Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym

podatkowych nałożonych na zarejestrowaną spółkę. Podatek jest nakładany i
pobierany zgodnie z procedurami ustanowionymi w każdym Państwie
Członkowskim”.
Z tego punktu widzenia należy wskazać, że opiniowany projekt poselski nie
znosi opodatkowania akcyzą takich produktów energetycznych jak węgiel, koks
i węgiel brunatny. Już zatem tylko z tej przyczyny uznać go można za
niesprzeczny z wyżej wskazanym przepisem dyrektywy. W projekcie ustawy nie
przewiduje się również ani zmiany stawek, ani nie dokonuje korekt w obliczaniu
podstawy opodatkowania. W istocie przedmiotem opiniowanego projektu
ustawy jest tak naprawdę istotna zmiana w procedurze dokumentowania dostaw
węgla i rezygnacja z dotychczasowej kontroli obrotu węglem na etapach obrotu
hurtowego, która dokonywała się dotąd poprzez ewentualne kontrolowanie tzw.
pośredniczących podmiotów węglowych przez organy podatkowe. W istocie
zatem proponowana treść projektu co do zasady mieści się w dyspozycji tej
normy dyrektywy, która wskazuje, że „podatek jest nakładany i pobierany
zgodnie z procedurami ustanowionymi w każdym Państwie Członkowskim”
(Art. 21 ust. 5 akapit 4 in fine dyrektywy energetycznej).
Dodatkowo wskazać jednak należy, że jak wynika z początkowej części
analizowanego art. 25 ust. 5 akapit 4 dyrektywy, „węgiel, koks i węgiel
brunatny podlegają podatkom, które stają się wymagalne w momencie dostawy
przez spółki, które muszą być w tym celu zarejestrowane przez odpowiednie
władze”. Oczywiście nie ma wątpliwości, że spółki dostarczające węgiel
finalnym nabywcom węglowym muszą być zarejestrowane przez odpowiednie
władze podatkowe, ponieważ wynika to choćby z (nie zmienianego przecież w
projekcie) art. 16 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. Przepis ten mówi o
obowiązku złożenia naczelnikowi właściwego urzędu celnego zgłoszenia
rejestracyjnego przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą przed
dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą. W
zdecydowanej większości przypadków taką czynnością będzie właśnie
wspomniana już (i ujęta w projektowanym art. 9a ust. 1 pkt. 1 ustawy) –
sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju finalnemu nabywcy
węglowemu. W innych przypadkach czynnością taką (i jednocześnie
przedmiotem opodatkowania) będzie nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów
węglowych przez finalnego nabywcę węglowego (zgodnie z art. 9a ust. 1 pkt. 2
projektowanej ustawy) lub import wyrobów węglowych przez finalnego
nabywcę węglowego (zgodnie z art. 9a ust. 1 pkt. 3 projektowanej ustawy).
Można przy tym przypuszczać, że w praktyce raczej nieczęsto będą występować
przypadki, w których importer będzie jednocześnie finalnym nabywcą
węglowym, zużywającym wyroby węglowe na cele opałowe. Podobnie raczej
nie będzie regułą sytuacja, w której finalny nabywca węglowy – sam bez
żadnych pośredników – dokonuje nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów
węglowych w celu użycia ich na cele opałowe.
W każdym jednak razie wydaje się, że być może warto w tym kontekście
rozważyć ewentualnie możliwość wprowadzenie do przepisów dotyczących

10
opodatkowania wyrobów węglowych pewnego rozwiązania, które znane jest już
i stosowane na gruncie reguł dotyczących opodatkowania energii elektrycznej.
Chodzi o ewentualne rozważenie wprowadzenia (odnoszącego się do wyrobów
węglowych) odpowiednika instytucji podmiotu reprezentującego sprzedawcę
energii elektrycznej pochodzącej z innego państwa członkowskiego, jeżeli
sprzedaż jest dokonywana bezpośrednio nabywcy końcowemu. O instytucji
takiej w odniesieniu do energii elektrycznej mowa jest w art. 17 ustawy w zw. z
art. 13 ust. 5 ustawy. Możliwość taka w odniesieniu do wyrobów węglowych
wynikać może choćby ze środkowej części analizowanego art. 25 ust. 5 akapit 4
dyrektywy, gdzie wskazuje się, że władze (fiskalne danego państwa
członkowskiego) mogą zezwolić producentowi, podmiotowi gospodarczemu,
importerowi lub przedstawicielowi fiskalnemu na przejęcie zobowiązań
podatkowych nałożonych na zarejestrowaną spółkę (dostawcę wyrobów
węglowych).

Reasumując, według koncepcji prezentowanej w opiniowanym projekcie
ustawy, opodatkowanie wyrobów węglowych ma następować na ostatnim etapu
obrotu wyrobami węglowymi, czyli na etapie sprzedaży wyrobów nabywcy
finalnemu, który użyje je na cele opałowe. W związku z powyższym nastąpi
rezygnacja z opodatkowania czynności: nabycia wewnątrzwspólnotowego i
importu dokonywanych na wcześniejszym etapie przez podmioty uczestniczące
w obrocie wyrobami węglowymi, które nie są nabywcami finalnymi. Nie będzie
również opodatkowana sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju
pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w obrocie wyrobami węglowymi
(pomiędzy pośrednikami), którzy nie zużywają wyrobów węglowych na cele
opałowe. Należy przy tym przypomnieć, że zgodnie z regulacjami zawartymi w
preambule dyrektywy, decydowanie o tym, jakimi środkami podatkowymi
wprowadzone zostaną w życie wspólnotowe ramy dotyczące opodatkowania
produktów energetycznych, jest sprawą poszczególnych Państw Członkowskich.
Sam zaś podatek – przy zachowaniu minimum wysokości wynikającej z prawa
UE - jest nakładany i pobierany zgodnie z procedurami ustanowionymi w
każdym Państwie Członkowskim (art. 25 ust. 5 akapit 4 in fine dyrektywy
energetycznej)
5.
Jeśli chodzi o kwestię zgodności z prawem Unii Europejskiej przewidzianych w
opiniowanym projekcie zwolnień podatkowych, to wskazać należy, że
ewentualnej podstawy dla takich zwolnień szukać można w całym szeregu
przepisów dyrektywy energetycznej, pomieszczonych w różnych miejscach
tekstu tego aktu. Warto przy tym wskazać, że wnioskodawcy ujęli w projekcie
właściwie wszystkie tak obligatoryjne, jak i fakultatywne możliwości zwolnień
od opodatkowania, jakie względem wyrobów węglowych przewidziano w
dyrektywie energetycznej. W tym miejscu przedstawić należy najważniejsze (w
danym zakresie) regulacje dyrektywy, zestawiając je jednocześnie ze

11
zwolnieniami wynikającymi z przedłożonego projektu ustawy o zmianie ustawy
o podatku akcyzowym.
1) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
w procesie produkcji energii elektrycznej.
Zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy energetycznej, „poza przepisami
ogólnymi wymienionymi w dyrektywie 92/12/EWG w sprawie zwolnionych
zastosowań produktów podlegających opodatkowaniu, i bez uszczerbku dla
innych przepisów wspólnotowych, Państwa Członkowskie zwalniają
następujące produkty od podatku na warunkach, które ustanawiają do celów
zapewnienia prawidłowego i prostego stosowania takich zwolnień oraz
zapobieżenia jakimkolwiek oszustwom podatkowym, unikaniu lub nadużyciom:
a) produkty energetyczne i energia elektryczna wykorzystywana do produkcji
energii elektrycznej oraz energia elektryczna wykorzystywana do utrzymania
zdolności do produkcji energii elektrycznej. Państwa Członkowskie mogą
jednakże ze względów polityki ochrony środowiska, poddać te produkty
opodatkowaniu bez konieczności uwzględniania minimalnych poziomów
opodatkowania ustanowionych w niniejszej dyrektywie. W takim przypadku
opodatkowanie tych produktów nie będzie brane pod uwagę do celów
zachowania minimalnego poziomu opodatkowania energii elektrycznej
ustanowionego w art. 10”.
Za swego rodzaju regulację korespondującą z ww. przepisem dyrektywy uznać
należy zapis w nowym, projektowanym art. 31a ust. 1 pkt 1 ustawy (pkt. 6
projektu);
2) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
w procesie produkcji wyrobów energetycznych.
Zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 3 dyrektywy energetycznej, „zużycie
produktów energetycznych na terenie zakładu produkującego produkty
energetyczne nie jest uważane za zdarzenie powodujące powstanie
zobowiązania podatkowego, jeśli zużyciu ulegają produkty energetyczne
produkowane na terenie zakładu. Państwa Członkowskie mogą uznać także
zużycie energii elektrycznej i innych produktów energetycznych
niewyprodukowanych na terenie takiego zakładu oraz zużycie produktów
energetycznych i energii elektrycznej na terenie zakładu produkującego paliwa,
wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej, jako nie powodujące
powstania zdarzenia powodującego powstanie zobowiązania podatkowego”.
Za odpowiednik ww. przepisu dyrektywy uznać należy zapis proponowany w
projektowanym art. 31a ust. 1 pkt. 2 ustawy (pkt. 6 projektu).
3) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
przez gospodarstwa domowe, organizacje użyteczności publicznej etc.
Jak wynika z regulacji art. 15 ust. 1 lit. h) dyrektywy energetycznej:
„1. Bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych, Państwa
Członkowskie mogą przyznawać, pod kontrolą fiskalną, całkowite lub
częściowe zwolnienia lub obniżki w zakresie poziomu opodatkowania wobec:
h) energii elektrycznej, gazu ziemnego, węgla i paliw stałych

12
wykorzystywanych przez gospodarstwa domowe lub organizacje uznane przez
dane Państwo Członkowskie za organizacje użyteczności publicznej. W
przypadku takich organizacji użyteczności publicznej, Państwa Członkowskie
mogą ograniczyć zwolnienie od podatku lub obniżkę do działalności
niegospodarczych. W przypadku, gdy występują mieszane zastosowania,
opodatkowanie stosuje się proporcjonalnie do każdego rodzaju zastosowania.
Jeśli zastosowanie jest nieznaczne, wówczas może zostać potraktowane jako
nieistniejące”.
W opiniowanym projekcie ustawy, odpowiednik wskazanej regulacji,
wynikającej z prawa UE, zawarty został w proponowanym art. 31a ust. 1 pkt. 3
ustawy (pkt. 6 projektu).
4) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
do przewozu towarów i pasażerów koleją:
W art. 15 ust. 1 lit. e) dyrektywy energetycznej stanowi się co następuje:
„1. Bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych, Państwa
Członkowskie mogą przyznawać, pod kontrolą fiskalną, całkowite lub
częściowe zwolnienia lub obniżki w zakresie poziomu opodatkowania wobec:
e) produktów energetycznych i energii elektrycznej wykorzystywanej do
przewozów towarów i pasażerów koleją, metrem, tramwajem, trolejbusem”.
W opiniowanym projekcie ustawy, odpowiednik wyżej wskazanej regulacji
prawa UE znajduje się w proponowanym art. 31a ust. 1 pkt. 4 ustawy (pkt. 6
projektu).
5) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej.
Należy podkreślić, że odpowiednia wskazówka, dotycząca możliwości
preferencyjnego (od strony podatkowej) traktowania łącznego wytwarzania
ciepła i energii elektrycznej (mocy) znajduje się już w preambule do dyrektywy
energetycznej, w ściśle rzecz biorąc w pkt. 25 tej preambuły. Stanowi się tam
explicite, że „w szczególności, połączone wytwarzanie ciepła i mocy (...) może
kwalifikować się do preferencyjnego traktowania”.
Niejako w wykonaniu wyżej wskazanego zalecenia, bardziej precyzyjny zapis
znalazł się później w dalszej części dyrektywy, tj. w art. 15 ust. 1 lit. c)
dyrektywy energetycznej, gdzie zawarta jest następująca regulacja:
„1. Bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych, Państwa
Członkowskie mogą przyznawać, pod kontrolą fiskalną, całkowite lub
częściowe zwolnienia lub obniżki w zakresie poziomu opodatkowania wobec:
c) produktów energetycznych i energii elektrycznej wykorzystywanych do
łącznego wytwarzania ciepła i mocy”.
Wyżej cytowany przepis prawa europejskiego (dyrektywy energetycznej)
znalazł odzwierciedlenie w opiniowanym projekcie ustawy, w proponowanym
art. 31a ust. 1 pkt. 5 ustawy (pkt. 6 projektu).
6) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb, oraz w leśnictwie.

13
Jak stanowi się w art. 15 ust. 3 dyrektywy energetycznej, Państwa Członkowskie
mogą stosować poziom opodatkowania obniżany do zera do produktów
energetycznych i energii elektrycznej wykorzystywanej w pracach rolniczych,
ogrodniczych, w hodowli ryb, oraz w leśnictwie.
Wskazany przepis prawa europejskiego stanowi podstawę do zwolnienia
podatkowego proponowanego w opiniowanym projekcie w art. 31a ust. 1 pkt. 6
ustawy (pkt. 6 projektu).
7) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych, metalurgicznych, redukcji
chemicznej etc.
Jak jednoznacznie wskazuje się w art. 2 ust. 4 litera b) dyrektywy energetycznej,
(cytat): „Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do: (...)
b) następującego wykorzystania produktów energetycznych i energii
elektrycznej:
- produktów energetycznych wykorzystywanych do celów innych niż paliwo
silnikowe lub paliwa do ogrzewania,
- podwójnego zastosowania produktów energetycznych
Produkt energetyczny ma podwójne zastosowanie w przypadku, gdy jest
wykorzystywany zarówno jako paliwo do ogrzewania oraz w celach innych
niż jako paliwo silnikowe i paliwo do ogrzewania. Wykorzystywanie
produktów energetycznych do redukcji chemicznej oraz w procesach
elektrolitycznych i metalurgicznych uważa się za podwójne zastosowanie,
- procesów mineralogicznych „Procesy mineralogiczne” oznaczają procesy
sklasyfikowane w nomenklaturze NACE pod kodem DI 26 „produkcja
produktów z pozostałych surowców niemetalicznych” w rozporządzeniu Rady
(EWG) nr 3037/90 z dnia 9 października 1990 r. w sprawie statystycznej
klasyfikacji działalności gospodarczej we Wspólnocie Europejskiej (Dz.U. L
293 z 24.10.1990, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem
Komisji (WE) nr 29/2002, Dz. U. L 6 z 10.1.2002, str. 3).
Jednakże art. 20 ma zastosowanie do tych produktów energetycznych.”
Wyżej wymienione wskazania prawa UE (dyrektywy energetycznej) znajdują
potwierdzenie również w specjalnej regulacji zawartej w art. 31a ust. 1 pkt. 7
projektowanej ustawy.
8) Zwolnienie z akcyzy wyrobów węglowych, zużywanych w celach opałowych
w zakładach energochłonnych.
Jak stanowi się w art. 17 ust. 1 litera a) dyrektywy energetycznej:
„1. Pod warunkiem, że minimalne poziomy opodatkowania przewidziane w
niniejszej dyrektywie są przestrzegane średnio przez wszystkie
przedsiębiorstwa, Państwa Członkowskie mogą stosować obniżki podatku do
zużycia produktów energetycznych wykorzystywanych do ogrzewania lub dla
celów art. 8 ust. 2 lit. b) i c) oraz do energii elektrycznej w następujących
przypadkach:
a) na rzecz zakładów energochłonnych.
„Zakład energochłonny” oznacza jednostkę gospodarczą, określoną w art. 11, w

14