Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

Projekt

ROZPORZ DZENIE
MINISTRA SPRAWIEDLIWO CI
z dnia
w sprawie szczegółowych warunków postępowania w przypadku stosowania rodków
przymusu bezpo redniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych,
schroniskach dla nieletnich i młodzieżowych o rodkach wychowawczych
Na podstawie art. 95c § 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu
w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, z późn. zm.) zarządza się, co
następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) szczegółowe warunki postępowania w przypadku stosowania środków przymusu
bezpośredniego wobec nieletniego, jak również sprawowania opieki nad stanem zdrowia
nieletniego, wobec którego zastosowano tego rodzaju środki;
2) szczegółowe warunki, jakim powinny odpowiadać izby izolacyjne i sposób sprawdzania
warunków pobytu nieletniego w tych izbach;
3)

warunki organizacyjno-techniczne prowadzenia rejestru zastosowanych wobec
nieletniego środków przymusu bezpośredniego oraz szczegółowy zakres danych
i informacji zawartych w rejestrze;
4) sposób postępowania w przypadku złożenia przez nieletniego lub jego obrońcę skargi na
zastosowanie środków przymusu bezpośredniego.
§ 2. Przez użyte w rozporządzeniu określenia należy rozumieć:
1)
zakład – zakład poprawczy oraz schronisko dla nieletnich;
2)
ośrodek – młodzieżowy ośrodek wychowawczy;

3) dyrektor – dyrektora zakładu lub ośrodka.
§ 3. Nieletniego, wobec którego zastosowano środki przymusu bezpośredniego,
w każdym przypadku obejmuje się wzmożonym oddziaływaniem psychologiczno-
-pedagogicznym, które powinno zmierzać w szczególności do rozładowania napięcia
emocjonalnego i wyeliminowania agresji. Zakres i wyniki oddziaływania psychologiczno-
-pedagogicznego odnotowuje się w dokumentacji nieletniego prowadzonej przez zakład lub
ośrodek.
§ 4. 1. Użycie siły fizycznej polega na doraźnym, krótkotrwałym ręcznym
obezwładnieniu nieletniego.
2. Siłę fizyczną stosuje się w granicach niezbędnych do pokonania oporu nieletniego.
3. Siłę fizyczną może stosować, w razie konieczności, jednocześnie więcej niż jeden
pracownik zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich.
§ 5. 1. Umieszczenie w izbie izolacyjnej polega na odosobnieniu nieletniego
w pomieszczeniu dźwiękochłonnym, ogrzanym, oświetlonym i monitorowanym, którego
wyposażenie stanowią przymocowane do podłogi: stół, krzesło i łóżko.
2. Pomieszczenie izby izolacyjnej powinno być urządzone w sposób uniemożliwiający
dokonanie przez nieletniego samouszkodzenia.
§ 6. 1. Przed umieszczeniem w izbie izolacyjnej należy nieletniemu odebrać przedmioty,
które mogą być niebezpieczne dla życia lub zdrowia nieletniego lub innych osób,
w szczególności przedmioty o ostrych krawędziach, okulary, pas, szelki, sznurowadła
i zapałki.
2. Przedmioty osobistego użytku dostarcza się nieletniemu w ilości i na czas niezbędny
do utrzymania higieny osobistej oraz spożycia posiłku.
§ 7. 1. W izbie izolacyjnej umieszcza się nieletnich pojedynczo.
2. Stan fizyczny i zachowanie nieletniego umieszczonego w izbie izolacyjnej podlega
systematycznemu sprawdzaniu. Sprawdzenia tego dokonuje odpowiednio przeszkolony
pracownik, wyznaczony przez dyrektora, nie rzadziej niż co 15 minut.
3. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia lub zdrowia nieletniego pracownik,
o którym mowa w ust. 2, niezwłocznie powiadamia o tym lekarza albo pielęgniarkę oraz
dyrektora, jak również podejmuje inne niezbędne działania mające na celu zabezpieczenie
życia i zdrowia wychowanka.
§ 8. 1. Założenie pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa polega na
ograniczeniu swobody ruchów przez częściowe lub całkowite unieruchomienie nieletniego.
2. Założenie pasa obezwładniającego stosuje się w celu unieruchomienia rąk, w sposób
niepowodujący nadmiernego ucisku na jamę brzuszną i ręce oraz nietamujący obiegu krwi.
Pierścienie, w których umieszcza się nadgarstki obu rąk, powinny znajdować się na
wysokości bioder, z przodu tułowia.
2

3. Założenie kaftana bezpieczeństwa stosuje się w celu unieruchomienia rąk, w sposób
niepowodujący nadmiernego ucisku na jamę brzuszną, klatkę piersiową i kończyny oraz
nietamujący obiegu krwi i nieutrudniający oddychania.
§ 9. Założenie nieletniemu pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa może
nastąpić na okres do 2 godzin. O możliwości dalszego stosowania tych środków, na następne
okresy 2-godzinne, decyduje dyrektor po zasięgnięciu opinii lekarza, poprzedzonej badaniem
lekarskim, oraz uprzedzeniu nieletniego o możliwości przedłużenia stosowania środka.
Maksymalny okres stosowania tych środków nie może przekroczyć łącznie 8 godzin.
§ 10. 1. Nieletni, któremu założono pas obezwładniający lub kaftan bezpieczeństwa,
pozostaje pod opieką pracownika wyznaczonego przez dyrektora. Stan zdrowia nieletniego
jest sprawdzany przez lekarza lub pielęgniarkę, w obecności pracownika, nie rzadziej niż co
15 minut.
2. Dyrektor lub pracownik przez niego wyznaczony, o którym mowa w ust. 1, decyduje
o krótkotrwałym uwolnieniu nieletniego przez pracowników zakładu z pasa
obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, w celu zmiany jego pozycji lub zaspokojenia
potrzeb fizjologicznych i higienicznych, nie rzadziej niż co godzinę.
3. W razie wystąpienia zagrożenia dla życia lub zdrowia nieletniego pielęgniarka, po
udzieleniu niezbędnej pomocy, niezwłocznie zawiadamia o tym lekarza i dyrektora; jeżeli
pomocy udziela lekarz, wówczas on zawiadamia dyrektora.
§ 11. W razie zastosowania środka przymusu bezpośredniego, w postaci założenia pasa
obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa, wskazane jest umieszczenie nieletniego,
wobec którego ten środek zastosowano, w osobnym pomieszczeniu.
§ 12. 1. Protokół zastosowania środka przymusu bezpośredniego sporządza
niezwłocznie pracownik, który podjął decyzję o zastosowaniu środka przymusu.
2. W protokole zamieszcza się w szczególności:
1) informacje o przyczynach zastosowania środka przymusu bezpośredniego, ze
wskazaniem sytuacji, o której mowa w art. 95a § 1 ustawy z dnia 26 października
1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich – w związku z którą środek
zastosowano;
2) opis zachowania nieletniego w trakcie stosowania środka przymusu bezpośredniego
i po zastosowaniu tego środka;
3) wyniki badania lekarskiego;
3

4) dokładną godzinę oraz miejsce zastosowania środka oraz godzinę zakończenia
stosowania środka;
5) imię i nazwisko oraz datę urodzenia nieletniego, wobec którego zastosowano środek
przymusu bezpośredniego.
3. Protokół potwierdzają podpisami zatrudnieni w zakładzie lub w ośrodku pracownicy
biorący udział oraz obecni przy stosowaniu środka przymusu bezpośredniego.
§ 13. Dyrektor prowadzi rejestr zastosowanych środków przymusu bezpośredniego
wobec nieletniego, obejmujący dane osobowe tego nieletniego, datę, rodzaj, przyczynę oraz
godzinę zastosowania i czas stosowania środka przymusu bezpośredniego.
§ 14. O zastosowaniu środka przymusu bezpośredniego dyrektor powiadamia
niezwłocznie – nie później niż w ciągu 24 godzin od jego zastosowania – sędziego
rodzinnego sprawującego nadzór nad zakładem lub ośrodkiem, sąd rodzinny wykonujący
środek poprawczy lub wychowawczy albo organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni
przebywający w schronisku.
§ 15. W razie złożenia przez nieletniego skargi do sędziego rodzinnego, sprawującego
nadzór nad zakładem lub ośrodkiem na zastosowanie środka przymusu bezpośredniego,
dyrektor przedstawia ją niezwłocznie, wraz z protokołem zastosowania środka przymusu
bezpośredniego, sędziemu sprawującemu nadzór nad zakładem lub ośrodkiem.
§ 16. W przypadku zastosowania środka przymusu bezpośredniego sędzia rodzinny,
sprawujący nadzór nad zakładem lub ośrodkiem, podejmuje czynności wynikające z nadzoru
nad sposobem wykonywania orzeczeń.
§ 17. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem …


MINISTER SPRAWIEDLIWO CI







4



UZASADNIENIE

Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych warunków
postępowania w przypadku stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich
umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i młodzieżowych
ośrodkach wychowawczych stanowi wykonanie delegacji zawartej w art. 95c § 1 ustawy
z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r.
Nr 33, poz. 178), zwanej dalej: „upn”, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia … o zmianie
ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich i ustawy – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. poz. …).
Nowelizacją tą uzupełniono regulację ustawową, dotyczącą stosowania środków przymusu
bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla
nieletnich i młodzieżowych ośrodkach wychowawczych.
Przedstawiony projekt uzupełnia regulację ustawową o materię objętą upoważnieniem
zawartym w przepisie art. 95c § 1 upn.
W projekcie wyraźnie wskazano, iż nieletniego, wobec którego zastosowano środki
przymusu bezpośredniego, należy objąć wzmożonym oddziaływaniem psychologiczno-
-pedagogicznym. Powinno ono zmierzać w szczególności do rozładowania napięcia
emocjonalnego i wyeliminowania agresji. Zakres i wyniki oddziaływania psychologiczno-
-pedagogicznego odnotowuje się w dokumentacji nieletniego prowadzonej przez zakład lub
ośrodek. Zapis ten obligował będzie do ujawnienia stosowanych metod i stanowił będzie
źródło wiedzy dla skuteczniejszego przyszłego oddziaływania np. przez innego psychologa,
czy przez inną placówkę w przypadku przeniesienia nieletniego. Jednocześnie będzie to
dokumentowało historię stosowanych metod i ich skuteczności w odniesieniu do
wychowanka.
Zaproponowane rozwiązanie dotyczące określenia niezbędnego wyposażenia izby
izolacyjnej precyzują pojęcie niezbędnego wyposażenia takiej izby. Powtórzono za ustawą, iż
pomieszczenie to musi być monitorowane, ponieważ również w tych pomieszczeniach
dochodzić może do prób samookaleczenia lub prób samobójczych. Warunki określone
w projektowanym przepisie są następstwem tego, że w izbach izolacyjnych umieszczani są
przede wszystkim nieletni agresywni.
5