Rządowy projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej

7) w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 6, jeżeli schroniła się ona w miejscu
trudno dostępnym, a z okoliczności zdarzenia wynika, że może użyć broni
palnej, materiałów wybuchowych lub innego niebezpiecznego narzędzia,
którego użycie może zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka;
8) w celu odparcia bezpośredniego i gwałtownego zamachu na konwój
ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne albo środki
pieniężne lub inne przedmioty wartościowe;
9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo
aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeżeli:
a) ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie życia lub
zdrowia ludzkiego,
b) istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może
użyć broni palnej, materiałów wybuchowych lub innego niebezpiecznego
narzędzia,
c) pozbawienie wolności nastąpiło w związku z podejrzeniem lub
stwierdzeniem popełnienia przestępstwa, o którym mowa w pkt 6.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień żołnierzy andarmerii
Wojskowej o: pojazdy służbowe, środki przeznaczone do pokonywania zamknięć
budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe oraz środki
pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Rezygnuje się
natomiast z możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w celu
zapewnienia dyscypliny wojskowej.
5. wojskowe organy porządkowe – zgodnie z art. 51 ustawy o andarmerii
Wojskowej i wojskowych organach porządkowych żołnierzom wojskowych
organów porządkowych wchodzących w skład służby garnizonowej i służby
wewnętrznej jednostki wojskowej, w związku z wykonywaniem przez nich
czynności służbowych, przysługuje prawo stosowania środków przymusu
bezpośredniego w przypadkach i na zasadach przewidzianych dla andarmerii
Wojskowej (art. 42 ustawy). Na mocy art. 51 ustawy o andarmerii Wojskowej
i
wojskowych organach porządkowych żołnierzom wojskowych organów
porządkowych wchodzących w skład służby garnizonowej i służby wewnętrznej
jednostki wojskowej, w związku z wykonywaniem przez nich czynności
służbowych, przysługuje prawo używania broni palnej w przypadkach i na
16

zasadach określonych w art. 43 ustawy, a więc jeżeli środki przymusu
bezpośredniego, do których używania lub wykorzystywania są uprawnieni, okazały
się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności zdarzenia nie jest
możliwe, żołnierze wojskowych organów porządkowych mogą użyć broni palnej
w analogicznych przypadkach jak andarmeria Wojskowa.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień żołnierzy wojskowych
organów porządkowych o: środki przeznaczone do pokonywania zamknięć
budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe oraz środki
pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Rezygnuje się
z możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w celu zapewnienia
dyscypliny wojskowej.
6. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – zgodnie z art. 25 ustawy o Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, w razie
niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom,
funkcjonariusze ABW mogą stosować:
1) siłę fizyczną w postaci chwytów obezwładniających lub podobnych technik
obrony lub ataku;
2) urządzenia techniczne, takie jak:
a) kajdanki,
b) prowadnice,
c) kaftany bezpieczeństwa, pasy i siatki obezwładniające,
d) kolczatki drogowe i inne przeszkody umożliwiające zatrzymanie pojazdu;
3) chemiczne
środki obezwładniające, takie jak:
a) ręczne miotacze gazu,
b) ręczne granaty łzawiące.
Na mocy art. 26 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji
Wywiadu, jeżeli środki przymusu bezpośredniego, do których używania lub
wykorzystywania uprawnieni są funkcjonariusze ABW okazały się
niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie
jest możliwe, funkcjonariusz ABW ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:
17

1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność funkcjonariusza lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania
czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego
porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie
zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną
funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania;
4) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego, gwałtownego zamachu na
obiekty lub urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa;
5) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie
zagrożenie życia, zdrowia lub wolności człowieka;
6) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było
dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1–5;
7) w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 6, jeśli schroniła się ona w miejscu
trudno dostępnym, a z okoliczności zdarzenia wynika, że może użyć broni
palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może zagrozić
życiu lub zdrowiu człowieka;
8) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na
konwój ochraniający osoby, materiały zawierające informacje niejawne,
pieniądze albo inne przedmioty wartościowe;
9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej lub tymczasowo
aresztowanej w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa:
a) szpiegostwa, terroryzmu, bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania
informacji niejawnych i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo
państwa,
b) godzących w podstawy ekonomiczne państwa,
c) korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności
gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r.
Nr 216, poz. 1584, z 2008 r. Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r. Nr 178,
poz. 1375), jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa,
18

d) w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami
o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,
e) nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją
i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami
odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie
międzynarodowym oraz ściganie ich sprawców.
W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy ABW
o: pałki służbowe, psy służbowe, pociski niepenetracyjne, przedmioty
przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, pojazdy
służbowe, środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych
przeszkód, w tym materiały wybuchowe oraz środki pirotechniczne
o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Wprowadzenie do katalogu
środków przymusu bezpośredniego pałek służbowych jako dodatkowego narzędzia
stosowanego przez funkcjonariuszy ABW podczas wykonywania obowiązków
służbowych zwiększy możliwości ich skutecznego reagowania w różnego rodzaju
sytuacjach. Pociski niepenetracyjne, do korzystania z których uprawnieni będą
funkcjonariusze ABW, stosowane będą do obezwładniania osób zachowujących się
agresywnie, posługujących się narzędziami niebezpiecznymi lub bronią palną.
rodek ten jest z istoty swojej mniej dolegliwy niż broń palna i pozwala na
obezwładnienie osoby już ze znacznej odległości, a zatem w istotny sposób
redukuje ryzyko utraty życia lub zdrowia przez osobę, wobec której tego środka
użyto. Ogranicza także ryzyko narażenia osób postronnych na uszkodzenie ciała
lub utratę zdrowia albo życia. Przyznanie uprawnienia do użycia środków
powodujących dysfunkcję niektórych zmysłów lub organów, w tym paraliżujących,
łzawiących, ogłuszających i olśniewających, skutkować będzie radykalnie
mniejszym zagrożeniem życia lub zdrowia osób, wobec których ich użyto, niż
w przypadku użycia broni palnej. Zastosowanie takiego środka redukuje również
ryzyko utraty życia osoby, wobec której podjęto czynności służbowe. rodki
pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających wywołują
u osób, w stosunku do których zostały użyte, efekt w postaci chwilowego
zaburzenia w widzeniu i słyszeniu oraz – w niektórych przypadkach – zaburzenia
równowagi oraz orientacji przestrzennej, które dają przewagę funkcjonariuszowi
w konfrontacji z agresywną, niepodporządkowującą się wydanym na podstawie
19

prawa poleceniom osobą. Zastosowanie przedmiotów przeznaczonych do
obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej powoduje nieporównywalnie
mniejszą dolegliwość dla osób, wobec których je zastosowano, niż użycie broni
palnej. Ponadto użycie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za
pomocą energii elektrycznej ograniczy do minimum niebezpieczeństwo
przypadkowego narażenia osób postronnych na utratę życia lub zdrowia.
Zastosowanie proponowanego urządzenia pozwoli na zminimalizowanie zagrożenia
ze strony osoby, wobec której podjęto czynności służbowe. Należy dodatkowo
zauważyć, że formacje, które aktualnie używają środków przeznaczonych do
obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, m.in. Policja Straż Graniczna,
stosują przyrządy, w których średnie natężenie prądu jest kilkakrotnie niższe, niż
w przypadku przyrządów, które można nabyć bez pozwolenia. Określona
w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji wartość graniczna średniej
wartości prądu w obwodzie, po przekroczeniu której wymagane jest pozwolenie na
broń (rozumianą także jako przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za
pomocą energii elektrycznej), wynosi 10 mA. Warto tymczasem wspomnieć, że
Policja stosuje obecnie paralizatory Taser X26 (2,1 mA) oraz Taser X2 (1,3 mA),
zaś Straż Graniczna – paralizatory Taser X26, Taser X2 oraz Taser X3 (0,9-1,6
mA). Jednocześnie w ramach katalogu obecnie dostępnych funkcjonariuszom
ABW środków przymusu bezpośredniego rezygnuje się z kaftana bezpieczeństwa
i pasa obezwładniającego.
7. Agencja Wywiadu – w obecnym stanie prawnym funkcjonariuszom AW (na
podstawie art. 43 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji
Wywiadu) wykonującym zadania w zakresie ochrony, w granicach chronionych
obszarów i obiektów, przysługują odpowiednio uprawnienia pracowników ochrony
określone w przepisach o ochronie osób i mienia. Na mocy art. 26 ustawy
o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, funkcjonariusz AW
w związku z wykonywaniem swoich zadań (art. 6 ust. 1) ma prawo użycia broni
palnej wyłącznie:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub
wolność funkcjonariusza lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania
czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
20