Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

25

Należy bowiem przyjąć, że ewentualne przedłużanie okresu niemożności sprawowania urzędu
przez Prezydenta Rzeczypospolitej – na okres ponad 3 miesięcy, nie byłoby już „przejściowe”
i w takiej sytuacji powinny być stosowane pozostałe rozwiązania prawne, określone w art. 131
Konstytucji.
Na podstawie art. 131 ust. 3 Konstytucji, pozostałe przepisy art. 131 Konstytucji, a zatem
także przepisy rozdziału 10 projektu ustawy, stosowane będą odpowiednio do Marszałka
Senatu (w drugiej kolejności), jeżeli Marszałek Sejmu nie będzie mógł wykonywać
obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
Proponowana w rozdziale 11 projektu regulacja dotycząca Biura Trybunału
Konstytucyjnego i jego zadań, jako jednostki pomocniczej wobec Prezesa Trybunału,
wykonującej zadania w zakresie zapewniania organizacyjnych i administracyjnych warunków
pracy Trybunału, jest z natury rzeczy bliska dotychczasowym przepisom ustawy o Trybunale
Konstytucyjnym. Podobnie w odniesieniu do szefa Biura Trybunału, powoływanego
i odwoływanego przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Prezesa Trybunału i ponoszącego
odpowiedzialność za kierowanie Biurem oraz wykonywanie zadań z tym związanych, przed
Prezesem Trybunału (art. 121-123).
Szczególnie istotne znaczenie ma natomiast propozycja (art. 125 i art. 126),
uregulowania pozycji korpusu prawników Trybunału – zatrudnionej w Biurze Trybunału
wyodrębnionej grupy prawników, wykonujących zadania na określonych stanowiskach
związanych bezpośrednio z obsługą działalności orzeczniczej Trybunału i pracą sędziów
Trybunału, w tym jako asystenci i współpracownicy sędziów do spraw orzecznictwa – wszyscy
wykonujący w istocie czynności odpowiadające czynnościom asystentów sędziów. W
założeniu, korpus prawników Trybunału stanowi elitarne – w najlepszym, profesjonalnym
sensie tego pojęcia oraz stosownie do wykonywanych zadań – grono specjalistów, służących
Trybunałowi umiejętnościami zbierania i opracowywania informacji prawniczej z różnych
źródeł, analizą i znajomością zagadnień z wielu dziedzin prawa, adekwatnie do wielości,
złożoności oraz różnorodności zagadnień prawnych w sprawach rozpoznawanych przez
Trybunał, a także sporządzających wstępne koncepcje oraz projekty rozstrzygnięć, ich
uzasadnień, etc. Wykaz stanowisk w korpusie i warunki kwalifikacyjne związane
z zatrudnianiem na tych stanowiskach, określone będą w zarządzeniu Prezesa Trybunału,
wydanym na wniosek szefa Biura, po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ogólnego (art. 125
ust. 2 i 3). Podkreślić należy, że w głównej mierze propozycja ta nawiązuje do istniejącej już w
Trybunale praktyki – prawnicy zatrudnieni na stanowiskach asystentów i tzw. orzeczników,
wykonujący zadania bezpośrednio związane merytorycznie z orzecznictwem Trybunału
26

(niewiele ponad 50 osób, w tym 25 doktorów i 3 doktorów habilitowanych nauk prawnych),
obecnie stanowią wyodrębnioną, w ramach statutu Biura, regulaminu pracy oraz regulaminu
wynagradzania, grupę pracowników. Dlatego powołanie w drodze ustawy korpusu prawników
Trybunału jest w pełni racjonalne oraz adekwatne do instytucji asystentów sędziów w sądach
powszechnych i administracyjnych, a także w Sądzie Najwyższym i Naczelnym Sądzie
Administracyjnym. Proponuje się zarazem, po uwzględnieniu zmian mających wejść w życie
na mocy ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie
niektórych zawodów, dalej „ustawa deregulacyjna”, aby prawnicy w korpusie mogli, po
uzyskaniu odpowiedniego stażu pracy na tych stanowiskach, ubiegać się o dopuszczenie do
egzaminu adwokackiego, radcowskiego lub notarialnego, zaś w przypadku doktorów nauk
prawnych – o wpis na listę adwokatów lub radców prawnych; osoby te mogłyby również
ubiegać się o zatrudnienie na stanowisku radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
(art. 126).
Kwalifikacje i doświadczenie pracowników korpusu prawników, nabywane i rozwijane
w pracy w Trybunale, w pełni predysponują ich do możliwości korzystania z preferencji
w dostępie do innych zawodów prawniczych, analogicznie do osób korzystających z takich
preferencji na podstawie przepisów odpowiednich ustaw. Należy mieć na względzie, że po
nowelizacji ustaw: Prawo o adwokaturze, o radcach prawnych, o notariacie oraz
o komornikach sądowych i egzekucji, we wspomnianej już ustawie deregulacyjnej,
ustawy te uwzględniają stosowne preferencje w odniesieniu m.in. do „osób zatrudnionych w
Trybunale Konstytucyjnym wykonujących zadania odpowiadające czynnościom asystenta
sędziego” tzn. w zakresie definicji korpusu prawników Trybunału w myśl art. 125 ust. 1,
skorelowanej (doprecyzowanej) pojęciowo w art. 126 ust. 3 projektu.
Należy wspomnieć, że możliwość ubiegania się przez członków korpusu prawników
Trybunału o dopuszczenie do zdawania egzaminu sędziowskiego zapewnia przepis art. 126
ust. 2 projektu, uwzględniający odpowiednie stosowanie do zainteresowanych członków
korpusu, przy spełnianiu odpowiedniego wymogu dot. okresu zatrudnienia w korpusie oraz
posiadając pozytywną opinię Prezesa Trybunału – przepisu art. 155 § 7 ustawy – Prawo
o ustroju sądów powszechnych.

W odniesieniu do Biura Trybunału istotne znaczenie ma przepis art. 127 umożliwiający
(i potwierdzający) stosowanie podstawowych standardów bezpieczeństwa na terenie i w
budynkach w zarządzie Trybunału.

27


W rozdziale 12 – Przepisy zmieniające, proponuje się nowelizację ustaw:
- Prawo o adwokaturze i o radcach prawnych w zakresie umożliwiającym doktorom nauk
prawnych należącym do korpusu prawników Trybunału, ubieganie się – analogicznie jak
dotychczas asystentom sędziów, przy spełnianiu określonych kryteriów - o wpis, odpowiednio
na listę adwokatów lub radców prawnych. Proponowana nowelizacja stanowi logiczne
dopełnienie (także w odniesieniu do jednolitości pojęć) zmian objętych ustawą deregulacyjną,
pozwalające na wyeliminowanie dotychczasowych problemów praktycznych w interpretacji
zakresowej stanowiska asystenta sędziego w sądach powszechnych oraz administracyjnych,
w kontekście zadań asystenta sędziego konstytucyjnego i uprawnień osób wykonujących
czynności związane z tymi zadaniami a posiadających stopień doktora nauk prawnych.
Jednocześnie proponuje się taki zakres podmiotowy tej regulacji, który odpowiada już
przyjętemu, np. w odniesieniu do osób uprawnionych do ubiegania się o dopuszczenie do
egzaminu adwokackiego lub radcowskiego - obejmujący także osoby (doktorów nauk
prawnych) wykonujące czynności asystenta sędziego w międzynarodowym organie sądowym,
w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości UE lub Europejskim Trybunale Praw
Człowieka.
– o Rzeczniku Praw Obywatelskich w zakresie możliwości udziału w postępowaniu przed
Trybunałem w każdej sprawie, wg uznania Rzecznika,
– o partiach politycznych w niezbędnym zakresie, związanym z propozycjami regulacji
postępowania przed Trybunałem (przepisy rozdziału 8 projektu),
- o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – umożliwiającą członkom korpusu prawników
Trybunału skorzystanie z możliwości preferowanego ubiegania się o zatrudnienie
w Prokuratorii Generalnej.

W rozdziale 13 – Przepisy przejściowe i końcowe, na podkreślenie zasługuje przepis
art. 134. Zakłada się, że z dniem wejścia w życie uTK (po okresie co najmniej trzymiesięcznej
vacatio legis) będą stosowane przepisy nowej ustawy. W art. 134 proponuje się wszakże
uregulowanie niektórych zagadnień, gdy do spraw wszczętych i niezakończonych
w Trybunale, powinny mieć zastosowanie przepisy dotychczasowe, zwłaszcza gdy są one
względniejsze, z uwagi na rodzaj sprawy lub sytuację uczestnika postępowania. Dotyczyć to
powinno: (pkt 1) trybu wstępnego rozpoznawania przez Trybunał spraw z wniosków
podmiotów o legitymacji specjalnej oraz skarg konstytucyjnych (możliwość wniesienia
zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi lub skardze);
28

(pkt 2) spraw, w których toczą się rozprawy w Trybunale (odroczone lub przerwane) lub
z wyznaczonym terminem, przypadającym po dniu wejścia w życie ustawy; (pkt 3) spraw,
w których mimo, że toczą się lub z wyznaczonym terminem rozprawy, zajdą okoliczności
umorzenia postępowania (przesłanki umorzenia w myśl przepisów art. 39 dotychczasowej
ustawy); a także (pkt 4) braku obowiązku reprezentacji skarżącego na etapie merytorycznego
rozpoznawania skargi.
W art. 136 reguluje się zagadnienie zaliczania okresów zatrudnienia pracownikom
Trybunału, na stanowiskach odpowiadających stanowiskom w korpusie prawników, od których
zależy możliwość ubiegania się o skorzystanie z – określonych w odrębnych ustawach -
uprawnień, o których mowa w art. 126. Stanowiska obecnie określone w przepisach
wewnętrznych Biura – także co do nazwy, wymogów kwalifikacyjnych oraz zakresu
obowiązków (czynności) – będą uwzględnione w zarządzeniu Prezesa Trybunału wydanym
w myśl art. 125 ust. 2.

III

Wejście w życie nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie spowoduje
dodatkowego obciążenia dla budżetu państwa. Należy jednak wskazać, że w sytuacji gdy
Trybunał będzie wydawał Zbiór Urzędowy orzecznictwa w postaci elektronicznej (art. 109),
zmniejszą się o blisko 60 tys. zł dochody Trybunału, a przez to pomniejszone będą dochody
budżetu państwa.
Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.