Poselski projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze

12) w art. 129:
a) § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Sąd dyscyplinarny, wydając uchwałę zezwalającą na pociągnięcie
sędziego do odpowiedzialności karnej za przestępstwo umyślne, z urzędu
zawiesza sędziego w czynnościach służbowych, a wydając uchwałę
zezwalającą na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej za
przestępstwo nieumyślne, może z urzędu zawiesić sędziego w czynnościach
służbowych.”,
b) po § 3 dodaje się § 3a w brzmieniu:
„§ 3a. Jeżeli w postępowaniu dyscyplinarnym przeciwko sędziemu orzeczona
została kara złożenia sędziego z urzędu, a sąd dyscyplinarny wcześniej nie
zawiesił sędziego w czynnościach służbowych, wyrok sądu dyscyplinarnego
wywołuje zawieszenie sędziego w czynnościach służbowych, z jednoczesnym
obniżeniem do 50% jego wynagrodzenia na czas trwania zawieszenia. Przepis §
3 stosuje się odpowiednio.”;
13) uchyla się art. 133.

Art. 40
W ustawie z dnia 17 czerwca 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. 2011,
Nr 126, poz. 714, z późn. zm. ) w art. 3 w ust. 2 uchyla się pkt 4.

Rozdział VIII
Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 41
1. Przepisy ustawy stosuje się do spraw dyscyplinarnych prowadzonych przed dniem
jej wejścia w życie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
2. Sądy dyscyplinarne oraz rzecznicy dyscyplinarni i ich zastępcy, działający na
podstawie przepisów dotychczasowych, wykonują swoje zadania na dotychczasowych
zasadach i w dotychczasowym składzie, do czasu zakończenia postępowania lub
przekazania sprawy, zgodnie z przepisami art. 42.

Art. 42
1. Sprawy, w których właściwy rzecznik dyscyplinarny prowadził czynności lub
postępowanie dyscyplinarne i do dnia wejścia w życie ustawy nie przedstawiono
obwinionemu zarzutu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, przekazuje się
niezwłocznie właściwemu zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego.
2. Sprawy, które zostały skierowane do rozpoznania przez sąd dyscyplinarny właściwy
według przepisów dotychczasowych, w których nie doszło do rozpoczęcia rozprawy,
przekazuje się niezwłocznie sądowi dyscyplinarnemu właściwemu według przepisów
ustawy.
3. Sprawy, w których przed dniem wejścia w życie ustawy rozpoczęto rozprawę, toczą
się do końca postępowania w danej instancji według przepisów dotychczasowych;
w razie jednak konieczności odroczenia rozprawy na czas powyżej dwóch miesięcy,
zawieszenia postępowania lub ponownego rozpoznania sprawy albo po zapadnięciu
prawomocnego orzeczenia, postępowanie toczy się według przepisów ustawy,
a sprawy przekazuje się niezwłocznie właściwemu sądowi.
4. Czynności procesowe dokonane na podstawie przepisów dotychczasowych są
skuteczne.

Art. 43
W razie wątpliwości, czy stosować przepisy dotychczasowe czy niniejszą ustawę,
stosuje się przepisy niniejszej ustawy.

Art. 44
Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
































U Z A S A D N I E N I E
Projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre
zawody prawnicze stanowi istotne novum w wymiarze sprawiedliwości, obejmującego
reformę sądów w celu poprawy systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów oraz
reformę zawodów prawniczych, w tym zmianę modelu odpowiedzialności dyscyplinarnej
przedstawicieli zawodów prawniczych.
Projekt ustawy zakłada, że odpowiedzialność dyscyplinarna, w objętych jego
zakresem zawodach prawniczych, powinna opierać się na zasadzie rozpatrywania spraw
dyscyplinarnych przez niezawisłe sądy dyscyplinarne: w pierwszej instancji
– sąd wyodrębniony w ramach sądownictwa powszechnego, w drugiej instancji
– Sąd Najwyższy.
Założenie to nawiązuje do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych
oraz ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka,
proklamującej prawo do sprawiedliwej i publicznej rozprawy przed właściwym, niezawisłym
i bezstronnym sądem.
Podobne standardy określone są również w innych międzynarodowych dokumentach,
ratyfikowanych przez Polskę – choćby wydany na podstawie Rezolucji nr 16 § 3 VI
Kongresu Narodów Zjednoczonych dokument E/CN 4 / Sub. 2/481/Add 1 z 4 września 1989
r. stwierdzający m.in., że: „(…) Wszelkie działania dyscyplinarne powinny być oparte na
standardach sędziowskiego zachowania się przewidzianych w prawie lub w ustanowionych
regułach sądu.”.
Również zasady konstytucyjnego porządku prawnego w Polsce nie sprzeciwiają się
powołaniu wspólnego sądu dyscyplinarnego dla różnych zawodów prawniczych.
Projekt ustawy uwzględnia uwarunkowania wynikające z art. 17 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, powierzającego sprawowanie pieczy nad należytym
wykonywaniem zawodów zaufania publicznego samorządom zawodowym w granicach
interesu publicznego i dla jego ochrony.
Istotnym elementem interesu publicznego, który norma konstytucyjna chroni, jest
właściwy poziom spełniania czynności przez członków danych grup zawodowych.
Zapewnienie tego wymogu gwarantuje ustalenie w poszczególnych ustawach o samorządzie
zawodowym między innymi zasad wykonywania danego zawodu oraz przesłanek
odpowiedzialności za ich naruszenie. Z tego względu projekt ustawy przewiduje
pozostawienie w poszczególnych ustawach niezmienionych przesłanek odpowiedzialności
dyscyplinarnej każdego z zawodów prawniczych. W ten sposób zostanie poszanowana
specyfika wykonywania danego zawodu prawniczego oraz zapewni się respektowanie
określonych przez poszczególne grupy norm etyki zawodowej. Zachowana też zostanie
powierzona konstytucyjnie samorządom zawodowym piecza nad wykonywaniem zawodu.
Tak bowiem jak dotychczas, poszczególne zawodowe środowiska prawnicze w sposób
niezależny będą mogły kształtować oceny zachowań swoich członków, z punktu widzenia
standardów należytego wykonywania zawodu, oraz wskazywać te zachowania, które w nie
godzą.
Z pewnością zaś tym uprawnieniom nie może uchybiać proponowane ujednolicenie
wyłącznie trybu postępowania w sprawach dyscyplinarnych wobec osób wykonujących
niektóre zawody prawnicze, sprowadzające się do wprowadzenia jednolitych zasad i trybu
postępowania przed niezawisłym sądem dyscyplinarnym.
Usytuowanie sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji w ramach sądownictwa
powszechnego, na szczeblu sądu apelacyjnego i rezygnacja z dotychczas wyłącznego,
krytykowanego, modelu korporacyjnego orzecznictwa dyscyplinarnego w najskuteczniejszy
sposób zagwarantuje ochronę interesu publicznego.
W interesie publicznym leży bowiem rozpoznawanie każdej sprawy przez niezawisły sąd
w sposób oparty o powszechnie akceptowane w systemie prawnym zasady postępowania,
dające gwarancję właściwej jego ochrony. Proponowane zatem odjęcie samorządom
zawodów prawniczych uprawnienia do sprawowania orzecznictwa dyscyplinarnego

i powierzenie tego orzecznictwa sądom powszechnym i Sądowi Najwyższemu ma służyć
interesowi publicznemu, a zakres wynikających z tej zmiany ograniczeń dotychczasowych
uprawnień samorządów jest odpowiedni do ochrony tego interesu.
Projektowany model sądownictwa dyscyplinarnego powinien z jednej strony zagwarantować
ujednolicenie kryteriów, jakie znajdą zastosowanie wobec osób poddanych postępowaniu
dyscyplinarnemu, z drugiej zaś, między innymi, przez przepisy przewidujące jawność
rozpraw dyscyplinarnych, stanowić dla społeczeństwa zapewnienie, że każde zachowanie
naruszające normy etyki danego zawodu, jako sprzeczne z etyką zawodową, zostanie
odpowiednio do stopnia zawinienia napiętnowane, niezależnie od interesu członka danej
korporacji zawodowej. Takie rozwiązanie pozwoli także na wyeliminowanie podnoszonych
niejednokrotnie zarzutów uzależnienia inicjowania i rozpoznawania spraw dyscyplinarnych
od wpływu interesu danej grupy zawodowej.
W realizacji przedstawionych założeń projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym
wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze wprowadza w szczególności
następujące rozwiązania:
W art. 1 projektu określony został krąg podmiotów, do których mają zastosowanie regulacje
objęte projektowaną ustawą. Przyjęto zatem, że wspólny tryb postępowania dyscyplinarnego
powinien obejmować: sędziów sądów powszechnych, prokuratorów i asesorów
powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, sędziów sądów powszechnych
i prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w stanie spoczynku,
adwokatów i aplikantów adwokackich, radców prawnych i aplikantów radcowskich,
komorników sądowych, asesorów i aplikantów komorniczych, notariuszy, asesorów
notarialnych i aplikantów notarialnych.
Jednocześnie, projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących
niektóre zawody prawnicze, ze względu na charakter usytuowania w strukturze szeroko
pojmowanego wymiaru sprawiedliwości, nie obejmie swoją regulacją osób wykonujących
zawody prawnicze poza sądownictwem powszechnym, w szczególności: sędziów sądów
wojskowych oraz prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury,
prokuratorów IPN, sędziów sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego, Trybunału
Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, a także radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,
referendarzy sądowych i asystentów sędziów. Za takim rozwiązaniem przemawiają także
względy konstytucyjne i regulacje ustrojowe.
W odniesieniu do sędziów sądów wojskowych i prokuratorów wojskowych zasadne
jest utrzymanie istniejącej odrębności nie tylko z przyczyn ustrojowych, ale także do czasu
włączenia struktur wojskowych do struktur powszechnych – wobec specyfiki pełnionej przez
nich służby.
Projekt nie ingeruje w materię związaną z pojęciem przewinienia dyscyplinarnego
i jego znamion, rodzajów kar możliwych do wymierzenia za delikty zawodowe,
pozostawiając te kwestie dotychczasowym regulacjom odnoszącym się do poszczególnych
grup zawodowych. Celowo zatem przewiduje się pozostawienie w poszczególnych ustawach
niezmienionych przesłanek odpowiedzialności dyscyplinarnej dla każdego z zawodów
prawniczych. W ten sposób poszanowana zostanie specyfika wykonywania danego zawodu
prawniczego oraz zapewni się respektowanie określonych przez poszczególne grupy norm
etyki zawodowej. Zachowana też zostanie powierzona konstytucyjnie samorządom
zawodowym piecza nad wykonywaniem zawodu.
Kognicji sądu dyscyplinarnego powierza się także inne sprawy przekazane na mocy
odrębnych przepisów. Chodzi tu o sprawy niebędące sprawami dyscyplinarnymi, ale poddane
w dotychczasowych regulacjach orzecznictwu organów dyscyplinarnych lub decyzjom
organów poszczególnych samorządów zawodowych – np. przewidziane w art. 75 § 2 pkt 3
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2001, Nr 98,
poz. 1070, z późn. zm.) przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe.