Poselski projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie

komórek rozrodczych oraz zarodków przeznaczonych do zastosowania w procedurze
medycznie wspomaganej prokreacji, w tym czynności polegające na przeprowadzeniu
preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej;”,
p) po pkt 15a dodaje pkt 15b w brzmieniu:
„15b) zarodek – najwcześniejszą formę ludzkiego życia powstałą wskutek pozaustrojowego
połączenia się żeńskiej i męskiej komórki rozrodczej, od zakończenia procesu zlewania się
jąder komórek rozrodczych (kariogamia) do chwili zagnieżdżenia się w śluzówce macicy;”,
q) pkt 16 i 17 otrzymują brzmienie:
„16) zastosowanie u ludzi – zastosowanie komórek, w tym komórek rozrodczych, tkanek,
narządów lub zarodków u ludzkiego biorcy oraz zastosowanie pozaustrojowe, w szczególności
w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji;
17) żywy dawca – osobę, od której pobierane są komórki, w tym komórki rozrodcze, tkanki
lub narządy;”;

4) w art. 3:
a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„1. Za zarodki, pobrane od dawcy komórki, w tym komórki rozrodcze, tkanki lub narządy nie
można żądać ani przyjmować zapłaty, innej korzyści majątkowej lub korzyści osobistej.”
2. Zwrot kosztów:
1) pobrania, przechowywania, przetwarzania, sterylizacji, dystrybucji i przeszczepiania lub
udostępniania komórek, w tym komórek rozrodczych, tkanek lub narządów;
2) przechowywania, przetwarzania, dystrybucji i udostępniania zarodków
- nie jest zapłatą i nie stanowi korzyści majątkowej lub osobistej w rozumieniu ust. 1.”,
b) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
„6. Do kosztów pobrania od żywego dawcy lub potencjalnego dawcy komórek rozrodczych
albo regenerujących się komórek lub tkanek, innych niż szpik, komórek krwiotwórczych krwi
obwodowej i pępowinowej, poza kosztami określonymi w ust. 3 pkt 1 – 4, 7 i 9, zalicza się
koszty:
1) transportu dawcy lub potencjalnego dawcy do, i z podmiotu leczniczego, w którym ma być
dokonane pobranie, lub do podmiotu leczniczego, w którym ma być dokonane przeszczepienie
lub udostępnienie;
2) pobytu dawcy lub potencjalnego dawcy w podmiocie leczniczym związane z pobraniem;
3) przechowywania i przetworzenia pobranych komórek, w tym komórek rozrodczych, lub
tkanek;
9

4) transportu z podmiotu leczniczego pobranych komórek, w tym komórek rozrodczych, lub
tkanek do banku tkanek i komórek;
5) hodowania pobranych komórek lub tkanek albo uzyskania zarodka;
6) transportu pobranych komórek, w tym komórek rozrodczych, zarodków lub tkanek do
podmiotu leczniczego, w którym ma być dokonane przeszczepienie lub udostępnienie.”,
c) ust. 11 otrzymuje brzmienie:
„11. Zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 3 pkt 9 oraz w ust. 5 i 6, dokonuje bank tkanek i
komórek na podstawie faktury wystawionej przez podmiot, o którym mowa w art. 36 ust. 1
pkt 1 lub 3, lub w art. 27a ust. 1, który dokonał pobrania komórek, w tym komórek
rozrodczych, lub tkanek albo doprowadził do uzyskania zarodka.”,
d) ust. 14 otrzymuje brzmienie:
„14. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy
sposób ustalania kosztów czynności związanych z:
1) pobieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem, sterylizacją i dystrybucją komórek, w
tym komórek rozrodczych, tkanek i narządów,
2) przechowywaniem, przetwarzaniem, udostępnianiem i dystrybucją zarodków
- uwzględniając procedury związane z wykonywaniem tych czynności.”;
5) art. 4 otrzymuje brzmienie:
„Art. 4. 1. Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich w celach
diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych.
2. Komórki rozrodcze mogą być pobierane ze zwłok ludzkich wyłącznie w celach
diagnostycznych, naukowych i dydaktycznych; niedopuszczalne jest pobieranie komórek
rozrodczych ze zwłok ludzkich w celu zastosowania ich w procedurze medycznie
wspomaganej prokreacji.
3. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie
sekcji zwłok dokonywanej na podstawie odrębnych przepisów.”;
6) tytuł rozdziału 3 otrzymuje brzmienie:
„Pobieranie komórek, tkanek lub narządów od żywych dawców w celu przeszczepienia”;
7) po rozdziale 3 dodaje się rozdział 3a w brzmieniu:
„Rozdział 3a
Pobieranie komórek rozrodczych od dawców żywych oraz dawstwo zarodków w celu
medycznie wspomaganej prokreacji
Art. 19a. 1. Komórki rozrodcze mogą być pobierane od żywego dawcy w celu dawstwa
partnerskiego, przy zachowaniu następujących warunków:
10

1) zasadność i celowość pobrania komórek rozrodczych od określonego dawcy i zastosowania
ich w celu dawstwa partnerskiego ustalają lekarze na podstawie aktualnego stanu wiedzy
medycznej;
2) pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi i laboratoryjnymi w celu:
a) ustalenia, czy ryzyko związane z pobraniem komórek rozrodczych od określonego dawcy
nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie
upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia dawcy,
b) ustalenia, czy ryzyko związane z zastosowaniem komórek rozrodczych pobranych od
określonego dawcy nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju
zabiegów i nie upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia biorczyni oraz zdrowia dzieci, które
mogą się urodzić w efekcie zastosowania tych komórek rozrodczych w procedurze medycznie
wspomaganej prokreacji,
c) ograniczenia ryzyka zaistnienia istotnego zdarzenia niepożądanego lub istotnej
niepożądanej reakcji u dawcy, biorczyni oraz u dzieci, które mogą się urodzić w efekcie
zastosowania tych komórek rozrodczych w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji
– wymóg uprzedniego wykonania niezbędnych badań lekarskich i laboratoryjnych nie dotyczy
dawcy komórek rozrodczych w celu dawstwa partnerskiego do bezpośredniego użycia;
3) kandydat na dawcę został przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany
o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek rozrodczych i o
dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości oraz o zakresie i
skutkach prawnych zastosowania pobranych od niego komórek rozrodczych w celu dawstwa
partnerskiego;
4) kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed
lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek rozrodczych w celu dawstwa partnerskiego;
5) biorczyni została, przed wyrażeniem zgody, szczegółowo, pisemnie poinformowana o
ryzyku związanym z zastosowaniem komórek rozrodczych dawcy w procedurze medycznie
wspomaganej prokreacji;
6) biorczyni ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraziła pisemną zgodę na przyjęcie
komórek rozrodczych dawcy i zastosowanie ich w procedurze medycznie wspomaganej
prokreacji.
2. Komórki rozrodcze mogą być pobierane od żywego dawcy w celu dawstwa innego niż
partnerskie, przy zachowaniu następujących warunków:
1) pobranie następuje na rzecz anonimowej biorczyni; jeżeli uzasadniają to szczególne
względy osobiste, pobranie może nastąpić na rzecz określonej biorczyni;
2) w przypadku dawstwa męskich komórek rozrodczych na rzecz określonej biorczyni,
pobranie nie może nastąpić na rzecz biorczyni, która jest spokrewniona z dawcą w linii
prostej, w linii bocznej do pierwszego stopnia albo pozostaje z dawcą w stosunku
przysposobienia;
11

3) w przypadku dawstwa żeńskich komórek rozrodczych na rzecz określonej biorczyni,
pobranie nie może nastąpić na rzecz biorczyni, u której mają być zastosowane męskie komórki
rozrodcze pochodzące od osoby spokrewnionej z dawcą żeńskich komórek rozrodczych w linii
prostej, w linii bocznej do pierwszego stopnia albo pozostającej z dawcą żeńskich komórek
rozrodczych w stosunku przysposobienia;
4) zasadność i celowość pobrania komórek rozrodczych od określonego dawcy i zastosowania
ich w celu dawstwa innego niż partnerskie, ustalają lekarze na podstawie aktualnego stanu
wiedzy medycznej;
5) pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi i laboratoryjnymi, o
których mowa w ust. 1 pkt 2;
6) kandydat na dawcę został przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany
o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek rozrodczych i o
dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości oraz o zakresie i
skutkach prawnych zastosowania pobranych od niego komórek rozrodczych w celu dawstwa
innego niż partnerskie na rzecz anonimowej biorczyni albo na rzecz określonej biorczyni;
7) kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed
lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek rozrodczych w celu dawstwa innego niż
partnerskie na rzecz anonimowej biorczyni albo na rzecz określonej biorczyni;
8) w przypadku dawstwa na rzecz określonej biorczyni, kandydatka na biorczynię została
przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowana o ryzyku związanym z
zastosowaniem komórek rozrodczych dawcy w procedurze medycznie wspomaganej
prokreacji oraz o skutkach prawnych przyjęcia i zastosowania komórek rozrodczych dawcy w
procedurze medycznie wspomaganej prokreacji;
9) w przypadku dawstwa na rzecz określonej biorczyni, kandydatka na biorczynię ma pełną
zdolność do czynności prawnych i wyraziła pisemną zgodę na przyjęcie komórek rozrodczych
dawcy i zastosowanie ich w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji; jeśli kandydatka
na biorczynię pozostaje w związku małżeńskim, pobranie może nastąpić po wyrażeniu
pisemnej zgody przez męża, który został uprzednio szczegółowo, pisemnie poinformowany o
skutkach prawnych przyjęcia i zastosowania komórek rozrodczych dawcy w procedurze
medycznie wspomaganej prokreacji u biorczyni.
3. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy grozi niebezpieczeństwo utraty albo
istotnego upośledzenia zdolności płodzenia na skutek choroby lub urazu, komórki rozrodcze
mogą być pobierane od dawcy żywego w celu zabezpieczenia zdolności płodzenia na
przyszłość, przy zachowaniu następujących warunków:
1) zasadność i celować pobrania komórek rozrodczych od określonego dawcy ustalają lekarze
na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej;
2) pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi i laboratoryjnymi, o
których mowa w ust. 1 pkt. 2;
3) kandydat na dawcę został przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany
o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek rozrodczych i o
dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości oraz o
12

możliwości zastosowania pobranych od niego komórek rozrodczych w przyszłości w
procedurze medycznie wspomaganej prokreacji;
4) kandydat na dawcę, który ma pełną zdolność do czynności prawnych, wyraził dobrowolnie
przed lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek rozrodczych w celu zabezpieczenia
zdolności płodzenia na przyszłość;
5) jeśli kandydatem na dawcę jest małoletni, który nie ma pełnej zdolności do czynności
prawnych, pobranie komórek rozrodczych może być dokonane za pisemną zgodą jego
przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, właściwego ze względu
na miejsce zamieszkania kandydata na dawcę; w przypadku gdy kandydatem na dawcę jest
małoletni powyżej lat trzynastu, wymagana jest także jego pisemna zgoda.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wymagania
zdrowotne, jakim powinien odpowiadać dawca komórek rozrodczych, wykaz badań lekarskich
i pomocniczych badań diagnostycznych, jakim powinien podlegać kandydat na dawcę
komórek rozrodczych w celu dawstwa partnerskiego i dawstwa innego niż partnerskie, z
uwzględnieniem dawstwa do bezpośredniego użycia i do niebezpośredniego użycia, oraz w
celu zabezpieczenia zdolności płodzenia na przyszłość oraz szczegółowe warunki pobierania
komórek rozrodczych w celu zastosowania w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji.
Art. 19b. Dawstwo zarodków jest dopuszczalne przy zachowaniu następujących warunków:
1) przekazanie następuje na rzecz anonimowej biorczyni; jeżeli uzasadniają to szczególne
względy osobiste, przekazanie zarodków może nastąpić na rzecz określonej biorczyni;
2) zasadność i celowość przekazania i zastosowania zarodków u biorczyni ustalają lekarze na
podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej;
3) dawcy zarodka zostali przed wyrażeniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowani o
skutkach prawnych przekazania zarodków na rzecz anonimowej biorczyni albo na rzecz
określonej biorczyni;
4) dawcy zarodka mają pełną zdolność do czynności prawnych i wyrazili dobrowolnie przez
lekarzem pisemną zgodę na przekazanie zarodków na rzecz anonimowej biorczyni albo na
rzecz określonej biorczyni;
5) kandydatka na biorczynię została przed wyrażaniem zgody szczegółowo, pisemnie
poinformowana o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z zabiegiem przeniesienia zarodków i o
dających się przewidzieć następstwach dla jej stanu zdrowia w przyszłości oraz o skutkach
prawnych przyjęcia i zastosowania zarodków w procedurze medycznie wspomaganej
prokreacji;
6) kandydatka na biorczynię ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraziła pisemną
zgodę na przyjęcie zarodków i na zastosowanie ich w procedurze medycznie wspomaganej
prokreacji; w przypadku, gdy kandydatka na biorczynię pozostaje w związku małżeńskim,
przekazanie zarodka może nastąpić po wyrażeniu pisemnej zgody przez męża, który został
uprzednio szczegółowo, pisemnie poinformowany o skutkach prawnych przyjęcia i
zastosowania zarodków w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji u biorczyni.
Art. 19c. 1. W celu należytego monitorowania i identyfikacji dawców i biorców komórek
rozrodczych przekazanych w celu dawstwa innego niż partnerskie oraz dawców i biorców
13