Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących praw pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową

wypełnienie obowiązków określonych w art. 25 oraz art. 28 tego rozporządzenia oraz
przewiduje zmiany w Kodeksie morskim (k.m.) mające na celu modyfikację przepisów
k.m. w celu zapewnienia ich zgodności ze standardami minimalnego poziomu ochrony
pasażerów przewidzianymi w rozporządzeniu 1177/2010.
Projekt dotyczy ochrony indywidualnych interesów konsumentów – pasażerów
podróżujących drogą morską i wodną śródlądową – i nie narusza on kompetencji
Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie zapewnienia ochrony
zbiorowych interesów konsumentów.
Uwzględniając fakt, że przewóz drogą morską i drogą wodną śródlądową, a także
sprawy nadzoru nad tymi gałęziami transportu unormowane są w odrębnych ustawach,
projekt przewiduje zmianę następujących ustaw:
1) ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej
i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, z późn. zm.);
2) ustawy z dnia 18 września 2001 r. – Kodeks morski (Dz. U. z 2009 r. Nr 217,
poz. 1689, z późn. zm.);
3) ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1173, z późn. zm.);
4) ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 123,
poz. 857, z późn. zm.).
Ponadto ze względu na fakt, iż rozporządzenie 1177/2010 przewiduje pewne obowiązki
biur podróży i organizatorów wyjazdów grupowych, projekt zakłada zmianę ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268,
z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o usługach turystycznych”.
Art. 1 projektu przewiduje zmianę w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo
przewozowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1173, z późn. zm.) polegającą na umieszczeniu
normy wyłączającej stosowanie tejże ustawy w zakresie uregulowanym
w rozporządzeniu 1177/2010.
Art. 2 projektu wprowadza zmiany w ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach
morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej („ustawa o obszarach
morskich”). Art. 2 pkt 1 zakłada zmianę w art. 42 ust. 2 ustawy o obszarach morskich
polegającą na dodaniu pkt 28, który stanowi, iż zapewnienie wykonywania
przestrzegania przepisów rozporządzenia 1177/2010 należy do zadań organów
2
administracji morskiej w zakresie ich właściwości terytorialnego działania,
z zastrzeżeniem, iż rozpatrywanie skarg, o których mowa w art. 25 ust. 3
rozporządzenia 1177/2010, należeć będzie do zadań dyrektora urzędu morskiego
wskazanego w drodze rozporządzenia. Nadzór ten nie powinien sprowadzać się tylko
do rozpatrywania skarg pasażerów. Jeżeli będzie to niezbędne do ochrony życia,
zdrowia lub mienia na morzu lub w porcie albo przystani morskiej, dyrektor urzędu
morskiego może – zgodnie z art. 48 ustawy o obszarach morskich – ustanawiać
w zakresie określonym w rozporządzeniu 1177/2010, np. w razie konieczności
odwołania lub opóźnienia rozpoczęcia rejsu spowodowanej warunkami pogodowymi
stwarzającymi zagrożenie bezpiecznej żeglugi, przepisy porządkowe zawierające
zakazy lub nakazy określonego zachowania się.
Organy administracji morskiej, jako jednostki państwowe, są pod względem swojej
organizacji, decyzji finansowych, struktury prawnej i procesu decyzyjnego niezależne
od interesów handlowych, spełniają zatem wymogi art. 25 rozporządzenia 1177/2010.
Art. 2 pkt 2 (projektowany art. 43a ustawy o obszarach morskich) przewiduje, że skargi
pasażerów rozpatrywać będzie jeden z dyrektorów urzędów morskich wskazany przez
ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej w drodze rozporządzenia.
W związku z tym, że obowiązki wnikające z rozporządzenia 1177/2010 powinny być
unormowane w akcie prawnym rangi ustawowej, w ustawie dodaje się przepis
określający tryb rozpatrywania skarg pasażerów. Przyjmuje się, że skargi składane będą
w pierwszej instancji do przewoźnika lub operatora terminalu. W przypadku nie-
rozpatrzenia skargi w terminie lub gdy pasażer nie będzie zadowolony ze sposobu jej
załatwienia, będzie miał on prawo wnieść skargę do wyznaczonego, w drodze
rozporządzenia, dyrektora urzędu morskiego, który wniesioną skargę będzie
rozpatrywał w trybie skargowym w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego. Jeżeli w toku rozpatrywania skargi dyrektor urzędu morskiego
stwierdzi naruszenie przepisów rozporządzenia 1177/2010, wówczas z urzędu wszczęte
zostanie postępowanie administracyjne wobec podmiotu, który dopuścił się naruszenia
przepisów rozporządzenia 1177/2010. Takie uprawnienia dyrektora urzędu morskiego
wynikać będą z art. 42 ust. 2 pkt 28, art. 50 ust. 1 oraz 56a ustawy. W kwestii relacji
projektowanego art. 43a ust. 4 do ust. 1 tegoż artykułu wskazać należy, iż art. 43a ust. 4
stanowić będzie przepis kompetencyjny dla dyrektora urzędu morskiego
upoważnionego na podstawie art. 43a ust. 5. Natomiast kontrola przestrzegania
3
postanowień rozporządzenia 1177/2010 w pozostałym zakresie należeć będzie do
właściwego miejscowo dyrektora urzędu morskiego.
Art. 2 pkt 3 przewiduje zmianę art. 50 ust. 1 ustawy o obszarach morskich polegającą
na dodaniu w pkt 1 litery e, przewidującej uprawnienia inspekcji morskiej do
kontrolowania wypełniania obowiązków wynikających z rozporządzenia 1177/2010 –
w zakresie usług przewozu drogą morską.
Art. 2 pkt 4 dodaje w ustawie o obszarach morskich art. 56a zawierający normę
sankcyjną. Za naruszenie enumeratywnie wymienionych przepisów rozporządzenia
1177/2010 przewidziano karę pieniężną wymierzaną przez dyrektora urzędu morskiego,
w drodze decyzji administracyjnej, w wysokości do równowartości 10 000 SDR1).
Karze tej podlegać będzie przewoźnik, działający w imieniu przewoźnika sprzedawca
biletów oraz operator terminalu, wykonujący usługi związane z przewozem pasażera
drogą morską. Zgodnie z art. 28 rozporządzenia 1177/2010, państwo członkowskie
powinno ustanowić sankcje za naruszanie przepisów rozporządzenia. Sankcje te
powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. W projekcie nie przewiduje się
różnych sankcji za poszczególne naruszenia, z uwagi na ich wielość i różnorodność
osób, które podlegać będą karze. Wysokość kary każdorazowo określać będzie dyrektor
urzędu morskiego, kierując się również wytyczną zawartą w art. 28 rozporządzenia
1177/2010.
Art. 2 pkt 5 oraz 6 zawiera zmiany art. 57 oraz art. 59 ustawy z dnia 21 marca 1991 r.
o obszarach morskich mające charakter porządkowy i uwzględniające dodanie w pkt 4
artykułu 56a.
Art. 3 pkt 1 przewiduje dodanie w ustawie o usługach turystycznych przepisu
kompetencyjnego, wyraźnie upoważniającego marszałka województwa do kontroli
zgodności działalności prowadzonej przez organizatorów turystyki lub pośredników
turystycznych z określonymi przepisami rozporządzenia 1177/2010.
Ustawa o usługach turystycznych implementuje postanowienia dyrektywy Rady
90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji
i wycieczek (Dz. Urz. WE L 158 z 23.06.1990, s. 59–64), do której odsyła – między
innymi w zakresie siatki pojęciowej – rozporządzenie 1177/2010. Z dniem 1 stycznia

1) Special Drawing Rights – Specjalne Prawo Ciągnienia, którego wartość określana jest przez
Międzynarodowy Fundusz Walutowy w stosunku do najważniejszych światowych walut. W chwili
obecnej 1 SDR to ok. 4,85 PLN.
4
2006 r. na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku
ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175,
poz. 1462), do kontroli działalności organizatorów turystyki i pośredników
turystycznych upoważnieni zostali marszałkowie województw. W tym celu w urzędach
marszałkowskich utworzone zostały odpowiednie komórki organizacyjne. Ze względu
na fakt, iż zastosowane w wersji polskiej rozporządzenia 1177/2010 pojęcia
„organizator wyjazdów grupowych” oraz „biuro podróży” odpowiadają zastosowanym
w ustawie o usługach turystycznych pojęciom „organizatora turystyki” oraz „pośrednika
turystycznego” kontrola tych podmiotów należy do marszałka województwa. Zatem
w celu uniknięcia sporów kompetencyjnych między marszałkami województw
a dyrektorami urzędów morskich oraz urzędów żeglugi śródlądowej, w art. 3 pkt 1
wyraźnie wskazano, iż organem upoważnionym do kontroli zgodności działalności
prowadzonej przez organizatorów turystyki lub pośredników turystycznych
z przepisami rozporządzenia 1177/2010 jest marszałek województwa.
Kontrola ta dotyczyć będzie jedynie przypadków, przewidzianych w następujących
artykułach rozporządzenia 1177/2010:
a) art. 7 – generalny zakaz odmowy przyjęcia rezerwacji ze względu na
niepełnosprawność lub ograniczoną sprawność ruchową,
b) art. 8 – obowiązek podjęcia „racjonalnie uzasadnionych starań, aby danej osobie
zaproponować alternatywny transport”,
c) art. 9 – obowiązek informowania o warunkach niedyskryminacyjnego dostępu
i podróży osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz
d) art. 12 – obowiązek przyjmowania i przekazywania przewoźnikom lub operatorom
terminali powiadomień o konieczności udzielenia pomocy osobom niepełnosprawnym
w porcie lub na statku.
Z tego względu, biorąc pod uwagę, iż przewidziane obecnie dla marszałka
województwa sankcje (wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru lub wydanie zakazu
wykonywania działalności) wydają się być nieproporcjonalne w stosunku do
ww. naruszeń, w art. 3 pkt 2 projektu przewidziano – podobnie jak dla dyrektorów
urzędów morskich oraz urzędów żeglugi śródlądowej – możliwość nałożenia kary
pieniężnej o równowartości do 10 000 jednostek obliczeniowych, zwanych Specjalnym
Prawem Ciągnienia (SDR), określanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
5
Kurs SDR podawany jest codziennie w „Tabeli A kursów średnich walut obcych” na
stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego2). Bieżące kursy średnie walut
obcych w złotych obliczane są zgodnie z § 2 pkt 1 i 2 uchwały Nr 51/2002 Zarządu
Narodowego Banku Polskiego z dnia 23 września 2002 r. w sprawie sposobu
wyliczania i ogłaszania bieżących kursów walut obcych (Dz. Urz. NBP Nr 14, poz. 39
i Nr 20, poz. 51, z 2004 r. Nr 2, poz. 3, z 2007 r. Nr 1, poz. 2 i Nr 18, poz. 35, z 2011 r.
Nr 11, poz. 12 i Nr 12, poz. 13 oraz z 2012 r. poz. 7).
Art. 4 pkt 1 projektu przewiduje zmiany w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze
śródlądowej – w art. 9 ust. 2 pkt 11 nakłada na organy administracji żeglugi
śródlądowej obowiązki związane z zapewnieniem wykonywania przepisów
rozporządzenia 1177/2010, podobnie jak w przypadku zmiany art. 42 ust. 2 ustawy
o obszarach morskich.
Art. 4 pkt 2 przewiduje dodanie w art. 9 ustawy o żegludze śródlądowej ustępu 2f
zawierającego delegację dla ministra właściwego do spraw transportu do wskazania
dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej, który będzie właściwy do rozpatrywania skarg –
podobnie jak w przypadku projektowanego art. 43a ustawy o obszarach morskich.
Art. 4 pkt 3 projektu zakłada dodanie art. 9a określającego tryb postępowania przy
rozpatrywaniu skarg pasażerów. Podobnie jak w przypadku transportu morskiego,
przyjmuje się, że pasażerowie w pierwszej kolejności składać będą skargi do
przewoźnika lub operatora terminalu. W przypadku gdy nie zostanie ona rozpatrzona
w terminie przez przewoźnika lub operatora terminalu lub gdy pasażer nie będzie
usatysfakcjonowany sposobem jej załatwienia, będzie mógł on wnieść skargę do
wskazanego dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej. Skargi te będą rozpatrywane
w trybie określonym przepisami Działu VIII Kodeksu postępowania administracyjnego.
W przypadku stwierdzenia naruszenia praw pasażerów dyrektor z urzędu podejmie
postępowanie administracyjne o naruszenie przepisów rozporządzenia 1177/2010,
zgodnie z posiadanymi uprawnieniami.
Art. 4 pkt 4 zawiera uzupełnienie art. 10 ustawy o żegludze śródlądowej o odwołanie do
art. 9 ust. 2 pkt 11 przewidującego, iż dyrektor urzędu żeglugi śródlądowej realizuje
zadania w zakresie zapewnienia wykonywania przepisów rozporządzenia 1177/2010.

2) http://www.nbp.pl/kursy/kursya.html
6