Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt

Druk nr 1370

Warszawa, 10 maja 2013 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-9-13



Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Szanowna Pani Marszałek
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy o ochronie zwierząt.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister
Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o ochronie zwierząt1)
Art. 1. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r.
Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.2)) wprowadza się następujące zmiany:
1)
w art. 34 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W przypadku bydła poddawanego ubojowi zgodnie z art. 4 ust. 4
rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony
zwierząt podczas ich uśmiercania (Dz. Urz. UE L 303 z 18.11.2009, str. 1) zabrania się
stosowania systemów, o których mowa w art. 15 ust. 2 akapit drugi tego
rozporządzenia.”;
2)
w art. 35 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia z naruszeniem
przepisów art. 6 ust. 1, art. 33, art. 34 ust. 1–4 lub art. 4 ust. 1 lub 4 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt
podczas ich uśmiercania
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
lat 2.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.



1) Przepisy niniejszej ustawy wykonują postanowienia rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia
24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania (Dz. Urz. UE L 303 z 18.11. 2009,
str. 1).
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 69, poz. 625, Nr 92,
poz. 880 i Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 33, poz. 289 i Nr 175, poz. 1462, z 2006 r. Nr 249, poz. 1830,
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 79, poz. 668 i Nr 92, poz. 753, z 2010 r. Nr 47,
poz. 278, z 2011 r. Nr 230, poz. 1373 oraz z 2012 r. poz. 908 i 985.

05/01rch
UZASADNIENIE

Celem projektowanej ustawy jest modyfikacja przepisów Unii Europejskiej, dopuszczających
ubój zwierząt wykonywany według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy
religijne, poprzez wprowadzenie bardziej restrykcyjnych rozwiązań w zakresie ochrony
zwierząt podczas takiego uboju, niż obowiązujące w prawie Unii Europejskiej. Projektowana
ustawa wprowadza zakaz stosowania podczas takiego uboju systemów krępowania bydła w
odwrotnym położeniu (tzw. klatki obrotowe).
W dniu 27 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując wniosek Prokuratora
Generalnego orzekł, że § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia
9 września 2004 r. w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz
warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt (Dz. U. Nr 205, poz. 2102, z późn. zm.) jest
niezgodny z art. 34 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U.
z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z późn. zm.), a przez to jest niezgodny również z art. 92 ust. 1
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis rozporządzenia utracił moc obowiązującą
z dniem 31 grudnia 2012 r.
W związku z tym orzeczeniem oraz zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie
zwierząt, z dniem 1 stycznia 2013 r. obowiązuje zakaz uboju zwierząt bez ogłuszania. Art. 34
ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt stanowi, że zwierzę kręgowe w
ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości przez osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje, przez co wyklucza możliwość wykrwawienia
zwierzęcia bez uprzedniego ogłuszenia. W polskim ustawodawstwie zatem obowiązują
wyższe standardy ochrony zwierząt podczas uboju niż określone w rozporządzeniu Rady
(WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich
uśmiercania (Dz. Urz. UE L 303 z 18.11.2009, str. 1). W konsekwencji ubój zwierząt bez
uprzedniego ogłuszenia prowadzony zgodnie z obyczajami religijnymi zarejestrowanych
związków wyznaniowych nie jest możliwy. Co więcej, zgodnie z art. 35 ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, prowadzenie uboju bez ogłuszania jest
przestępstwem, podlegającym karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2, a w przypadku działania ze szczególnym okrucieństwem, karze
pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto sąd może orzec wobec sprawcy zakaz wykonywania
określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności lub wykonywania czynności
wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub


oddziaływaniem na nie, a także może orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących
do popełnienia przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa. Dodatkowo sąd
może orzec nawiązkę w wysokości od 500 zł do 100 000 zł na cel związany z ochroną
zwierząt, wskazany przez sąd.
Wejście w życie rozporządzenia nr 1099/2009 zbiegło się z datą, od której zaczął
obowiązywać nowy stan prawny ukształtowany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego,
tj. 1 stycznia 2013 r. W motywie 18 preambuły tego rozporządzenia podkreślono,
że dyrektywą 93/119 zostało przyznane odstępstwo od ogłuszania zwierząt w przypadku
uboju odbywającego się w rzeźni zgodnie z obrzędami religijnymi. Stwierdzono także, że
ze względu na różny sposób transpozycji przepisów wspólnotowych mających zastosowanie
do uboju zgodnego z obrzędami religijnymi, zależnie od kontekstu krajowego, oraz biorąc
pod uwagę fakt, iż przepisy krajowe uwzględniają kwestie wychodzące poza cel
rozporządzenia nr 1099/2009, ważne jest utrzymanie odstępstwa od ogłuszania zwierząt przed
ubojem, gdyż rozporządzenie nr 1099/2009 respektuje wynikające z art. 10 Karty praw
podstawowych Unii Europejskiej wolność wyznania, prawa do uzewnętrzniania religii lub
przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.
Zostało to odzwierciedlone w art. 4 ust. 4 rozporządzenia nr 1099/2009, w którym
ustanowiono odstępstwo od obowiązku ogłuszenia zwierzęcia w przypadku zwierząt
poddawanych ubojowi według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne.
Wprowadzenie ograniczeń dotyczących możliwości przeprowadzania uboju zwierząt bez
uprzedniego ogłuszenia pogorszyło warunki prowadzenia działalności gospodarczej dla tych
podmiotów gospodarczych, w których pozyskiwane było mięso zgodnie z
zasadami
wymaganymi przez obrzędy religijne. Podmioty branży mięsnej zawierały umowy

z podmiotami działającymi na rynku unijnym oraz z podmiotami w państwach trzecich w
zakresie dotyczącym dostaw produktów pozyskiwanych przez dokonywanie uboju zwierząt
bez ogłuszenia. Obecny stan prawny, jeśli zostanie utrzymany, może doprowadzić
do zrywania części umów oraz niezawierania nowych. Zyski wynikające z
uboju

i wprowadzenia na rynek produktów pochodzących od tych zwierząt zostaną utracone. W tym
miejscu należy zauważyć, że w 2011 r. w Polsce działalność prowadziło 801 zakładów uboju
zwierząt kopytnych, 194 zakłady uboju drobiu oraz 4 zakłady uboju królików. Ponadto poza
rzeźniami w 2011 r. dokonano uboju 1511 cieląt, 1908 owiec i 667 kóz. W 2011 r. w Polsce
funkcjonowało 15 rzeźni bydła oraz 12 rzeźni drobiu, w których pozyskiwane było mięso
zgodnie z zasadami uboju rytualnego.
2



Należy zaznaczyć, że spożycie wołowiny w Polsce wynosi zaledwie ok. 2 kg na osobę, przy
średniej unijnej na poziomie ok. 15 kg na osobę. Głównym przeznaczeniem produkcji
polskiej wołowiny jest eksport (w 2011 r. Polska wyeksportowała ok. 270 tys. ton tego
gatunku mięsa). Dodatkowo odnotowany przez Komisję Europejską w 2012 r. spadek
konsumpcji wołowiny w państwach Unii Europejskiej o
2% powoduje, że jedyną
możliwością kontynuacji działalności dla niektórych zakładów tej branży stają się rynki
państw trzecich. Brak możliwości umieszczenia produktów na rynkach państw trzecich może,
zdaniem przedstawicieli branży mięsnej, ograniczyć produkcję mięsa w niektórych zakładach
nawet o 30%. Należy także liczyć się z koniecznością wypłacenia kar umownych za
niedostarczone kontrahentom produkty. Ograniczenia produkcji w zakładach produkujących
wołowinę i mięso drobiowe zgodnie z wymaganiami konsumentów muzułmańskich w Unii
Europejskiej oraz państwach trzecich może doprowadzić do bankructw kilkunastu firm w tej
branży i w obszarach z nią powiązanych. Raz utracone rynki i wypracowana pozycja na
rynkach zewnętrznych mogą być bezpowrotnie utracone. Dobrowolna rezygnacja
z rozległego rynku zbytu, który ma tendencje do kilkuprocentowego wzrostu rocznie,
spowoduje istotne ograniczenie możliwości skutecznego konkurowania z innymi podmiotami
działającymi na rynku unijnym.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że w większości państw Unii Europejskiej oraz EFTA
dokonuje się uboju zwierząt zgodnie z obyczajem religijnym, w tym uboju bez ogłuszenia.
Zgodnie z danymi dotyczącymi roku 2010 (raport DIAREL) na taki ubój zezwalano w Belgii,
Bułgarii, Chorwacji, Danii, Francji, Niemczech, Grecji, Słowenii, Węgrzech, Irlandii,
Włoszech, Łotwie, Litwie, Luksemburgu, Malcie, Holandii, Portugalii, Cyprze, Rumunii,
Hiszpanii, Wielkiej Brytanii oraz z ograniczeniami w Austrii, Finlandii, Słowacji i Estonii.
Zakaz uboju bez ogłuszania obowiązywał w tym czasie w Szwecji, Norwegii i Szwajcarii.
Aby zapobiec wystąpieniu wyżej wymienionych negatywnych skutków gospodarczych oraz
biorąc pod uwagę, że prawo Unii Europejskiej dopuszcza ubój zwierząt według szczególnych
metod wymaganych przez obrzędy religijne, niezbędna jest zmiana ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o ochronie zwierząt, polegająca na zmianie brzmienia ust. 1 w art. 34. Zmiana
brzmienia ust. 1 w art. 34 ustawy spowoduje, że bezpośrednie zastosowanie będzie miał art. 4
ust. 4 rozporządzenia nr 1099/2009 dopuszczający ubój niepoprzedzony ogłuszeniem, co
umożliwi ubój zwierząt według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne.
Natomiast wprowadzenie zakazu stosowania systemów krępujących bydło przez
umieszczenie w odwrotnym położeniu lub w dowolnym innym nienaturalnym położeniu jest
3