Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym

- potwierdzania (bez zbędnej zwłoki) przez właściwego naczelnika urzędu
celnego przyjęcia ww. powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności
gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy,
- prowadzenia przez Ministra Finansów w Biuletynie Informacji Publicznej
aktualnej listy pośredniczących podmiotów węglowych,
- obowiązku powiadamiania właściwego naczelnika urzędu celnego o
zaprzestaniu prowadzenia działalności w charakterze pośredniczącego
podmiotu węglowego.
Co istotne, dalej jednak obowiązywać będą przepisy dotyczące konieczności
rejestracji podatników akcyzy a wynikające z art. 16 ust. 1 i nast. Zmianie
porządkującej ulegnie jedynie ust. 4 tego artykułu, skąd usunięto odniesienie do
zawiadomień składanych przez pośredniczące podmioty węglowe.
Ad 6)
Szósta zmiana polega na znaczącej korekcie katalogu zwolnień od
podatkowania w zakresie wyrobów węglowych. Zmiany co do zakresu zwolnień
omawiane są szczegółowo w dalszej części opinii, w rozdziale III 5. Zmiany te,
jak przewidują wnioskodawcy, powinny znaleźć się w nowym brzmieniu art.
31a ust. 1 ustawy (po nowelizacji). W ww. przepisie zwalnia się od akcyzy
czynności podlegające opodatkowaniu, których przedmiotem są wyroby
węglowe, jeżeli będą zużyte w celach opałowych m.in. w procesie produkcji
energii elektrycznej, w procesie produkcji wyrobów energetycznych, przez
gospodarstwa domowe, organy administracji publicznej, jednostki Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej, podmioty systemu oświaty, podmioty lecznicze,
jednostki pomocy społecznej, organizacje pożytku publicznego. Do zwolnienia
kwalifikowałoby się także użycie wyrobów węglowych w celach opałowych w
pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb, oraz w leśnictwie, do
przewozu towarów i pasażerów koleją, do łącznego wytwarzania ciepła i energii
elektrycznej w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych i
metalurgicznych oraz do redukcji chemicznej oraz przez tzw. zakłady
energochłonne.
Należy podkreślić, że dalsze przepisy nowelizowanego art. 31a ustawy
formułują warunki, jakie należy spełnić, aby skorzystać z ww. zwolnień,
wskazując m.in. sposób dokumentacji poszczególnych czynności. I tak należy
podkreślić, że zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 31a ust. 3 ustawy,
warunkiem zwolnienia jest:
1) w przypadku sprzedaży wyrobów węglowych na terytorium kraju finalnemu
nabywcy węglowemu - wystawienie przez podmiot sprzedający wyroby
węglowe dokumentu dostawy lub faktury, w przypadku gdy przepisy
odrębne wymagają jej wystawienia, określających kod CN wyrobów
węglowych, ich ilość w jednostkach masy i ich przeznaczenie uprawniające
do zwolnienia od akcyzy oraz potwierdzenie podpisem nabycia tych
wyrobów przez finalnego nabywcę węglowego;
2) w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów węglowych przez
finalnego nabywcę
węglowego – udokumentowanie nabycia

5
wewnątrzwspólnotowego fakturą lub dokumentem dostawy potwierdzającym
to nabycie i określającym przeznaczanie tych wyrobów;
3) w przypadku importu wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę
węglowego – udokumentowanie importu dokumentami wymaganymi przez
przepisy prawa celnego (zgłoszenie celne, SAD);
4) prowadzenie ewidencji sprzedanych na terytorium kraju, nabytych
wewnątrzwspólnotowo albo importowanych, wyrobów węglowych do celów
zwolnionych.
W kolejnych projektowanych przepisach nowelizowanego art. 31a ustawy, tj. w
ust. 4-10, mowa jest szczegółowo o sposobie dokumentowania poszczególnych
czynności i prowadzenia ewidencji w odniesieniu do wyrobów węglowych,
użytych przez finalnego nabywcę węglowego do celów zwolnionych z
opodatkowania.
Ad 7)
Siódma, ostatnia z proponowanych w projekcie zmian, dotyczy korekty i
uzupełnienia zakresu upoważnień dla ministra właściwego do spraw finansów
publicznych do wydawania odpowiednich rozporządzeń. W szczególności
chodzi o uwzględnienie w zakresie upoważnień w art. 38 ustawy poczynionych
dotąd w ramach projektu – i omówionych wyżej - zmian w poszczególnych
regulacjach akcyzowych. Niektóre z nich wymagają (lub mogą wymagać)
uszczegółowienia w drodze wydawanych przez Ministra Finansów
rozporządzeń.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Oceniając zgodność projektu z prawem Unii Europejskiej należy wziąć
pod uwagę postanowienia dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października
2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych
dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej
(Dz. Urz. UE L 283 z 27.10.2003, str. 51, z poźn. zmian.; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne: rozdział 9, tom 1, s. 405-424, z późn. zmian.). Dyrektywa ta
skrótowo określana jest jako „dyrektywa energetyczna” W ten sposób
powoływana będzie również w dalszej części opinii.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii
Europejskiej
1.
Na wstępie należy przypomnieć, że dnia 1 stycznia 2012 r. wygasł przyznany
Polsce okres przejściowy, dotyczący zwolnienia z akcyzy tzw. wyrobów
węglowych, a więc – mówiąc w uproszczeniu – węgla kamiennego, węgla
brunatnego i koksu. Od dnia 2 stycznia 2012 r. wyroby te są zatem w Polsce
poddane reżimowi opodatkowania. Konieczność opodatkowania tych wyrobów
wynika przy tym jasno z przepisów UE, a konkretnie dyrektywy energetycznej.
Trzeba przy tym nadmienić, że na mocy unormowań UE i w szczególności

6
omawianej dyrektywy energetycznej - węgiel i koks należą do szerszej kategorii
tzw. wyrobów energetycznych. W świetle przepisów UE, wyroby energetyczne
służące do celów opałowych (lub napędowych) są zaś – co do zasady –
opodatkowane podatkiem akcyzowym.
Należy jednak podkreślić, że dyrektywa energetyczna przewiduje szereg
sytuacji, w których opodatkowanie wyrobów energetycznych akcyzą jest
wyłączone. Dyrektywa ta nie ma bowiem zastosowania m.in.:
 w przypadku wykorzystania wyrobów energetycznych do celów innych niż
paliwo silnikowe lub paliwo do ogrzewania,
 w przypadku podwójnego zastosowania wyrobów energetycznych (np. w
procesach elektrolitycznych lub metalurgicznych),
 w przypadku wykorzystania wyrobów energetycznych i energii elektrycznej
do procesów mineralogicznych itd.
W praktyce oznacza to, że zgodnie z prawem UE np. węgiel zużywany przez
huty w procesach metalurgicznych (np. do produkcji stali) czy też zużywany w
przemyśle (ale w innych celach niż opałowe) nie podlega akcyzie. Zasadą jest
zatem, że wyroby węglowe (węgiel, koks etc.) są opodatkowane akcyzą, chyba
że są zużywane w celach innych niż opałowe, a więc np. w procesach
elektrolitycznych, metalurgicznych i mineralogicznych.
W Polsce do 1 stycznia 2012 r. obowiązywało zwolnienie z akcyzy dla węgla i
koksu. Od 2 stycznia 2012 r. wyroby te natomiast zostały objęte
opodatkowaniem w sytuacji, jeśli mieszczą się w grupowaniu Nomenklatury
Scalonej CN 2701, 2702 i 2704 00 oraz są wykorzystywane do celów
opałowych. Stawka wynosi 1,28 zł za GJ (gigadżul). Trzeba przy tym
podkreślić, że szczegółowe regulacje dotyczące opodatkowania akcyzą węgla i
koksu zostały wprowadzone do ustawy o podatku akcyzowym poprzez ustawę z
dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i
przedsiębiorców (Dz. U. Nr 232, poz. 1378).

2.
Dokonując analizy regulacji prawa UE, zawartych w dyrektywie energetycznej,
pod kątem ewentualnej zgodności z nimi polskich przepisów akcyzowych,
przewidzianych w opiniowanym projekcie zmiany ustawy o podatku
akcyzowym należy zwrócić uwagę na trzy grupy unormowań, tj.:
1. wskazówki i wytyczne zawarte w preambule do dyrektywy energetycznej
2. regulacje zawarte w przepisie szczegółowym art. 21 ust. 5 dyrektywy, oraz
3. regulacje dotyczące zwolnień i wyłączeń z opodatkowania, które są zawarte
w szeregu różnych przepisach dyrektywy.
Wszystkie te grupy należy omówić pokrótce w dalszym toku opinii.

3.
Jeśli chodzi o regulacje zawarte w preambule dyrektywy energetycznej, to
stwierdzić należy, iż mają one charakter pewnych wskazówek czy wytycznych
interpretacyjnych, wskazujących na cele, zamierzenia i intencje, jakie

7
przyświecały prawodawcy europejskiemu przy konstruowaniu przedmiotowej
dyrektywy. Mogą być one zatem pomocne w procesie wykładni konkretnych
norm dyrektywy. W kontekście opiniowanych unormowań dotyczących
opodatkowania tzw. wyrobów węglowych przytoczyć można następujące
punkty preambuły do dyrektywy energetycznej, a mianowicie:
„RADA UNII EUROPEJSKIEJ, przyjmując dyrektywę energetyczną miała na
uwadze, co następuje : (...)
(3) Prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i osiągnięcie celów
innych polityk Wspólnoty wymagają ustanowienia na poziomie
wspólnotowym minimalnych poziomów opodatkowania od większości
produktów energetycznych, włącznie z energią elektryczną, gazem ziemnym i
węglem.
(9) Państwom Członkowskim należy przyznać elastyczność potrzebną do
określania i wykonywania polityk właściwych do ich okoliczności krajowych.
(10) Państwa Członkowskie chcą wprowadzać lub utrzymywać różne rodzaje
podatków od produktów energetycznych i energii elektrycznej. W tym celu
należy postanowić, że Państwa Członkowskie spełniają wymaganie odnośnie
do minimalnych poziomów opodatkowania, jeśli całość pobranych przez nie,
jako podatki pośrednie, opłat (z wyłączeniem podatku od wartości dodanej),
nie jest niższa od wspólnotowych minimalnych poziomów opodatkowania.
(11) Decydowanie o tym, jakimi środkami podatkowymi wprowadzone
zostaną w życie wspólnotowe ramy dotyczące opodatkowania produktów
energetycznych i energii elektrycznej, jest sprawą poszczególnych Państw
Członkowskich. W tym względzie Państwa Członkowskie mogą zdecydować
nie podwyższać ogólnego obciążenia podatkowego, jeśli uznają, że
wprowadzenie w życie takiej zasady neutralności podatkowej mogłoby
przyczynić się do restrukturyzacji i unowocześnienia ich systemów
podatkowych poprzez zachęcanie do zachowań bardziej sprzyjających
ochronie środowiska i zwiększonego uwzględnienia czynnika udziału w pracy.
(21) Wykorzystanie produktów energetycznych i energii elektrycznej w celach
handlowych i niehandlowych może być poddane różnemu traktowaniu do
celów podatkowych.
(22) Produkty energetyczne powinny zasadniczo stanowić przedmiot ram
wspólnotowych, gdy są wykorzystywane jako paliwa do ogrzewania lub
paliwa silnikowe. W tym zakresie, zgodnie z naturą i logiką systemu
podatkowego, z zakresu tych ram wyłączone jest wykorzystywanie produktów
energetycznych podwójnego zastosowania i wykorzystywanie produktów
energetycznych nie jako paliw, a także procesy mineralogiczne.
(24) Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość stosowania niektórych
innych zwolnień lub obniżonych poziomów opodatkowania, w przypadkach
gdy nie będzie to szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania rynku
wewnętrznego i nie będzie powodować zakłóceń konkurencji.
(25) W szczególności, połączone wytwarzanie ciepła i mocy oraz, w celu
wspierania wykorzystywania alternatywnych źródeł energii, odnawialne

8
formy energii mogą kwalifikować się do preferencyjnego traktowania.
(28) Niektóre zwolnienia lub obniżki poziomu podatku mogą okazać się
konieczne; w szczególności z powodu braku silniejszej harmonizacji na
poziomie wspólnotowym, z powodu ryzyka utraty konkurencyjności
międzynarodowej lub ze względów społecznych, lub rozważań polityki
ochrony środowiska.
(29) Należy zwrócić uwagę na zakłady zawierające umowy w celu znacznego
wzmocnienia ochrony środowiska i efektywności energetycznej; między tymi
zakładami, na szczególne traktowanie zasługują zakłady energochłonne.”
Z cytowanych regulacji preambuły wynika przede wszystkim, że intencją
prawodawcy europejskiego podczas prac nad tekstem dyrektywy energetycznej
było pozostawienie Państwom Członkowskim znacznego marginesu swobody i
daleko idącej elastyczności w zakresie określania i wykonywania krajowych
polityk opodatkowania. W preambule do dyrektywy wskazuje się tylko, że dla
prawidłowego funkcjonowanie rynku wewnętrznego wymagane jest jedynie
stosowanie ustanowionych na poziomie wspólnotowym minimalnych poziomów
opodatkowania, w tym minimalnego poziomu opodatkowania w zakresie węgla.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że opiniowany projekt ustawy w ogóle nie
ingeruje w kwestie wysokości (poziomu) opodatkowania, zupełnie nie odnosząc
się np. do kwestii stawek podatkowych ani konstrukcji podstawy
opodatkowania. Te wielkości, nawet po wprowadzeniu w życie przedmiotowej
ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, pozostaną w Polsce na
niezmienionym dotychczasowym poziomie. Dodatkowo, zgodnie z zapisami w
preambule dyrektywy, decydowanie o tym, jakimi środkami podatkowymi
wprowadzone zostaną w życie wspólnotowe ramy dotyczące opodatkowania
produktów energetycznych, jest sprawą poszczególnych Państw Członkowskich.
Oznacza to w istocie znaczną aprobatę dla stosunkowo daleko posuniętej
swobody państw Członkowskich co do wyboru poszczególnych środków, metod
i w szczególności procedur, jakimi chcą one realizować podstawowe materialno
- prawne uregulowania prawa UE w zakresie opodatkowania produktów
energetycznych, w tym również opodatkowania przedmiotowych wyrobów
węglowych.
4.
Zasadniczy charakter z punktu widzenia niniejszej opinii co do zgodności
przedmiotowego projektu zmian w ustawie o podatku akcyzowym z prawem
Unii Europejskiej przypisać należy regulacjom zawartym w art. 21 ust. 5 akapit
4 dyrektywy energetycznej. Przepis ten ma następujące brzmienie:
„Dla celów stosowania art. 5 i 6 dyrektywy 92/12/EWG, węgiel, koks i węgiel
brunatny podlegają podatkom, które stają się wymagalne w momencie dostawy
przez spółki, które muszą być w tym celu zarejestrowane przez odpowiednie
władze. Władze te mogą zezwolić producentowi, podmiotowi gospodarczemu,
importerowi lub przedstawicielowi fiskalnemu na przejęcie zobowiązań

1 Obecnie Dyrektywa Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących
podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG (Dz.Urz. UE z 14 stycznia 2009r., s. 12).

9