Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

27
2.1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623,
z późn. zm.)
Zawody: architekci i inżynierowie posiadający uprawnienia budowlane
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane w art. 14 ust. 1 reguluje następujące
specjalności, w jakich udzielane są uprawnienia budowlane:
1) architektoniczna;
2) konstrukcyjno-budowlana;
3) drogowa;
4) mostowa;
5) kolejowa;
6) wyburzeniowa;
7) telekomunikacyjna;
8) instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych,
gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
9) instalacyjna
w
zakresie
sieci,
instalacji
i
urządzeń
elektrycznych
i elektroenergetycznych.
Zakres uprawnień, poza wspomnianą specjalnością, obejmuje projektowanie obiektów albo
kierowanie robotami budowlanymi oraz posiada, w zależności od kierunku i stopnia
ukończonych studiów, charakter ograniczony albo nieograniczony (bez ograniczeń).
Uzyskanie uprawnień budowlanych w wybranej specjalności wymaga:
1) ukończenia odpowiednich studiów wyższych i uzyskania dyplomu ukończenia wyższej
uczelni;
2) zaliczenia praktyki zawodowej pod kierownictwem osoby posiadającej uprawnienia
budowlane;
3) zdania egzaminu na uprawnienia budowlane.
Generalnie do uzyskania uprawnień bez ograniczeń w danej specjalności wymagane jest
ukończenie studiów magisterskich na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, zaś do
uzyskania uprawnień w ograniczonym zakresie – ukończenie studiów zawodowych na

28
kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub ukończenie studiów na kierunku
pokrewnym.
Wykaz wykształcenia odpowiedniego i pokrewnego dla poszczególnych specjalności
uprawnień budowlanych znajduje się w załączniku 1 do rozporządzenia Ministra
Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie (Dz. U. Nr 83, poz. 578). Schematycznie możliwość
uzyskania uprawnień budowlanych w danej specjalności w zależności od kierunku
ukończonych studiów przedstawia gdzie uprawnienia bez ograniczeń zawsze
odpowiadają ukończeniu studiów magisterskich na kierunku odpowiednim dla danej
specjalności.
Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest praca polegająca na bezpośrednim
uczestnictwie w pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie
pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane,
a w przypadku odbywania praktyki za granicą – pod kierunkiem osoby posiadającej
uprawnienia odpowiednie w danym kraju. Wymogi odnośnie do wykształcenia i praktyki,
w zależności od rodzaju uprawnień (projektowe lub wykonawcze, bez ograniczeń lub
w ograniczonym zakresie) przedstawia Tabela nr 3.
Tabela 3. Aktualne wymogi odnośnie do wykształcenia i praktyki, w zależności od rodzaju uprawnień
budowlanych
Projektowanie bez
ograniczeń
Kierowanie
Kierowanie robotami
i sprawdzanie
Projektowanie
robotami

budowlanymi
projektów
w ograniczonym zakresie
budowlanymi bez
w ograniczonym zakresie
architektoniczno-
ograniczeń
-budowlanych
Wymagane
• studia
• wyższe
studia • studia
• wyższe
studia
wykształcenie
magisterskie,
zawodowe (I stopnia),
magisterskie, na
zawodowe (I stopnia),
na kierunku
na
kierunku
kierunku
na
kierunku
odpowiednim dla
odpowiednim dla danej
odpowiednim
odpowiednim dla
danej
specjalności,
lub
dla danej
danej specjalności, lub
specjalności

specjalności

• studia magisterskie, na
• studia magisterskie, na
kierunku pokrewnym
kierunku pokrewnym
dla danej specjalności
dla danej specjalności
Praktyka
przy
sporządzaniu
2 lata
2 lata
−
−
projektów
Praktyka
na
1 rok
1 rok
2 lata
3 lata
budowie


Egzamin
zdany egzamin na uprawnienia budowlane


29

Egzamin na uprawnienia budowlane jest przeprowadzany co najmniej dwa razy w roku,
w terminach ustalanych przez izbę. Egzaminy przeprowadzają okręgowe komisje
kwalifikacyjne izb inżynierów budownictwa.
Podstawę uprawnień budowlanych stanowi:
1) wpis, w drodze decyzji administracyjnej, do centralnego rejestru osób posiadających
uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych oraz osób ukaranych z tytułu
odpowiedzialności zawodowej w budownictwie, prowadzonego przez Głównego
Inspektora Nadzoru Budowlanego, oraz
2) wpis na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, potwierdzony
zaświadczeniem wydanym przez tę izbę, z określonym w nim terminem ważności.
Architekci i inżynierowie z uprawnieniami budowlanymi mają obowiązek zawarcia
ubezpieczenia OC, który powstaje w terminie do 30 dni od dnia wpisu na listę członków
izby inżynierów budownictwa, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia
wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Minimalna suma
gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są
objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 50 tys. euro.
W pierwotnej propozycji projekt zakładał zmiany w następujących obszarach:
1) z uwagi na podobny zakres kształcenia i praktyk zawodowych, połączenie uprawnień
budowlanych wykonawczych i projektowych – art. 13 ust. 1 ustawy – Prawo
budowlane;
2) umożliwienie osobom z wykształceniem średnim zawodowym posiadającym tytuł
technika uzyskanie uprawnień budowlanych w ograniczonym zakresie do kierowania
robotami budowlanymi, z wyłączeniem budowy, w zakresie określonym w dyplomie
technika. Uzyskanie ww. uprawnień budowlanych wymaga spełnienia wymogów
określonych przepisem art. 14 ust. 3a, tj. uzyskania dyplomu technika w zawodzie
budowlanym oraz odbycia dwuletniej praktyki na budowie.
Powyższa propozycja wyszła naprzeciw oczekiwaniom grup społecznych potencjalnie
spełniających ww. wymogi, zainteresowanych uzyskaniem uprawnień budowlanych

30
oraz budowlanego rynku pracy zainteresowanego zwiększeniem liczby kadry
uprawnionej do kierowania prostymi robotami budowlanymi;
3) z uwagi na istotne podobieństwa, w zakresie nauki, praktyki zawodowej oraz
wykonawstwa robót budowlanych, zakładano, iż uprawnienia budowlane udzielane
dotychczasowo w specjalnościach: drogowej, mostowej, kolejowej i wyburzeniowej,
w nowym stanie prawnym będą mieścić się w ramach specjalności konstrukcyjno-
-budowlanej. W związku z powyższym nowe brzmienie art. 14 ust. 1 ustawy – Prawo
budowlane przewidywało następujące specjalności w zakresie uprawnień budowlanych:
a) architektoniczna,
b) konstrukcyjno-budowlana,
c) instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych,
gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych,
d) instalacyjna
w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych
i elektroenergetycznych;
4) likwidację specjalności telekomunikacyjnej w zakresie uprawnień budowlanych,
ponieważ roboty budowlane wykonywane w tym obszarze nie powodują tak wysokiego
ryzyka zagrożenia zdrowia, życia ludzkiego lub mienia, w stosunku do innych
obszarów wykonywania uprawnień budowlanych;
5) projekt przewidywał skrócenie okresu trwania wymaganych praktyk zawodowych,
w celu usprawnienia procesu uzyskiwania uprawnień budowlanych oraz umożliwienia
szybszego pozyskiwania specjalistów na rynku pracy;
6) projekt przewidywał uporządkowanie systemu samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie przez wyeliminowanie z nowego systemu funkcji rzeczoznawcy
budowlanego, który w rzeczywistości posiada zakres uprawnień bardzo zbliżonych do
osób uprawnionych do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie bez ograniczeń.
Przepisy przejściowe projektu zakładały, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed
dniem wejścia w życie ustawy wprowadzającej ww. zmiany, czyli w stosunku do osób,
które pobrały dziennik praktyk oraz rozpoczęły odbywanie praktyk zawodowych, będą
miały zastosowanie nowe przepisy. Natomiast jeżeli osoby te chciałyby uzyskać

31
uprawnienia budowlane w dotychczasowym trybie, musiałyby zawiadomić o tym właściwy
organ samorządu zawodowego, w terminie roku od dnia wejścia w życie zmian.

Propozycja nowego systemu prawnego w zakresie samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie nie przewidywała istnienia rzeczoznawcy budowlanego.
W wyniku uzgodnień międzyresortowych oraz szerokich konsultacji społecznych, w tym
z udziałem środowisk branżowych, podjęto decyzję o zmianie projektu w następującym
zakresie:
1) zrezygnowano z połączenia uprawnień budowlanych wykonawczych i projektowych –
art. 13 ust. 1 ustawy – Prawo budowlane. W wyniku analizy ustalono, iż
ww. rozwiązanie nie przyczyni się do ułatwienia dostępu do zawodu, wręcz stwarza
ryzyko dodatkowego spowolnienia procesu zdobywania odpowiedniej praktyki
niezbędnej przy ubieganiu się o nadawanie uprawnień budowlanych, gdyż osoba
zainteresowana musiałaby niezależnie od własnych preferencji oraz predyspozycji
odbyć zarówno praktykę przy sporządzaniu projektów, jak i na budowie;
2) zmodyfikowano warunki w zakresie ułatwienia dostępu do zawodu osobom
z wykształceniem średnim zawodowym posiadającym tytuł technika przez wydłużenie
do 4 lat okresu wymaganej praktyki na budowie. Powyższa zmiana ma zagwarantować
właściwy poziom wykonywania zadań związanych z posiadaniem uprawnień
budowlanych, w szczególności w kontekście bezpieczeństwa przyszłych
użytkowników. Dodatkowo jest konsekwencją zmian wprowadzonych w art. 14 ust. 3
ustawy – Prawo budowlane, różnicujących zakres uprawnień budowlanych adekwatnie
do posiadanego poziomu wykształcenia oraz posiadanej praktyki;
3) odstąpiono od stworzenia jednej specjalności konstrukcyjno-budowlanej, w której
mieściłaby się specjalność: mostowa, drogowa, kolejowa, wyburzeniowa. Ustalono, iż
dla właściwego wykonywania uprawnień budowlanych zmierzających do uzyskania
możliwie najwyższego poziomu bezpieczeństwa użytkowania projektowanych oraz
realizowanych obiektów budowlanych w zakresie: dróg, mostów, kolejnictwa
wymagana jest w każdym z tych obszarów odmienna wiedza teoretyczna, zdobywana
na odpowiednim kierunku studiów, oraz odmienne doświadczenie zawodowe nabywane
w toku odpowiedniej do przyszłych zadań zawodowych praktyki;