Rządowy projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej

6) środków technicznych w postaci maski, zasłony na twarz albo kasku
z przyłbicą, tłumiących głos albo zestawu głośnikowego;
7) wodnych
środków obezwładniających;
8) siatki
obezwładniającej;
9) chemicznych środków obezwładniających lub innych środków o podobnym
działaniu;
10) urządzeń olśniewających;
11) petard lub innych środków hukowo-błyskowych;
12) środków do obezwładniania za pomocą ładunku elektrycznego;
13) pasów obezwładniających lub kaftana bezpieczeństwa;
14) pałek służbowych;
15) pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej lub innych urządzeń.
rodki te mogą być stosowane, jeżeli jest to konieczne oraz wyłącznie w celu
przeciwdziałania: usiłowaniu zamachu na życie lub zdrowie własne lub innej osoby,
nawoływaniu do buntu, groźnemu nieposłuszeństwu lub zakłóceniu porządku
mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo, niszczeniu mienia lub ucieczce osoby
pozbawionej wolności, a także w celu odparcia bezpośredniego zamachu na konwój
ochraniający osobę pozbawioną wolności lub materiały niejawne w rozumieniu
przepisów o ochronie informacji niejawnych.
Wobec osób innych niż pozbawione wolności, środki przymusu bezpośredniego
wymienione wyżej w pkt 1, 4, 8–10, 12, 14 i 15 mogą być stosowane w razie
poważnego zakłócenia przez te osoby porządku na terenie jednostek
organizacyjnych. Na mocy art. 20 ustawy o Służbie Więziennej, jeżeli środki
przymusu bezpośredniego, do których używania lub wykorzystywania uprawnieni
są funkcjonariusze Służby Więziennej, są niewystarczające lub ich użycie ze
względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, funkcjonariusz ma
prawo użycia broni palnej lub psa służbowego wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego zamachu na życie, zdrowie lub wolność
funkcjonariusza lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom
zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
26

2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, których użycie
może zagrozić życiu lub zdrowiu funkcjonariusza lub innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;
4) w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego zamachu na obiekty zakładu
karnego lub aresztu śledczego;
5) w celu udaremnienia ucieczki osoby pozbawionej wolności z terenu jednostki
organizacyjnej;
6) w celu odparcia bezpośredniego zamachu na konwój ochraniający osoby, broń
palną, amunicję, materiały zawierające informacje niejawne, pieniądze lub inne
przedmioty wartościowe;
7) w celu udaremnienia ucieczki osoby pozbawionej wolności w czasie jej
konwojowania;
8) w pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne
w przypadkach określonych w pkt 1–3 oraz 5–7.
W ramach katalogu środków przymusu bezpośredniego dostępnego obecnie
funkcjonariuszom SW w projekcie ustawy proponuje się zrezygnować z kaftana
bezpieczeństwa, siatki obezwładniającej, blokady stawu kolanowego, zasłony na
twarz, środków technicznych w postaci maski albo kasku z przyłbicą, tłumiących
głos lub zestawu głośnikowego, psa służbowego, urządzeń olśniewających oraz
przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania za pomocą energii elektrycznej.
11. Służba Celna – zgodnie z ustawą o Służbie Celnej funkcjonariusze celni mogą
używać następujących środków przymusu bezpośredniego wobec osób
niepodporządkowujących się ich poleceniom, wydanym na podstawie przepisów
prawa:
1) siły fizycznej w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik
obrony lub ataku;
2) indywidualnych technicznych środków i urządzeń przeznaczonych do
obezwładniania lub konwojowania osób, w postaci:
a) kajdanek,
b) prowadnic,
c) siatek obezwładniających,
27

d) pałek wielofunkcyjnych lub teleskopowych,
e) paralizatorów elektrycznych;
3) indywidualnych chemicznych środków obezwładniających;
4) psów służbowych;
5) pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej;
6) ogólnych technicznych środków i urządzeń przeznaczonych do zatrzymywania
oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych i innych środków
przewozowych, w postaci kolczatek drogowych lub przedmiotów ustawionych
jako oznakowane przeszkody oraz urządzeń służących do unieruchomienia kół
pojazdów.
Na mocy art. 69 ustawy o Służbie Celnej, jeżeli środki przymusu bezpośredniego,
do których używania lub wykorzystywania uprawnieni są funkcjonariusze celni,
okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na zaistniałe okoliczności
nie jest możliwe, funkcjonariusz wykonujący czynności związane z realizacją
zadań określonych w art. 2 ust. 1 pkt 4–6 ustawy, pełniący służbę
w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych Służby Celnej lub funkcjonariusz
upoważniony przez Szefa Służby Celnej do wykonywania tych zadań ma prawo
użycia broni palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność własną lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania czynnościom
zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza lub innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;
4) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie
zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka;
5) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego i gwałtownego zamachu na
obiekty Służby Celnej;
6) w celu odparcia bezpośredniego zamachu na nienaruszalność granicy
państwowej ze strony osób działających w sposób zorganizowany, które
28

przemocą wymuszają przekroczenie granicy państwowej przy użyciu broni lub
pojazdu;
7) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było
dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1–3 i 6.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy Służby
Celnej o prawo do używania lub wykorzystywania pojazdów służbowych.
12. kontrola skarbowa – w art. 11d–11e ustawy o kontroli skarbowej określono, że
inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej mogą stosować następujące środki
przymusu bezpośredniego wobec osób niepodporządkowujących się ich
poleceniom wydanym w celu realizacji zadań określonych w art. 11a ust. 1a
ustawy o kontroli skarbowej:
1) siły fizycznej w formie chwytów obezwładniających oraz podobnych technik
obrony lub ataku;
2) indywidualnych technicznych i chemicznych środków przymusu i urządzeń,
przeznaczonych do obezwładniania i konwojowania osób, w postaci:
a) kajdanek,
b) prowadnic,
c) siatek obezwładniających,
d) miotaczy gazu lub innych substancji obezwładniających,
e) środków powodujących dysfunkcję niektórych zmysłów lub organów ciała:
– łzawiących,
– ogłuszających,
f) paralizatorów elektrycznych,
g) pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej;
3) technicznych
środków przymusu i urządzeń, przeznaczonych do
zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów, w postaci kolczatek
drogowych, pojazdów służbowych lub przedmiotów ustawianych jako
odpowiednio oznakowane przeszkody, oraz urządzeń służących do
unieruchamiania kół pojazdów;
4) pałek służbowych zwykłych, wielofunkcyjnych i teleskopowych.
Na mocy art. 11f ustawy o kontroli skarbowej, jeżeli środki przymusu
bezpośredniego, do których używania lub wykorzystywania uprawnieni są
29

inspektorzy i pracownicy zatrudnieni w wyodrębnionych komórkach
organizacyjnych kontroli skarbowej, okazały się niewystarczające lub ich użycie ze
względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, inspektor i pracownik
ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność własną lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom
zmierzającym w oczywisty sposób bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności inspektora, pracownika albo innej
osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie i przemocą odebrać broń palną
inspektorowi, pracownikowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni
palnej;
4) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego i gwałtownego zamachu na
obiekty administracji skarbowej;
5) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było
dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1–3.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień pracowników
i inspektorów kontroli skarbowej o prawo do używania lub wykorzystywania
pojazdów służbowych, środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć
budowlanych i innych przeszkód (z wyłączeniem materiałów wybuchowych) oraz
środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających.
13. Inspekcja Transportu Drogowego – kwestie związane z użyciem przez inspektorów
transportu drogowego środków przymusu bezpośredniego uregulowane zostały
w art. 55–61 ustawy o transporcie drogowym. W świetle powyższych przepisów
inspektor transportu drogowego może stosować następujące środki przymusu
bezpośredniego:
1) siła fizyczna, w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik
obrony;
2) indywidualne techniczne i chemiczne środki lub urządzenia przeznaczone do
obezwładniania osób (ręczne miotacze substancji obezwładniających, kajdanki,
paralizatory elektryczne) oraz unieruchamiania pojazdów, w tym kolczatka
30