Rządowy projekt ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin

stopień swojego przygotowania do dokonywania niezbędnych pomiarów, nie zgłasza
w zgłoszeniu lobbingowym istotnych problemów.
Termin płatności podatku. Należy przyznać, że sytuacja podatnika, który nie produkuje
koncentratu z wydobytego urobku jest inna niż podatnika produkującego koncentrat,
ponieważ ten pierwszy płaci podatek od metalu zawartego w wydobytym urobku, który
w małej części może zostać utracony podczas procesu wzbogacania. Trzeba jednak
zauważyć, że koszty podatnika, który prowadzi działalność tylko górniczą, tj. bez
wzbogacania wydobytej rudy, będą niższe.
W myśl projektowanych przepisów podatnik winien obliczać i wpłacać podatek na rachunek
właściwej izby celnej za miesięczne okresy rozliczeniowe, do 25.
dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Termin płatności
podatku, co do zasady, uwzględnia pewne przesunięcie czasowe związane z wyprodu-
kowaniem katod lub blistrów z wyprodukowanego koncentratu.

3) Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” – Sekretariat Górnictwa
i Energetyki, Sekcja Krajowa Górnictwa Rud Miedzi. Stanowisko Ministra Finansów jest
następujące:
Zgodność z Konstytucją. Twierdzenie, że projekt ustawy jest skierowany tylko do jednego
podatnika, jest całkowicie bezpodstawne. Projekt przewiduje rozwiązania również dla innych
modeli wydobywczych, które obecnie nie są w Polsce praktykowane (np. wydobywanie
urobku bez produkcji koncentratu). Proponowane rozwiązania prawne są otwarte i będą
adekwatne dla każdego podmiotu wydobywającego miedź oraz srebro z polskich złóż.
W opisach technologii oraz wielkościach produkcyjnych bazuje się, co wynika wprost
z uzasadnienia projektu, na ogólnie dostępnych danych, a przede wszystkim na opracowaniu
Państwowego Instytutu Geologicznego, dotyczącym rudy miedzi i srebra. Wydobycie miedzi
i srebra nie jest obecnie opodatkowane, co odróżnia te surowce od węgla, ropy naftowej
i gazu ziemnego, które są objęte podatkiem akcyzowym. Co istotne, formuła projektowanej
ustawy pozostaje otwarta na inne kopaliny.
Wysokość podatku. W
odniesieniu do opodatkowania kopalin w Polsce planuje się
wprowadzenie systemu stopniowalnego podatku opartego na cenie wydobytego surowca. Jest
to podatek należący do
grupy danin nakładanych od wielkości urobku/wydobycia.
W
powszechnie akceptowanym i uznawanym rankingu wartościującym metody

32
opodatkowania wydobycia kopalin, metoda wybrana przez Polskę plasuje się w kategoriach
stabilnej i przewidywalnej dla potencjalnego inwestora5)
W przypadku Polski podatek ten będzie pobierany na podstawie wzorów (ustalonych osobno
dla miedzi oraz srebra), biorących pod uwagę wartość rynkową danego minerału.
Projektowany podatek ma na celu uchwycenie nadzwyczajnych zysków podmiotów
wydobywających miedź oraz srebro. Zaproponowane rozwiązanie (wzory, progi) zawiera
w sobie cechy podatku liniowego nakładanego na stałym poziomie (ad valorem wydobytej
miedzi oraz srebra). Do określonej ceny surowca celem podatku jest przejęcie części
nadwyżki zysku podatnika. Niezależnie od tego, jednocześnie ma miejsce progresja podatku
i zysku podmiotów wydobywających miedź oraz srebro. W każdym przypadku stawka
podatkowa będzie niższa niż zysk podmiotu wydobywającego miedź oraz srebro

– w przeliczeniu odpowiednio na tonę lub kilogram. Zastosowanie stawki liniowej w sytuacji
bardzo dobrej koniunktury na rynku metali, przy zachowaniu nadal znaczących wpływów dla
budżetu państwa, stwarza podmiotom wydobywającym miedź i srebro perspektywę
większych zysków. Pozwoli to na wykorzystanie tej nadzwyczajnie dobrej sytuacji rynkowej
do intensyfikacji działalności inwestycyjnej. Stawki podatkowe będą elastyczne i reaktywne,
uzależnione od sytuacji rynkowej.
Celem wyłączenia przedmiotowego podatku z kosztów uzyskania przychodów w podatkach
dochodowych jest pozostawienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu tych
podatków na niepogorszonym poziomie. Obecnie udział gmin, powiatów oraz województw
we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (od podatników tego podatku
zamieszkałych na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego) wynosi odpowiednio
39,34 %, 10,25 % oraz 1,60 %, natomiast udział ww. jednostek samorządu terytorialnego we
wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (od podatników tego podatku
mających siedzibę na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego) wynosi
odpowiednio: 6,71 %, 1,40 % oraz 14,75 %. Uznanie przedmiotowego podatku, zgodnie
z ogólną zasadą, za koszt uzyskania przychodów w podatkach dochodowych spowodowałoby
zmniejszenie podstawy opodatkowania w tych podatkach, co następnie przełożyłoby się na
mniejsze wpływy z tych podatków do jednostek samorządu terytorialnego. Celem
przedmiotowej ustawy jest przejęcie części należnej renty surowcowej, jednakże
w

zamierzeniu projektodawcy nie może to się odbyć kosztem dochodów jednostek
samorządu terytorialnego. W omawianym zakresie można podać przykłady krajów

5) The taxation of petroleum and minerals: principles, problems and practice, (red.) P. Daniel, M. Keen,
Ch. McPherson, Nowy Jork 2010, str. 130.

33
uwzględniających kosztowość tego podatku, jak i kraje wyłączające go z kosztów uzyskania
przychodu (np. Kanada – Northwest Territories).
Odnośnie do srebra należy zwrócić uwagę na fakt, że surowiec ten jest wydobywany jako
kopalina towarzysząca, zatem koszty produkcji tego surowca są relatywnie niższe niż
w przypadku miedzi a zyski spółki (przy wysokich cenach) nieproporcjonalnie wyższe od
zysków związanych z wydobyciem miedzi. Reasumując należy stwierdzić, że wprowadzana
danina będzie posiadała cechy stopniowalnego podatku opartego na cenie wydobytego
surowca.
Pomiary. Wszelkie przyrządy pomiarowe (w tym wagi), które posłużą podatnikom do
prawidłowego określenia podstawy opodatkowania podlegają akredytacji oraz legalizacji
przez instytucje powołane do sprawowania kontroli i nadzoru nad tymi urządzeniami na
podstawie odrębnych przepisów. Wejście w życie projektowanych przepisów nie oznacza
w żadnym razie kilkunastu miesięcy „papierowo-urzędniczej procedury”. Założyć należy, że
pomiary są obecnie dokonywane w oparciu o legalizowane urządzenia. KGHM Polska Miedź
S.A. który wydaje się, że zna najlepiej stopień swojego przygotowania do dokonywania
niezbędnych pomiarów, nie zgłasza w zgłoszeniu lobbingowym istotnych problemów w tym
obszarze.

4) Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Miedziowego. Stanowisko Ministra
Finansów jest następujące:
Wysokość podatku. Należy podkreślić, iż w wyniku przeprowadzonych konsultacji
zmniejszono minimalne oraz maksymalne stawki podatkowe, co jak stwierdza się poniżej,
pozwoli uniknąć płacenia relatywnie wysokiego podatku w okresie dekoniunktury oraz
czerpać odpowiednie zyski w przypadku wysokich notowań cen metali.
W Polsce planuje się wprowadzenie systemu stopniowalnego podatku opartego na cenie
wydobytego surowca. Jest to podatek należący do grupy danin nakładanych od wielkości
urobku/wydobycia. W przypadku Polski podatek ten będzie pobierany na podstawie wzorów
(ustalonych osobno dla miedzi oraz srebra), biorących pod uwagę wartość rynkową danego
minerału.

34
W powszechnie akceptowanym i uznawanym rankingu wartościującym metody
opodatkowania wydobycia kopalin metoda wybrana przez Polskę plasuje się w kategoriach
stabilnej i przewidywalnej dla potencjalnego inwestora6)
Projektowany podatek ma na celu uchwycenie nadzwyczajnych zysków podmiotów
wydobywających miedź oraz srebro. Zaproponowane rozwiązanie (wzory, progi) zawiera
w sobie cechy podatku liniowego nakładanego na stałym poziomie (ad valorem wydobytej
miedzi oraz srebra). Do określonej ceny surowca celem podatku jest przejęcie części
nadwyżki zysku podatnika.
W przypadku wzrostu cen miedzi następuje partycypacja państwa w większych zyskach
podatnika. Niezależnie od tego jednocześnie ma miejsce progresja podatku i zysku
podmiotów wydobywających miedź oraz srebro. W każdym przypadku stawka podatkowa
będzie niższa niż zysk podmiotu wydobywającego miedź oraz srebro – w przeliczeniu
odpowiednio na tonę lub kilogram.
Celem wyłączenia przedmiotowego podatku z kosztów uzyskania przychodów w podatkach
dochodowych jest pozostawienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu tych
podatków na niepogorszonym poziomie. Obecnie udział gmin, powiatów oraz województw
we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (od podatników tego podatku
zamieszkałych na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego) wynosi odpowiednio
39,34 %, 10,25 % oraz 1,60 %, natomiast udział ww. jednostek samorządu terytorialnego we
wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych (od podatników tego podatku
mających siedzibę na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego) wynosi
odpowiednio: 6,71 %, 1,40 % oraz 14,75 %. Uznanie przedmiotowego podatku, zgodnie
z ogólną zasadą, za koszt uzyskania przychodów w podatkach dochodowych spowodowałoby
zmniejszenie podstawy opodatkowania w tych podatkach, co następnie przełożyłoby się na
mniejsze wpływy z tych podatków do jednostek samorządu terytorialnego.
Celem przedmiotowej ustawy jest przejęcie części należnej renty surowcowej, jednakże
w zamierzeniu projektodawcy nie może to się odbyć kosztem dochodów jednostek samorządu
terytorialnego. W omawianym zakresie można podać przykłady krajów uwzględniających
kosztowość tego podatku, jak i kraje wyłączające go z kosztów uzyskania przychodu
(np. Kanada – Northwest Territories).

6) The taxation of petroleum and minerals: principles, problems and practice, (red.) P. Daniel, M. Keen,
Ch. McPherson, Nowy Jork 2010, str. 130.

35
Ponadto należy zauważyć, iż nieprawdziwe jest twierdzenie, że po uwzględnieniu wolumenu
wydobycia (przedstawionego przez Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu
Miedziowego), aktualnych cen metali (nie wskazano wartości) oraz kursu złotego do dolara
amerykańskiego (nie wskazano wartości) podatek wyniósłby około 4 mld zł.
Komparatystyka międzynarodowa. W ocenie Ministra Finansów, nieporozumieniem jest
zestawianie wyłącznie nominalnych stawek specjalnych podatków od kopalin (royalties).
Oceniając rozwiązania podatkowe, trzeba brać pod uwagę całość obciążeń daninami
publicznymi. Analizując rozwiązania innych krajów można zauważyć, że niskie stawki
podatków od wydobycia kopalin są, w zakresie poziomu renty surowcowej, rekompensowane
wysokimi stawkami podatku CIT. Dlatego też trudno porównywać systemy podatkowe
bazujące na zyskach z wydobycia z rozwiązaniami ad valorem.
Należy nadmienić, że wydobycie miedzi i srebra nie było w Polsce dotychczas
opodatkowane, natomiast w krajach należących do światowej czołówki pod względem
wydobycia tych surowców rozmaite fiskalne systemy przejęcia części renty surowcowej
obowiązują od wielu lat. Stworzyło to dogodne warunki do rozwoju przemysłu
wydobywczego w Polsce. Status quo nie może być jednak utrzymywane w nieskończoność.
Obecnie uiszczane opłaty i podatki nie gwarantują państwu odpowiedniego udziału w rencie
surowcowej.
Zgodność z Konstytucją. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 217 Konstytucji ustalanie stawek
podatkowych może następować wyłącznie w ustawie, zatem regulowanie tej materii w akcie
wykonawczym byłoby działaniem niezgodnym z ustawą zasadniczą.
Koszty i efektywność produkcji. Nie można pogodzić konieczności zapewnienia
powszechności i obiektywności rozwiązań podatkowych z zagadnieniami efektywności
wydobycia na konkretnych kopalniach oraz złożach. Koszty i efektywność wydobycia na
różnych złożach, uzależnione m.in. od głębokości, przekroju geologicznego, temperatury,
ciśnienia górotworu, mogą się dość istotnie różnić oraz dynamicznie zmieniać w czasie
eksploatacji złoża. Nie można jednak tworzyć rozwiązań ustawowych bezpośrednio
dostosowanych do specyfiki poszczególnych złóż, zagospodarowanych przez konkretny
podmiot.
Koszty produkcji zostały uwzględnione w przedstawionych w projekcie wzorach. Obecnie
jednostkowy koszt produkcji miedzi wynosi około 11 000 złotyc przypadku srebra,
które jest wydobywane jako kopalina towarzysząca, koszty produkcji są znacznie niższe niż

7) Bilans Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polski i Świata 2009, Kraków 2011, str. 576.

36