Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r.

Druk nr 1408

Warszawa, 17 maja 2013 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM-10-30-13


Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej

Szanowna Pani Marszałek
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy


- o ratyfikacji Drugiego Protokołu
Fakultatywnego do Międzynarodowego
Paktu Praw Obywatelskich i
Politycznych w sprawie zniesienia kary
śmierci, przyjętego w Nowym Jorku
dnia 15 grudnia 1989 r.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni Minister
Sprawiedliwości i Minister Spraw Zagranicznych.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
podaje do powszechnej wiadomości:


W dniu 15 grudnia 1989 r. został przyjęty w Nowym Jorku Drugi Protokół
Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych
w sprawie zniesienia kary śmierci.

Po zaznajomieniu się z powyższym Protokołem, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
oświadczam, że:
–
został on uznany za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim
zawartych,
–
jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony,
–
będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej
Polskiej.

Dano w Warszawie dnia


PREZYDENT
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ


PREZES RADY MINISTRÓW





10/05/KC
Projekt

U S T A W A
z dnia
o ratyfikacji Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu
Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego
w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r.
Art. 1. Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji
Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w
sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.




UZASADNIENIE

Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich
i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, zwany dalej „Protokołem”, został
przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu
15 grudnia 1989 r. Wszedł on w życie dnia 11 lipca 1991 r., a jego stronami jest 75
państw. Polska podpisała go w dniu 21 marca 2000 r.
Protokół wprowadza zakaz stosowania kary śmierci – stanowi, iż nie może ona zostać
wykonana wobec żadnej osoby podlegającej jurysdykcji Państwa-Strony Protokołu.
Zakaz ten ma charakter niemal bezwzględny: art. 2 ust. 1 Protokołu zawiera generalny
zakaz składania zastrzeżeń do Protokołu, z jednym jednak wyjątkiem. Państwo
w momencie ratyfikacji lub przystąpienia może zastrzec, iż jego przepisy krajowe będą
dopuszczały wykonywanie kary śmierci w czasie wojny, lecz tylko za najpoważniejsze
przestępstwa o charakterze wojskowym. Państwo składające takie zastrzeżenie
zobowiązane jest do podania do wiadomości Sekretarza Generalnego ONZ tekstów
odpowiednich przepisów prawa wewnętrznego stosowanych w czasie wojny. Musi
ponadto każdorazowo zawiadamiać Sekretarza o początku i zakończeniu stanu wojny.
Postanowienia Protokołu mają być stosowane jako dodatkowe postanowienia Paktu.
Zgodnie z art. 6 ust. 2 Protokołu, prawo zagwarantowane w art. 1 ust. 1 Protokołu nie
może być zawieszone na mocy artykułu 4 Paktu.
Protokół przewiduje mechanizm kontroli wykonywania jego postanowień. Jego strony
zobowiązane są do uwzględniania działań podjętych dla realizacji Protokołu
w okresowych sprawozdaniach przedstawianych Komitetowi Praw Człowieka ONZ na
mocy art. 40 Paktu. Ponadto art. 5 Protokołu stanowi, że w stosunku do państw, które
uznały przez związanie się (Pierwszym) Protokołem Fakultatywnym kompetencję
Komitetu do przyjmowania i rozpatrywania skarg jednostek na działania państwa
naruszające ich prawa gwarantowane przepisami Paktu, kompetencja ta w momencie
związania się Protokołem automatycznie rozszerza się na jego postanowienia. Skutek
ten państwo może wyłączyć, składając stosowne oświadczenie.
Identyczne rozwiązanie przyjęto dla zawiadomień o nieprzestrzeganiu przez państwo
postanowień Protokołu przedstawianych przez inne Państwa-Strony.
2

W związku z faktem, że Polska jest stroną (Pierwszego) Protokołu Fakultatywnego
(Dz. U. z 1994 r. Nr 23 poz. 80) oraz uznała kompetencję Komitetu do rozpatrywania
skarg pochodzących od innych Państw-Stron Paktu, powyższe rozwiązania wywołają
skutki prawne w sferze jej praw i obowiązków.
Wobec konstytucyjnej gwarancji ochrony życia, Polska nie przewiduje złożenia przy
ratyfikacji Protokołu zastrzeżenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 Protokołu
dopuszczającego wykonywanie kary śmierci w czasie wojny, ani oświadczenia
wyłączającego kompetencję Komitetu w zakresie rozpatrywania skarg jednostek,
o którym mowa w art. 5 Protokołu.
Ratyfikacja Protokołu stanowić będzie wypełnienie zobowiązania, jakie Polska przyjęła
na forum Komitetu Praw Człowieka ONZ w 2004 r. w czasie rozpatrywania
V sprawozdania okresowego
z
przestrzegania
przez
RP
postanowień
Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (dalej: MPPOiP). Do
ratyfikacji Protokołu Polska zobowiązała się również w latach 2008 oraz 2012
w związku z poddaniem jej, odpowiednio, Pierwszemu i Drugiemu Powszechnemu
Przeglądowi Okresowemu Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Ponadto Polska zobowiązała się do dokonania ratyfikacji przedmiotowej umowy
międzynarodowej w VI sprawozdaniu okresowym z realizacji postanowień MPPOiP,
przekazanym Komitetowi Praw Człowieka w 2009 r. Należy przy tym dodać, że
Komitet wezwał Polskę do ratyfikacji Protokołu w uwagach końcowych,
przedstawionych w 2010 r., po rozpatrzeniu sprawozdania Polski.
Potrzeba ratyfikacji Protokołu wynika także z zasady spójności prawnej w związku
z faktem, iż RP jest stroną Protokołu nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności dotyczącego zniesienia kary śmierci. Protokół ten reguluje
kwestię zniesienia kary śmierci w sposób niemalże identyczny jak Drugi Protokół
Fakultatywny do MPPOiP.
Związanie się przez Polskę postanowieniami Protokołu przyczyni się do umocnienia jej
pozycji na arenie międzynarodowej oraz jej wiarygodności jako państwa stojącego na
straży przestrzegania praw człowieka, będąc jednocześnie wyrazem poważnego
zaangażowania Polski w ich ochronę. Ma to tym istotniejsze znaczenie, że z dniem
1 stycznia 2013 r. Polska objęła przewodnictwo w Radzie Praw Człowieka, jednym
z podstawowych organów Narodów Zjednoczonych odpowiedzialnych za promowanie
praw człowieka i podstawowych wolności.
3