego,
konkurencyjnego postępowania przetargowego przewyższają zyski wynikające z jego
prowadzenia. Ponadto, dokonywanie zamówień o stosunkowo niewielkiej wartości poza
procedurami określonymi Prawem zamówień publicznych, nie może być oceniane jako
z zasady naruszające prawo unijne i zasady traktatowe. Dlatego też niektóre kraje
7

członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska – (przepisem art. 4 pkt 8 ustawy –
Prawo zamówień publicznych), wprowadziły dolny próg stosowania przepisów
o zamówieniach, tj. określiły wartość zamówienia, poniżej której niezamawiający nie
mają obowiązku stosowania przepisów określających procedury udzielania zamówień
publicznych. Powyższe rozwiązanie, polegające na umożliwieniu tzw. bezpośredniego
udzielania zamówień o mniejszej wartości jest spotykane, w świetle posiadanych przez
Urząd Zamówień Publicznych w takich państwach jak: Bułgaria, Francja, Rumunia,
Słowenia, Łotwa i Cypr (dolny próg stosowania przepisów o zamówieniach
publicznych nie przekracza 15 tys. euro). Z kolei w Niemczech zamawiający mogą
udzielić zamówienia bezpośrednio, nawet bez namiastki postępowania
konkurencyjnego, jeżeli jego wartość nie przekracza 500 euro. We Włoszech, na
Węgrzech, i Słowacji próg wynosi między 20 a 40 tys. euro. W Irlandii próg, od którego
konieczne jest publikowanie ogłoszenia o zamówieniu na publicznym portalu
internetowym wynosi obecnie 25 tys. euro, tj. mniej niż próg określony w propozycji
nowelizacji. Jednocześnie należy podkreślić, że jeszcze w 2010 r. próg ten był
dwukrotnie wyższy i wynosił 50 tys. euro, został jednak obniżony w celu zwiększenia
szans małych i średnich przedsiębiorstw w dostępie do zamówień publicznych
w związku z kryzysem gospodarczym. Z kolei na Litwie zamawiający może udzielić
zamówienia bez przeprowadzenia postępowania o zamówienie publiczne, którego
wartość nie przekracza 3000 euro. W Wielkiej Brytanii wymaga się od instytucji
rządowych publikacji na centralnym krajowym portalu ogłoszenia o zamówieniu
o wartości już od 10.000 funtów (czyli ok. 12 000 euro), zaś instytucje lokalne
posiadają swoje własne regulacje o zamówieniach publicznych przewidujące obowiązek
prowadzenia konkurencyjnych postępowań od podobnych lub mniejszych kwot.
Jednocześnie należy zauważyć, iż zgodnie z obliczeniami dokonanymi przez Urząd
Zamówień Publicznych średni dolny próg stosowania przepisów o zamówieniach dla
24 krajów członkowskich Unii Europejskiej w stosunku do których UZP przeprowadzał
takie obliczenia wynosi ok. 21 000 euro (przy obliczeniach brano pod uwagę próg dla
dostaw i usług). Natomiast, również zgodnie z obliczeniami dokonanymi przez Urząd
Zamówień Publicznych, mediana dla 24 krajów unijnych wynosi 15 000 euro.
W tym miejscu podkreślić należy, iż żaden z krajów członkowskich Unii Europejskiej
nie podjął decyzji o tym, by obowiązek stosowania otwartych i konkurencyjnych
8

procedur przetargowych określonych powszechnymi przepisami dotyczył wyłącznie
zamówień o wartościach nie mniejszych od tzw. progów unijnych.
Obecnie w Polsce próg stosowania ustawy wynosi 14 tys. euro i był ustanowiony
w 2007 r. przepisami ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem
11 czerwca 2007 r. Poprzednio próg ten wynosił 6 000 euro i jego podniesienie było
niejako rekompensatą za równoczesne zniesienie progu pośredniego (60 000 euro),
powyżej którego obowiązywał m.in. przepis o publikacji ogłoszenia w Biuletynie
Zamówień Publicznych. Próg publikacji ogłoszeń o zamówieniach został obniżony, ale
równocześnie ponad dwukrotnie wzrosła wartość zamówienia nie podlegającego PZP.
Podkreślić należy, iż przepisy dotyczące zamówień o wartości między 6 tys. euro
(dolny próg) a 60 tys. euro zawarte były w art. 4a Prawa zamówień publicznych.
Zgodnie z ówczesnym przepisem w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego, którego wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty
60 000 euro, nie stosuje się przepisów ustawy dotyczących obowiązku publikacji
ogłoszeń w Biuletynie Zamówień Publicznych, terminów składania wniosków
o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, terminów składania ofert, ofert wstępnych
i ofert orientacyjnych oraz przepisów ustawy dotyczących odwołań i skarg.
Jednocześnie przepis ten nakazywał, by ogłoszenie o wszczęciu takiego postępowania
oraz o zawarciu umowy zamawiający zamieszczał na stronach portalu internetowego
Urzędu Zamówień Publicznych oraz na własnej stronie internetowej, a jeżeli takiej nie
posiada, umieszcza w swojej siedzibie w miejscu publicznie dostępnym, wskazując
odpowiednio przedmiot zamówienia, kryteria oceny ofert, a także termin i miejsce
składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i składania ofert oraz
uzasadnienie wyboru wykonawcy, któremu udzielono zamówienia, oraz nakazywał, by
terminy ustalone przez zamawiającego dotyczące składania wniosków o dopuszczenie
do udziału w postępowaniu i terminy składania ofert, ofert wstępnych nie były krótsze
niż 7 dni od dnia publikacji ogłoszenia na stronach portalu internetowego Urzędu
Zamówień Publicznych albo od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert, ofert
wstępnych, jeżeli z przepisów ustawy wynika obowiązek wyznaczenia terminów
dłuższych niż 7 dni.
9