Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

20
4) zarządza przedstawienie przez uczestników postępowania dokumentów i innych
materiałów, potrzebnych do wyjaśnienia sprawy;
5) wzywa do udziału w postępowaniu inne organy lub podmioty, których udział uzna
za celowy dla wszechstronnego wyjaśnienia sprawy.
Art. 88. 1. Przewodniczący składu orzekającego wyznacza termin rozprawy oraz
zawiadamia o nim uczestników postępowania.
2. Rozprawa nie może się odbyć wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia doręczenia
uczestnikom postępowania zawiadomienia o jej terminie.
3. Trybunał odracza rozprawę w razie braku dowodu doręczenia uczestnikom
postępowania zawiadomienia o jej terminie lub w razie stwierdzonej nieprawidłowości
w doręczeniu albo z innej ważnej przyczyny.
4. Odraczając rozprawę, Trybunał może wyznaczyć nowy termin, o którym zawiadamia
uczestników postępowania. Przepisu ust. 2 nie stosuje się.
Art. 89. 1. Obecność na rozprawie wnioskodawcy lub jego przedstawiciela albo
pełnomocnika oraz pełnomocnika skarżącego jest obowiązkowa.
2. W razie niestawienia się, prawidłowo zawiadomionych, wnioskodawcy lub jego
przedstawiciela albo pełnomocnika lub pełnomocnika skarżącego, Trybunał umarza
postępowanie albo odracza rozprawę.
3. Nieobecność na rozprawie innych, prawidłowo zawiadomionych, uczestników
postępowania nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.
Art. 90. Przewodniczący składu orzekającego kieruje rozprawą oraz wydaje zarządzenia
niezbędne do utrzymania powagi, spokoju i porządku na rozprawie, a w razie potrzeby stosuje
środki przewidziane w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2013 r. poz. 427 i 662).
Art. 91. Rozprawa rozpoczyna się wywołaniem sprawy, po czym odpowiednio
wnioskodawca, sąd pytający lub skarżący, a następnie pozostali uczestnicy postępowania,
przedstawiają swoje stanowiska, argumenty i dowody na ich poparcie oraz udzielają
odpowiedzi na zadawane przez sędziów pytania. Przewodniczący składu orzekającego udziela
głosu każdemu uczestnikowi postępowania, a także w razie potrzeby organom lub podmiotom
wezwanym do udziału w postępowaniu.
Art. 92. 1. Jeżeli Trybunał uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną, przewodniczący
składu orzekającego zamyka rozprawę.
2. Publiczne ogłoszenie orzeczenia Trybunału wraz z uzasadnieniem następuje nie
później niż w terminie 3 miesięcy od zamknięcia rozprawy.
Art. 93. 1. Z przebiegu rozprawy protokolant sporządza protokół, zawierający:
1) datę i miejsce rozprawy;
2) imiona i nazwiska sędziów składu orzekającego oraz protokolanta;
3) wskazanie uczestników postępowania, ich przedstawicieli i pełnomocników, a także innych
organów lub podmiotów wezwanych do udziału w postępowaniu;
4) oznaczenie sprawy ze wzmianką co do jej jawności;
5) transkrypcję przebiegu rozprawy, sporządzoną na podstawie rejestracji utrwalonej na
nośniku elektronicznym.


21
2. Protokół podpisują przewodniczący składu orzekającego i protokolant.
Art. 94. 1. Trybunał może rozpoznać wniosek, pytanie prawne lub skargę na posiedzeniu
niejawnym, jeżeli:
1) pisemne stanowiska uczestników postępowania oraz pozostałe dowody zgromadzone
w sprawie stanowią wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia lub
2) sprawa dotyczy zagadnienia prawnego, które zostało wystarczająco wyjaśnione we
wcześniejszych orzeczeniach Trybunału.
2. O rozpoznaniu wniosku, pytania prawnego lub skargi na posiedzeniu niejawnym
rozstrzyga skład orzekający.
3. Przewodniczący składu orzekającego zawiadamia uczestników postępowania, że
rozpoznanie sprawy nastąpi na posiedzeniu niejawnym.
4. Publiczne ogłoszenie orzeczenia Trybunału wraz z uzasadnieniem, następuje nie
później niż w terminie 30 dni od posiedzenia niejawnego.

Rozdział 7

Orzeczenia Trybunału

Art. 95. Trybunał rozstrzyga sprawę wydając orzeczenie w formie wyroku lub
postanowienia.
Art. 96. Trybunał wydaje wyroki w sprawach, o których mowa w art. 4 ust. 1-5.
Art. 97. Trybunał wydaje postanowienia w sprawach:
1) stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz
powierzenia Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta
Rzeczypospolitej;
2) innych, w których ustawa tak stanowi lub niewymagających wydania wyroku.
Art. 98. 1. Postanowienia Trybunału kończące postępowanie wydawane są po
zamknięciu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym. Wymagają one uzasadnienia.
2. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane lub zmieniane
wskutek zmiany okoliczności.
Art. 99. Trybunał wydaje orzeczenie po niejawnej naradzie sędziów składu orzekającego,
którą kieruje przewodniczący składu.
Art. 100. 1 Orzeczenie Trybunału zapada większością głosów.
2. Sędzia składu orzekającego, który nie zgadza się z orzeczeniem Trybunału może,
podpisując orzeczenie, zgłosić zdanie odrębne. Zdanie odrębne może dotyczyć także samego
uzasadnienia.
Art. 101. 1. Orzeczenie Trybunału zawiera:
1) wskazanie składu orzekającego i protokolanta;
2) sygnaturę akt, datę, miejsce oraz tryb wydania orzeczenia;
3) wskazanie podmiotu, który zainicjował postępowanie przed Trybunałem, oraz pozostałych
uczestników postępowania;


22
4) dokładne określenie aktu normatywnego lub jego części, którego dotyczy orzeczenie;
5) przedstawienie zarzutów podmiotu, który zainicjował postępowanie przed Trybunałem;
6) rozstrzygnięcie Trybunału;
7) podpisy sędziów składu orzekającego;
8) informację o zgłoszeniu zdania odrębnego.
2. Jeżeli Trybunał postanowi, że utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego lub jego
części nastąpi w innym terminie niż dzień wejścia w życie orzeczenia, w orzeczeniu określa się
termin utraty mocy obowiązującej tego aktu lub jego części.
3. Przepis ust.1 stosuje się odpowiednio do orzeczeń Trybunału w innych sprawach niż
dotyczące badania hierarchicznej zgodności norm prawnych.
Art. 102. Przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału może być czynność prawodawcza lub
treść aktu normatywnego albo jego części.
Art. 103. 1. Orzeczenia, o których mowa w art. 4 ust. 1–6, Trybunał ogłasza publicznie.
2. Trybunał zawiadamia uczestników postępowania o terminie publicznego ogłoszenia
orzeczenia.
3. Podczas ogłaszania orzeczenia wszyscy obecni w sali rozpraw, z wyjątkiem składu
orzekającego, stoją.
4. Przewodniczący składu orzekającego lub sędzia sprawozdawca podaje zasadnicze
motywy uzasadnienia orzeczenia. Sędzia, który zgłosił zdanie odrębne, o którym mowa
w art. 100 ust. 2, może przedstawić uzasadnienie swego stanowiska.
Art. 104. 1. Odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem i zdaniami odrębnymi doręcza się
niezwłocznie uczestnikom postępowania.
2. Prezes Trybunału przesyła odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem i zdaniami
odrębnymi Prezydentowi Rzeczypospolitej, Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi Senatu oraz
Prezesowi Rady Ministrów, niezależnie od tego, czy organy te były uczestnikami
postępowania przed Trybunałem.
Art. 105. 1. Wyroki Trybunału podlegają ogłoszeniu w dzienniku urzędowym, w którym
kwestionowany akt normatywny był ogłoszony, a jeżeli wyrok dotyczy aktu nieogłoszonego
w dzienniku urzędowym - w Monitorze Polskim.
2. Postanowienie Trybunału, o którym mowa w art. 97 pkt 1, podlega ogłoszeniu
w Monitorze Polskim.
3. Ogłoszenie orzeczeń Trybunału zarządza Prezes Trybunału.
Art. 106. 1. Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie o umorzeniu
postępowania:
1) na skutek cofnięcia wniosku, pytania prawnego lub skargi;
2) jeżeli wydanie orzeczenia jest niedopuszczalne;
3) jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne, w szczególności gdy w rozpoznawanej sprawie nie
występuje istotne zagadnienie prawne wymagające rozstrzygnięcia Trybunału;
4) jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed
wydaniem orzeczenia przez Trybunał;
5) w przypadku, o którym mowa w art. 72 ust. 2.


23
2. Jeżeli okoliczności, o których mowa w ust. 1, ujawnią się na rozprawie, Trybunał
wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania.
3. Trybunał nie umarza postępowania z przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 4, jeżeli
wydanie orzeczenia jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.
Art. 107. 1. Skład orzekający, który wydał orzeczenie, może w każdym czasie
na posiedzeniu niejawnym, w drodze postanowienia sprostować niedokładności, błędy
pisarskie lub rachunkowe albo inne oczywiste omyłki w orzeczeniu.
2. Na oryginale orzeczenia, a na żądanie uczestników postępowania także na przesłanych
im odpisach orzeczenia, umieszcza się wzmiankę o sprostowaniu, podpisaną przez
przewodniczącego składu orzekającego.
3. Jeżeli sprostowania nie może dokonać skład orzekający wskazany w ust. 1, wniosek
rozpoznaje taki sam skład.
Art. 108. 1. Na wniosek uczestnika postępowania skład orzekający, który wydał
orzeczenie, na posiedzeniu niejawnym rozstrzyga, w drodze postanowienia, wątpliwości co do
jego treści.
2. Jeżeli wniosku o wyjaśnienie wątpliwości co do treści orzeczenia nie może rozpoznać
skład orzekający wskazany w ust. 1, wniosek rozpoznaje taki sam skład.
Art. 109. 1. Trybunał wydaje Zbiór Urzędowy orzeczeń, w którym publikuje się
orzeczenia Trybunału wraz z uzasadnieniami i zdaniami odrębnymi.
2. Zbiór Urzędowy jest wydawany w postaci elektronicznej.
3. Nazwa „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” podlega
ochronie prawnej.

Rozdział 8

Postępowanie w sprawie zgodności z Konstytucją
celów lub działalności partii politycznych

Art. 110. Wniosek w sprawie zgodności z Konstytucją celów partii politycznej,
określonych w statucie lub programie, Trybunał rozpoznaje w trybie przewidzianym dla
wniosków w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych.
Art. 111. 1. Wniosek w sprawie zgodności z Konstytucją działalności partii politycznej
Trybunał rozpoznaje w trybie, o którym mowa w art. 110.
2. Ciężar udowodnienia niezgodności z Konstytucją działalności partii politycznej
spoczywa na wnioskodawcy.
3. Wątpliwości, których nie można wyjaśnić, rozstrzyga się na korzyść partii politycznej.


24
4. Do prowadzonych na rozprawie przesłuchań świadków, biegłych albo ujawniania
dokumentów istotnych dla rozstrzygnięcia stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6
czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm. )).
5. W celu zebrania i utrwalenia dowodów w sprawie zgodności działalności partii
politycznej z Konstytucją Trybunał może, w drodze postanowienia, zlecić Prokuratorowi
Generalnemu przeprowadzenie dochodzenia. Zakres dochodzenia określony w postanowieniu
jest wiążący. Do dochodzenia stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania
karnego.
Art. 112. Pytanie sądu prowadzącego ewidencję partii politycznych w sprawie zgodności
z Konstytucją statutu partii politycznej, w zakresie celów partii i zasad działania partii
określonych w statucie, Trybunał rozpoznaje na zasadach i w trybie przewidzianych dla
pytania prawnego.
Art. 113. 1. Osoby upoważnione do reprezentowania partii politycznej, Trybunał ustala
na podstawie statutu partii lub ustawy.
2. W przypadku gdy nie można ustalić, kto jest osobą upoważnioną do reprezentowania
partii lub gdy nie można z nią nawiązać kontaktu, Trybunał uznaje za upoważnioną osobę
faktycznie kierującą partią w czasie podjęcia przez nią działalności, zakwestionowanej we
wniosku.

Rozdział 9

Postępowanie w sprawie rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego

Art. 114. Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne, w przypadku gdy:
1) dwa (lub więcej) centralne konstytucyjne organy państwa uznają się za właściwe
do rozstrzygnięcia tej samej sprawy lub wydały w niej rozstrzygnięcia;
2) dwa (lub więcej) centralne konstytucyjne organy państwa uznają się za niewłaściwe
do rozstrzygnięcia określonej sprawy.

4) Zmiany tekstu wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50,
poz. 580, Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149,
z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51,
poz. 514, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70,
Nr 48, poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363,
Nr 169, poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104,
poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20,
poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123,
poz. 849 i Nr 128, poz. 903, z 2008 r. Nr 27, poz. 162, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802,
Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308, Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571 i Nr 237,
poz. 1651, z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 20, poz. 104, Nr 28, poz. 171, Nr 68, poz. 585, Nr 85, poz. 716,
Nr 127, poz. 1051, Nr 144, poz. 1178, Nr 168, poz. 1323, Nr 178, poz. 1375, Nr 190, poz. 1474 i Nr 206,
poz. 1589, z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 98, poz. 626, Nr 106, poz. 669, Nr 122, poz. 826, Nr 125, poz. 842,
Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307, z 2011 r. Nr 48, poz. 245 i 246, Nr 53, poz. 273, Nr 112, poz. 654,
Nr 117, poz. 678, Nr 142, poz. 829, Nr 191, poz. 1135, Nr 217, poz. 1280 i Nr 240, poz. 1430 i poz. 1431,
z 2012 r. poz. 886, 1091, 1101, 1327, 1426, 1447, 1529 oraz z 2013 r. poz. 480.