Rządowy projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej

2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania;
4) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty lub urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa.
Biorąc pod uwagę katalog środków przymusu bezpośredniego, do których
używania lub wykorzystywania uprawnieni są pracownicy ochrony osób i mienia,
w projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy AW
o prawo do użycia pojazdu służbowego. Funkcjonariusze AW będą posiadali także
prawo do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego w związku
z realizacją na terytorium RP zadań określonych w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia
22 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu
(Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.).
8. Centralne Biuro Antykorupcyjne – zgodnie z art. 15 ustawy o Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym, w przypadku niepodporządkowania się wydanym na podstawie
ustaw poleceniom służącym realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1
ustawy o CBA, funkcjonariusze CBA mogą stosować:
1) siłę fizyczną w postaci chwytów obezwładniających lub podobnych technik
obrony lub ataku;
2) środki i urządzenia techniczne, przeznaczone do obezwładniania
i konwojowania, w postaci:
a) kajdanek,
b) prowadnic,
c) kaftanów
bezpieczeństwa, pasów i siatek obezwładniających,
d) paralizatorów
elektrycznych;
3) urządzenia techniczne przeznaczone do zatrzymywania pojazdów, w postaci
kolczatek drogowych i innych przeszkód umożliwiających zatrzymanie pojazdu;
4) chemiczne środki przeznaczone do obezwładniania osób, w postaci ręcznych
miotaczy gazowych lub ręcznych granatów łzawiących.
21

Na mocy art. 16 ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, jeżeli środków
przymusu bezpośredniego, do których używania lub wykorzystywania uprawnieni
są funkcjonariusze CBA okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na
okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, funkcjonariusz CBA ma prawo
użycia broni palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność funkcjonariusza lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania
czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić
może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania;
4) w celu odparcia bezprawnego bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, na
siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów
administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości, na obiekty gospodarki
lub kultury narodowej oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy
konsularne państw obcych albo organizacji międzynarodowych, a także na
obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną na
podstawie odrębnych przepisów;
5) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie
zagrożenie życia, zdrowia lub wolności człowieka;
6) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne
w przypadkach określonych w pkt 1–3 i 5, albo za osobą, wobec której istnieje
uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu terrorystycznego,
uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub określonego zachowania,
rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia rozbójniczego, umyślnego
ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego
sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia albo
zdrowia;
7) w celu ujęcia, osoby o której mowa w pkt 6, jeżeli schroniła się ona w miejscu
trudno dostępnym, a z okoliczności zdarzenia wynika, że może użyć broni
22

palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może zagrozić
życiu lub zdrowiu człowieka;
8) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na
konwój ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne,
pieniądze albo inne przedmioty wartościowe;
9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo
aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeżeli:
a) ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie życia albo
zdrowia ludzkiego,
b) istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może użyć
broni palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia,
c) pozbawienie
wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem
lub stwierdzeniem popełnienia przestępstw, o których mowa w pkt 6.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy CBA
o: pałki służbowe, pociski niepenetracyjne, pojazdy służbowe, środki przeznaczone
do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, z wyłączeniem
materiałów wybuchowych, oraz środki pirotechniczne o właściwościach
ogłuszających lub olśniewających.
Zadania ustawowe CBA jednoznacznie determinują konieczność wyposażenia
funkcjonariuszy tej służby we wszystkie środki przymusu bezpośredniego, którymi
dysponować będą służby uprawnione do podejmowania czynności operacyjno-
-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych. Rozszerzenie uprawnień w kierunku
możliwości używania pałek służbowych i pocisków niepenetracyjnych wiąże się
z koniecznością zapewnienia właściwej realizacji ochrony własnych urządzeń
i obiektów a także przebywających na ich terenie funkcjonariuszy i osób trzecich.
Te same argumenty przemawiają na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa
przeprowadzanych przez Biuro konwojów, w szczególności dokumentów
niejawnych i wartości pieniężnych. Dodatkową przesłanką do rozszerzenia katalogu
środków przymusu bezpośredniego jest ich nieinwazyjny charakter. Właściwie
zastosowane pałki służbowe i pociski niepenetracyjne stanowią gwarancję
bezpieczeństwa dla życia osób trzecich i funkcjonariusza, jednocześnie niwelując
konieczność użycia środka ostatecznego, jakim jest broń palna. Projektowane
zmiany dają funkcjonariuszom CBA również możliwość użycia pojazdu
23

służbowego jako środka przymusu bezpośredniego. W projekcie zrezygnowano
z uprawnienia funkcjonariuszy CBA do używania urządzeń i środków służących do
zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych, w tym kolczatki
drogowej lub przedmiotów ustawianych jako odpowiednio oznakowane przedmioty.
Uprawnienie to w dotychczasowej praktyce działania Biura nie było faktycznie
wykonywane. Dlatego też, w każdym przypadku konieczności zatrzymania pojazdu
funkcjonariusze CBA będą korzystać z pomocy umundurowanych policjantów.
Podstawowa różnica pomiędzy aktualnym a projektowanym stanem prawnym
w
zakresie przypadków użycia broni palnej dotyczy sytuacji określonych
w projekcie jako specyficzna forma użycia broni, w których funkcjonariusz będzie
faktycznie wykorzystywał ją w innym celu, niż oddanie strzału w kierunku osoby.
9. Służba Wywiadu Wojskowego i Służba Kontrwywiadu Wojskowego –
funkcjonariuszom SWW i SKW (na podstawie art. 44 ustawy z dnia 9 czerwca
2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego)
wykonującym zadania w zakresie ochrony, w granicach chronionych obszarów
i obiektów, przysługują odpowiednio uprawnienia pracowników ochrony określone
w przepisach o ochronie osób i mienia. Na mocy art. 30 ustawy o Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego funkcjonariusze
SKW, wykonując czynności operacyjno-rozpoznawcze, ze względu na okoliczności
zdarzenia oraz funkcjonariusze SWW w związku z wykonywaniem zadań
ustawowych (art. 6 ust. 1) mają prawo użycia broni palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność funkcjonariusza lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania
czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania;
4) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty lub urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa;
24

5) w celu odparcia zamachu, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie
dla życia, zdrowia lub wolności człowieka, na obiekty lub urządzenia ważne dla
obronności państwa lub bezpieczeństwa Sił Zbrojnych RP;
6) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na
konwój ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne,
pieniądze albo inne przedmioty wartościowe.
Biorąc pod uwagę katalog środków przymusu bezpośredniego, do których
używania lub wykorzystywania uprawnieni są pracownicy ochrony osób i mienia,
w
projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień
funkcjonariuszy/żołnierzy SWW o prawo do użycia pojazdu służbowego.
Funkcjonariusze SWW będą posiadali także prawo do użycia lub wykorzystania
środków przymusu bezpośredniego w związku z realizacją na terytorium RP zadań
określonych w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego. W przypadku
funkcjonariuszy/żołnierzy SKW (biorąc pod uwagę katalog środków przymusu
bezpośredniego, do których używania lub wykorzystywania uprawnieni są
pracownicy ochrony osób i mienia), w projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie
ich uprawnień o pociski niepenetracyjne i pojazd służbowy. Funkcjonariusze SKW
będą posiadali także prawo do użycia lub wykorzystania środków przymusu
bezpośredniego podczas wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych,
w związku z realizacją zadań określonych w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca
2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu
Wojskowego.
10. Służba Więzienna – zgodnie z art. 19 ustawy o Służbie Więziennej,
funkcjonariusze Służby Więziennej podczas pełnienia obowiązków służbowych
mają prawo do stosowania względem osób pozbawionych wolności środków
przymusu bezpośredniego w postaci:
1) siły fizycznej;
2) celi
zabezpieczającej;
3) kasku
ochronnego;
4) kajdanek
lub
prowadnic;
5) urządzeń technicznych powodujących blokadę stawu kolanowego;
25