Rządowy projekt ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin

Podaż i popyt nie są jedynymi czynnikami, pod wpływem których kształtują się ceny metali
na rynkach krajowych i międzynarodowych. Istotny wpływ na zmiany cen metali
podstawowych i szlachetnych ma również działalność funduszy inwestycyjnych. Znaczne
środki finansowe będące w posiadaniu tych funduszy są lokowane w aktywa, które generują
relatywnie największe zyski. W związku z powyższym fundusze bardzo dokładnie analizują
aktualną i prognozowaną sytuację na rynkach towarowych, włączając w to rynek metali.
Decyzje inwestycyjne są podejmowane przez fundusze inwestycyjne również na podstawie
globalnej koniunktury gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem regionów

o największej konsumpcji surowców. Na ceny miedzi największy wpływ ma sytuacja
gospodarcza w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Europie Zachodniej oraz Azji Południowo-
-Wschodniej, jako regionach determinujących największy popyt na ten metal.
W ostatnim kwartale 2008 r. oraz w 2009 r. ceny metali zanotowały wyraźny spadek na
giełdach światowych, czego przyczyny należy upatrywać w kryzysie finansowym

i spowolnieniu gospodarczym, przede wszystkim w USA i w państwach
zachodnioeuropejskich. Podjęte w tych państwach działania antykryzysowe spowodowały
stopniowe zwiększanie się od połowy 2009 r. ich krajowej produkcji przemysłowej, a tym
samym wzrost konsumpcji metali w tych państwach.
Jednakże kluczowe znaczenie dla wzrostu cen miedzi w 2009 r. miał ogromny popyt na ten
metal w Chinach. Zużycie w 2009 r. 18,1 mln ton miedzi rafinowanej w Chinach stanowiło
blisko 40 % światowej konsumpcji tego metalu.
Rozwój gospodarczy w Chinach i potrzeby importowe tego państwa na miedź w znacznym
stopniu przyczyniły się również do wzmożonego zainteresowania tym metalem ze strony
inwestorów finansowych. W konsekwencji również aktywność instytucji finansowych
i funduszy inwestycyjnych na rynku miedzi przyczyniła się do znacznego wzrostu jej cen
jeszcze w 2009 r.
Trend wzrostowy cen miedzi był kontynuowany w 2010 r. i w I połowie 2011 r. Prognozuje
się, iż w 2012 r. średnioroczna cena miedzi wyniesie ok. 8 000 USD/t.
Według średniorocznych notowań cen srebra na Londyńskim Rynku Kruszców (London
Bullion Market), w 2009 r. wartość tego metalu wyniosła 471,65 USD/kg. W kolejnych latach
spadek wartości amerykańskiego dolara spowodował wyraźny wzrost cen tego metalu.
W czasach niepewnej sytuacji gospodarczej srebro i inne metale szlachetne są bowiem
traktowane przez inwestorów jako dobra alternatywa wobec inwestycji w akcje lub obligacje.

12
Po zanotowaniu przez srebro rekordowych cen w lutym 2011 r., średnia cena tego metalu na
LBMA ukształtowała się na poziomie 1 120,13 USD/kg.
Poniższa tabela przedstawia średnioroczne notowania miedzi i srebra w latach 2001 – 2010.

Notowania
metali

2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
(średniorocznie)
Notowania
USD/t
1 578
1 558
1 780
2 868
3 684
6 731
7 126
6 952
5 164
7 539
miedzi na LME
Notowania
USD/
srebra na
140,50 147,89 156,89 214,12 235,02 371,33 430,17 481,93 471,67 649,11
kg
LBMA
Kurs walutowy
USD/
4,10 4,08 3,89 3,65 3,23 3,10 2,77 2,41 3,12 3,02
PLN

IV. Istota proponowanego podatku
W odniesieniu do opodatkowania kopalin w Polsce planuje się wprowadzenie systemu
stopniowalnego podatku opartego na cenie wydobytego surowca. Jest to podatek należący do
grupy danin nakładanych od wielkości urobku/wydobycia. W przypadku Polski podatek ten
będzie pobierany na podstawie wzorów (ustalonych osobno dla miedzi oraz srebra),
w których bierze się pod uwagę wartość rynkową danego minerału oraz kurs dolara
amerykańskiego do złotówki.
W powszechnie akceptowanym i uznawanym rankingu wartościującym metody
opodatkowania wydobycia kopalin, metoda wybrana przez Polskę plasuje się w kategorii
stabilnej i przewidywalnej dla potencjalnego inwestora
Projektowany podatek ma na celu uchwycenie nadzwyczajnych zysków podmiotów
wydobywających miedź oraz srebro. Dla minimalnych poziomów cenowych proponuje się
jednak wprowadzenie minimalnej (0,5 %) stawki podatkowej, natomiast dla bardzo wysokich
przedziałów cenowych miedzi i srebra proponuje się wprowadzenie maksymalnych stawek
podatkowych, co pozwoli osiągnąć podmiotom wydobywającym miedź oraz srebro znaczne
zyski, przy bardzo wysokich notowaniach ww. surowców. Stosunek maksymalnych stawek
podatkowych do cen surowców wyniesie około 35 %.
V. Szczegółowe rozwiązania
Przedmiotowy projekt ustawy jest z założenia otwarty na inne kopaliny, co uzasadnia przyjęty
układ redakcyjny projektu ustawy, z wyróżnieniem działów i rozdziałów.

3) The taxation of petroleum and minerals: principles, problems and practice, s. 130.

13
Art. 1 określa zakres przedmiotowy ustawy. Dochody z tego podatku będą w całości zasilały
budżet państwa.
Art. 2 stanowi słowniczek definicji ustawowych. W przepisie tym, na potrzeby
przedmiotowej ustawy, zostały zdefiniowane podstawowe terminy, tj. urobku rudy miedzi,
wydobycia miedzi oraz srebra i koncentratu. W zakresie pojęć urobku rudy miedzi
i wydobycia miedzi oraz srebra bazuje się na definicjach wynikających z art. 6 PGiG.
Koncentrat jest z kolei podstawowym półproduktem wydobycia miedzi.
Art. 3 jako przedmiot opodatkowania określa wydobycie miedzi oraz srebra. Na podstawie
tego przepisu opodatkowaniu będzie podlegał wydobyty metal, a nie ruda metalu.
Opodatkowanie ilości wydobytej rudy mogłoby doprowadzić do sytuacji, w której
opodatkowana zostałaby np. skała płonna stanowiąca ok. 98,5 % urobku, nieprzedstawiająca
żadnej wartości. Istotą ustawy jest opodatkowanie ilości wydobytego metalu. Zgodnie
z obecną technologią wydobycia oraz przerobu rudy miedzi, podmiot wydobywający rudy
miedzi określa obecnie zawartość, jak i ilość miedzi i srebra w wydobywanej rudzie oraz
produkowanym z tej rudy koncentracie.
Art. 4 projektu ustawy ustanawia podatnikami podatku od wydobycia kopalin osoby prawne,
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne dokonujące
wydobycia miedzi oraz srebra. Dodać należy, że na mocy art. 21 PGiG działalność
gospodarcza w zakresie wydobywania kopalin ze złóż jest działalnością koncesjonowaną.
Art. 5 projektu określa powstanie obowiązku podatkowego w dniu wyprodukowania
koncentratu z wydobytej rudy miedzi w procesie wzbogacania rudy. Jest to jeden
z przypadków powstania obowiązku. Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 2, w sytuacji gdy podatnik
wydobywający rudę miedzi nie przetwarza jej w koncentrat, obowiązek podatkowy powstaje
w dniu wydobycia rudy miedzi. Jakkolwiek obecnie podmiot wydobywający rudę przetwarza
ją w koncentrat, to jednak nie można wykluczyć wystąpienia w przyszłości rozdziału
działalności wydobywczej od działalności obróbczej albo powstania nowych podmiotów
ograniczających swoją działalność tylko do wydobycia rudy. Stosownie do art. 5 ust. 3, jeżeli
nie można określić dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy w związku
z wyprodukowaniem koncentratu albo wydobyciem urobku rudy miedzi, za datę jego
powstania uznaje się dzień, w którym organ podatkowy lub kontroli skarbowej stwierdził
wyprodukowanie koncentratu albo wydobycie urobku rudy miedzi. Przepis ten stworzy
podstawy określenia wysokości zobowiązania podatkowego w decyzji organu podatkowego
(organu kontroli skarbowej), w szczególności w sytuacji nieprowadzenia ewidencji lub

14
nierzetelności jej zapisów. Analogiczne rozwiązanie przewiduje art. 12 ustawy o podatku
akcyzowym.
Art. 6 określa podstawę opodatkowania podatkiem. Zgodnie z projektem podstawę
opodatkowania stanowić będzie ilość wydobytej miedzi oraz srebra zawarta w koncentracie.
Natomiast w przypadku gdy podatnik wydobywający rudę miedzi nie przetwarza jej
w koncentrat, za podstawę opodatkowania przyjmuje się ilość miedzi oraz srebra zawartą
w rudzie.
Art. 7 podkreśla odrębność obliczania podatku dla wydobycia miedzi i srebra. Stawki
podatkowe ustala się odrębnie dla jednej tony wydobytej miedzi oraz dla jednego kilograma
wydobytego srebra. W zależności od średniej ceny miedzi i srebra, stawka podatkowa jest
ustalana metodami uwzględniającymi koniunktury na rynku metali. Wzory równoważą
przychody budżetowe z tytułu podatku z zyskami podmiotydobywających miedź
i srebro. Pozwoli to nie tylko na utrzymanie, ale też na zwiększenie produkcji górniczej.
Jeżeli cena miedzi przekracza 15 000 zł/t oraz cena srebra przekracza 1 200 zł/kg, to stawka
podatkowa będzie ustalana według nieliniowych wzorów progresywnych. Przy tych
wartościach suma kwoty podatku od wydobycia kopalin (obliczonego według wzoru) nie
będzie większa niż kwota zysku z wydobycia pozostawiona podatnikowi. Maksymalny
poziom stawek podatku obliczonego według wzoru wynosi dla miedzi 16 000 zł/t (dla srebra
2 100 zł/kg), które to zasadniczo będą odpowiadać średniej cenie miedzi w wysokości około
46 000 zł/t (średniej cenie srebra wynoszącej około 6 000 zł/kg). Zastosowanie stawki
liniowej, w sytuacji bardzo dobrej koniunktury na rynku metali, przy zachowaniu nadal
znaczących wpływów dla budżetu państwa, stwarza podmiotom wydobywającym miedź
i srebro perspektywę większych zysków. Pozwoli to na wykorzystanie tej nadzwyczajnie
dobrej sytuacji rynkowej do intensyfikacji działalności inwestycyjnej.
W przypadku dekoniunktury, jeżeli cena miedzi nie przekracza 15 000 zł/t oraz cena srebra
nie przekracza 1 200 zł/kg, to stawka podatkowa będzie ustalana w oparciu o wzór „liniowy”,
przy czym minimalna stawka podatkowa wynosi 0,5 % średniej ceny metalu.
Mając na względzie powyższe, stawki podatkowe będą elastyczne i reaktywne, uzależnione
od sytuacji rynkowej i mogą oscylować od minimalnie 0,5 % średniej ceny metalu do
maksymalnie ok. 35 %, przy bardzo wysokich cenach tych metali.

4) Zysk stanowi cena miedzi pomniejszona o podatek od wydobycia niektórych kopalin oraz o jednostkowy koszt
produkcji miedzi, który obecnie wynosi około 11 000 zł/t miedzi. Na jednostkowy koszt produkcji miedzi
składają się wszelkie koszty związane z wyprodukowaniem miedzi (nie tylko wydobyciem) i są to m.in. koszty
pracownicze, koszy energii, paliw, podatek CIT i opłaty, koszty transportu i ubezpieczenia.

15
Zaproponowane rozwiązanie (wzory, progi) zawiera w sobie cechy podatku liniowego
nakładanego na stałym poziomie (ad valorem wydobytej miedzi). Do określonej ceny
surowca celem podatku jest przejęcie części nadwyżki zysku podatnika. W przypadku
wzrostu cen miedzi następuje partycypacja państwa w większych zyskach podatnika.
Niezależnie od tego jednocześnie ma miejsce progresja podatku i zysku podmiotów
wydobywających miedź oraz srebro. W każdym przypadku stawka podatkowa będzie niższa
niż zysk podmiotu wydobywającego miedź oraz srebro – w przeliczeniu odpowiednio na tonę
lub kilogramy.
Relację stawek podatkowych do zysku z wydobycia miedzi oraz odpowiednio srebra
przedstawiają poniższe wykresy:

30 000
25 000
20 000
/
t
stawka
t
e 15 000
podatkowa
ł
o
Z
zysk
10 000
5 000
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
15
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46
48
50
Cena jednej tony miedzi w złotych

4 000
3 500
3 000
2 500
g
/
k
2 000
t
e
stawka
ł
o
Z
podatkowa
1 500
zysk
1 000
500
0
300
600
900
200
500
800
100
400
700
000
300
600
900
200
500
800
050
200
1
1
1
2
2
2
3
3
3
4
4
4
4
5
5
5
6
6
Cena jednego kilograma srebra w złotych


16