Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw
projekt dotyczy stworzenia w klasach I-III publicznej szkoły podstawowej warunków edukacji podobnych do tych, z którymi dziecko miało do czynienia korzystając z wychowania przedszkolnego, ograniczenia maksymalnej liczby uczniów w klasie do 25 a także w przypadku, gdy utworzony zostanie więcej niż jeden oddział klasy I szkoły podstawowej przypisania uczniów do poszczególnych oddziałów według wieku, począwszy od najmłodszych
- Kadencja sejmu: 7
- Nr druku: 1495
- Data wpłynięcia: 2013-06-18
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2013-08-30
- adres publikacyjny: Dz.U. poz. 1265
1495
wychowania przedszkolnego, byłaby maksymalnie o 202 tys. wyższa od liczby dzieci
objętych edukacją przedszkolną w przypadku, gdyby zachowano termin rozpoczynania
spełniania obowiązku szkolnego przez wszystkie dzieci sześcioletnie, tj. od dnia
1 września 2014 r.
Projektowana regulacja w odniesieniu do odroczenia rozpoczynania spełniania
obowiązku szkolnego przez dzieci sześcioletnie urodzone w drugim półroczu 2008 r.
w perspektywie wieloletniej nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla
budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Nastąpi jedynie
przesunięcie w czasie (o 1 rok) w odniesieniu do około połowy rocznika dzieci
sześcioletnich urodzonych w 2008 r. terminu rozpoczęcia, ale także terminu
zakończenia subwencjonowania tej grupy uczniów w związku z zakończeniem przez nią
edukacji.
Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że część oświatowa subwencji ogólnej na rok 2013
była określona na poziomie uwzględniającym spełnianie obowiązku szkolnego od dnia
1 września 2013 r. przez ok. 2/3 dzieci sześcioletnich.
Wszyscy uczniowie, którzy w wieku 6 lat rozpoczną naukę w klasie I szkoły
podstawowej, zostaną uwzględnieni przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej
dla jednostek samorządu terytorialnego. Natomiast edukacja przedszkolna dzieci
sześcioletnich do dnia 31 sierpnia 2015 r., tak jak dotychczas, będzie finansowana
z dochodów jednostek samorządu terytorialnego, głównie z dochodów własnych. Warto
podkreślić, że dodatkowo już od września 2013 r. gminy otrzymają w ramach dotacji
celowej z budżetu państwa dodatkowe środki na dofinansowanie zadań w zakresie
wychowania przedszkolnego (zgodnie z procedowanym w Sejmie rządowym projektem
ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, tzw. ustawa
przedszkolna).
W roku szkolnym 2012/2013 funkcjonują 13 464 szkoły podstawowe (bez szkół
przyszpitalnych), w tym 690 szkół specjalnych.
Szkoła podstawowa średnio liczy 160 uczniów (średnia arytmetyczna), ale połowa szkół
liczy nie więcej niż 98 uczniów. W 5% szkół liczba uczniów nie przekracza 17 (to
głównie szkoły filialne i specjalne), z kolei dla 5% szkół liczba ta jest większa niż 500.
13
Wykres 2. Liczba uczniów w szkołach podstawowych w roku szkolnym 2012/2013
W 406 szkołach podstawowych nie ma oddziałów klasy I szkoły podstawowej, są one
prowadzone w pozostałych klasach tej szkoły. W 65% szkół podstawowych
prowadzony jest tylko jeden oddział klasy I. Dotyczy to 8739 szkół. Kolejne 18%
(2465 szkół) to szkoły z dwoma oddziałami klasy I.
14
Wykres 3. Liczba szkół i liczba uczniów klasy I szkoły podstawowej według liczby
oddziałów klasy I szkoły podstawowej w roku szkolnym 2012/2013
Średnia wielkość oddziału w szkole podstawowej w roku szkolnym 2012/2013 wynosi
18,1 uczniów, z tego w klasie I – 17,7 uczniów. W miastach średnia jest wyższa
i wynosi 21,0 uczniów (również w klasie I). Na terenach wiejskich średnia wielkość
oddziału w szkole podstawowej wynosi 15,0 uczniów, a w klasie I jest jeszcze niższa
i wynosi 14,2 uczniów.
W przypadku oddziału szkoły podstawowej liczącego 25 uczniów część oświatowa
subwencji ogólnej, naliczona wysokością obecnego finansowego standardu A, dla
szkoły w mieście powyżej 5 tys. mieszkańców wyniosłaby ok. 129 tys. zł. Dla liczącego
25 uczniów oddziału szkoły wiejskiej i w mieście do 5 tys. mieszkańców wyniosłaby,
nie licząc zwiększonej wagi związanej z koniecznością wypłacania dodatku wiejskiego
i mieszkaniowego dla nauczycieli, ok. 178 tys. zł. Kalkulacje powyższe nie obejmują
zwiększonych wag naliczanych na uczniów tych szkół wynikających choćby z orzeczeń
o potrzebie kształcenia specjalnego. Kwoty powyższe z dużą nawiązką (szczególnie na
wsiach i w miastach do 5 tys. mieszkańców) rekompensują koszty wynagrodzeń
nauczycieli realizujących ramowy plan nauczania dla klas I–III, które wraz
z pochodnymi od wynagrodzeń można szacować na poziomie maksymalnie 86 tys. zł.
15
Obecnie w zdecydowanej większości szkół podstawowych średnia wielkość oddziału
nie przekracza 25 uczniów, szczególnie na terenach wiejskich sporadyczna jest sytuacja,
aby oddział liczył więcej niż 25 uczniów. W podziale na poszczególne klasy, statystyki
przedstawiają się następująco:
Tabela 1. Odsetek szkół podstawowych (bez szkół specjalnych) z oddziałami liczącymi
nie więcej niż 25 uczniów, z podziałem na klasy
Odsetek szkół z oddziałami
Klasa
liczącymi nie więcej niż 25
w tym na wsi
uczniów
I
92%
97%
II
92%
96%
III
93%
97%
IV
91%
95%
V
90%
95%
VI
91%
94%
Mamy zatem 1055 szkół podstawowych, w których oddział klasy I przekracza
25 uczniów. Dla oddziałów klasy II – w 1080 szkołach, a dla klasy III – w 908 szkołach
oddziały są liczniejsze niż 25 uczniów. Średnio więc dla każdej klasy w około 1 tys.
szkół podstawowych oddziały są liczniejsze niż 25 uczniów. Zważywszy na zwiększoną
liczbę uczniów rozpoczynających naukę od dnia 1 września 2014 r. i od dnia 1 września
2015 r., można oczekiwać przejściowego zwiększenia liczby szkół podstawowych
z oddziałami większymi niż 25 uczniów (gdyby nie wprowadzono rozwiązania
dotyczącego maksymalnej liczby uczniów w oddziale w klasach I–III).
Szacując wpływ określenia maksymalnej liczby uczniów w oddziale w klasach I–III
szkoły podstawowej na wydatki jednostek samorządu terytorialnego, opierając się na
ocenie stanu obecnego i symulacjach dotyczących przyszłości, uwzględniając fakt, że:
- w danej szkole, w ramach jednej klasy, ograniczenie wielkości oddziału może
powodować zwiększenie łącznej liczby oddziałów o maksymalnie 1 (jednak
w zdecydowanej większości szkół nie spowoduje takiej konieczności),
- koszty takiego dodatkowego oddziału są równe wynagrodzeniom nauczycieli
realizujących ramowy program nauczania (pozostałe koszty, takie jak opieka
świetlicowa, opieka specjalistów zależą bardziej od liczby uczniów niż oddziałów),
16
- jednostki samorządu terytorialnego zachowają się biernie, nie podejmując zmian
w sieci szkolnej (co jest niezwykle mało prawdopodobne, bowiem trudno wyobrazić
sobie taką sytuację, w której jednostki samorządu terytorialnego nie podejmują
żadnych działań w tym zakresie)
można oszacować zmianę w wydatkach jednostek samorządu terytorialnego
w kolejnych latach (pomijając wzrost kosztów wynagrodzeń nauczycieli z tytułu
ewentualnych podwyżek ich płac w przyszłości).
I tak w stosunku do poprzedniego roku budżetowego w latach 2014–2017 wzrost ten
może wynosić odpowiednio 47 mln zł, 154 mln zł, 157 mln zł i 58 mln zł. Natomiast
w roku 2018 i 2019 nastąpi spadek wydatków w stosunku do roku poprzedniego
odpowiednio o 56 mln zł i 60 mln zł. Od roku 2020 przewiduje się stabilizację
wydatków na poziomie roku 2019.
Należy podkreślić, że aktywne zarządzanie siecią szkolną przez gminy może znacząco
pomniejszyć te wydatki. Gminy poprzez możliwość kreowania sieci szkół
podstawowych, w tym ustalania obwodów szkolnych, mogą optymalizować liczbę
uczniów w szkołach podstawowych. Nie jest więc wcale oczywiste, że określenie
maksymalnej liczby 25 uczniów w oddziale musi być bardzo uciążliwe dla jednostek
samorządu terytorialnego. Istotne znaczenie ma również obecne ograniczenie wielkości
oddziału przedszkolnego, które wynosi 25 dzieci w oddziale, a więc tyle samo,
co zaproponowana maksymalna liczebność oddziałów klas I–III szkół podstawowych.
Wyliczenia powyższe są wynikiem szacunków dotyczących utworzenia dodatkowych
oddziałów w szkołach, po przyjęciu projektowanych regulacji dotyczących
maksymalnej liczby uczniów w oddziale w klasach I–III szkoły podstawowej, przy
założeniu, że gminy nie będą zmieniały obwodów szkolnych. W roku szkolnym
2014/2015 można oczekiwać dodatkowych 1629 oddziałów klasy I (spełnianie
obowiązku szkolnego rozpocznie połowa dzieci sześcioletnich), których finansowanie
będzie odbywało się przez 4 miesiące 2014 r. W roku szkolnym 2015/2016 będzie to
2019 oddziałów klasy I (finansowanych przez ostatnie 4 miesiące 2015 r.) oraz
1629 oddziałów finansowanych przez cały rok budżetowy 2015. Od roku szkolnego
2016/2017 w oddziałach klasy I będą mogły się uczyć w zasadzie tylko dzieci
sześcioletnie, a zatem klasy I w kolejnych latach będą mniej liczne i w związku z tym
zmniejszy się liczba oddziałów.
17
Dokumenty związane z tym projektem:
-
1495
› Pobierz plik