Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece

komorników). Nie można jednak wykluczyć, że z wnioskiem o wydanie takiej
decyzji zwrócą się podmioty, które nie spełniają przesłanek uzyskania możliwości
wyszukiwania ksiąg wieczystych w CBDKW. Skala postępowań zakończonych
decyzją odmowną jest niemożliwa do oszacowania.
Projektowana ustawa oddziałuje także na sądy administracyjne, które będą
rozpatrywały odwołania od decyzji administracyjnych wydanych przez Ministra
Sprawiedliwości w sprawie uzyskania dostępu do wyszukiwania ksiąg wieczystych
w CBDKW.
Projektowana ustawa oddziałuje ponadto na organy prowadzące kataster
nieruchomości, jeżeli będą chciały pozyskać dane z działu pierwszego i drugiego
ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie informatycznym, w celu weryfikacji
zgodności danych ewidencji gruntów i budynków z danymi zawartymi w księgach
wieczystych.
2. Konsultacje społeczne
Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych
i hipotece został przedstawiony do konsultacji społecznych Krajowej Radzie
Sądownictwa, Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych Osobowych oraz
Krajowej Radzie Komorniczej.
Uwagi do projektu zgłosiła Krajowa Rada Sądownictwa (dalej: KRS) oraz
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (dalej: GIODO).
W ocenie KRS wprowadzenie możliwości samodzielnego wydrukowania przez
wnioskodawcę dokumentów i nadania wydrukom mocy dokumentów wydawanych
przez Centralną Informację nie będzie sprzyjać pewności obrotu i prawidłowej
realizacji zasady jawności ksiąg wieczystych, ponieważ stworzy ryzyko
posługiwania się w obrocie dokumentami, które nie będą odzwierciedlać stanu
prawnego nieruchomości opisanego w CBDKW. W związku z wprowadzeniem
możliwości przeglądania ksiąg wieczystych przez Internet oraz wyszukiwania ksiąg
wieczystych w CBDKW, KRS podniosła również wątpliwości co do zakresu
ujawnianych danych dotyczących właściciela nieruchomości.
Uwagi GIODO dotyczyły przede wszystkim możliwości samodzielnego
sporządzenia wydruku dokumentów, a także wyszukiwania ksiąg wieczystych
i były podyktowane obawą, że rozwiązania zaproponowane w projekcie założeń

10
mogą prowadzić do nadmiernej i nieproporcjonalnej ingerencji w prawa osób,
których dane znajdują się w księgach wieczystych.
Powyższe uwagi nie zostały uwzględnione. Projekt ustawy zakłada możliwość
sprawdzenia, w każdej chwili, autentyczności treści samodzielnie wydrukowanych
dokumentów. W tym celu wprowadzony zostanie tryb umożliwiający weryfikację
treści takich wydruków z danymi zawartymi w CBDKW na chwilę sporządzenia
wydruku dokumentu. Takie rozwiązanie zminimalizuje ryzyko posługiwania się
w
obrocie dokumentami, które nie będą odzwierciedlać stanu prawnego
nieruchomości opisanego w CBDKW.
Z kolei sformułowana w art. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece zasada
jawności ksiąg wieczystych nie pozwala na jakiekolwiek ograniczenia
udostępnianej do wglądu on-line treści księgi wieczystej z powołaniem się na
ochronę danych osobowych. Zasada ta wyraża jedną z fundamentalnych funkcji
systemu ksiąg wieczystych, mającą elementarne znaczenie z punktu widzenia
pewności obrotu prawnego nieruchomościami w Polsce. Księgi wieczyste mogą
spełniać należycie swoją funkcję ustalenia stanu prawnego nieruchomości, tylko
wtedy, gdy dla każdego są dostępne, a ich treść jest jawna. Zasada jawności
oznacza zatem, że wszystkie dane – w tym osobowe – znajdujące się w księdze
wieczystej są jawne i nie można zasłaniać się ich nieznajomością.
Wskazać też należy, że pojęcia „jawności” i „powszechnej dostępności” ksiąg
wieczystych są ze sobą zbieżne, co wynika przede wszystkim z wykładni art. 2
ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Wyrażona w tym przepisie zasada
jawności ksiąg wieczystych jest właściwie realizowana tylko wtedy, gdy do ksiąg
wieczystych zagwarantowany jest powszechny dostęp, przy czym dostęp ten
powinien zostać zorganizowany w ten sposób, aby każda osoba mogła zapoznać się
z treścią księgi wieczystej w każdej chwili (nawet w godzinach, w których sąd nie
urzęduje) i nie mogła zasłaniać się nieznajomością wpisów w tej księdze ani
wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.
Mając na względzie przepisy ustawy o ochronie danych osobowych, które nie
wprowadzają szczególnych zasad przetwarzania danych osobowych, mających
zyskać status danych jawnych czy też powszechnie dostępnych, ani też
szczególnych zasad dla przetwarzania danych osobowych w sieci Internet,

11
projektodawca starał się uwzględnić wszelkie zagrożenia wynikające
z udostępnienia przez Internet danych z CBDKW.
Nie jest jednak w żaden sposób możliwe kontrolowanie celów, dla których
pozyskuje się dane z treści księgi wieczystej i to niezależnie od formy, w jakiej jest
ona prowadzona. Wynika to z istoty jawnych rejestrów, do których dostęp jest
nieograniczony. Każdy sposób udostępniania danych osobowych stwarza
możliwości ich nieuprawnionego użycia. Weryfikację sposobu wykorzystywania
danych pozyskanych z jawnego rejestru może przeprowadzić jedynie osoba, której
dane osobowe pozyskano z księgi wieczystej i przetworzono w innych celach niż
wynikające z księgi wieczystej. Podkreślić należy, że jawność danych osobowych
sama w sobie nie stanowi przesłanki legalizującej proces gromadzenia danych
z jawnego rejestru przez inny podmiot niż prowadzący rejestr i w celach innych niż
wynika to z przepisów regulujących jawny rejestr. Ponadto ustawa o ochronie
danych osobowych przewiduje cały szereg instrumentów prawnych
umożliwiających osobom, których dane zostały pozyskane z rejestru ksiąg
wieczystych w celach innych niż ustalenie stanu prawnego nieruchomości, ochronę
swoich praw (art. 18, 25, 32, 33 ustawy o ochronie danych osobowych), nie
wyłączając prawa do złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia
przestępstwa, o którym mowa w art. 50 ustawy o ochronie danych osobowych,
bądź też dochodzenia na drodze cywilnej ochrony swoich praw wynikających
z naruszenia dóbr osobistych, określonych w art. 23 Kodeksu cywilnego.
Ustawodawca, tworząc CBDKW, uwzględnił także zagrożenia techniczne.
Ministerstwo Sprawiedliwości jest zobowiązane do zapewnienia bezpieczeństwa
CBDKW, w szczególności ochrony przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich
i zniszczeniem. Jest to obowiązek ustawowy nałożony na Ministra Sprawiedliwości
przez art. 363 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
Możliwość wyszukiwania ksiąg wieczystych według ustalonych kryteriów będą
miały jedynie wymienione w ustawie uprawnione podmioty publiczne i to po
wykazaniu niezbędności dostępu do CBDKW w celu realizacji ich zadań
ustawowych.
3. Przewidywane skutki społeczno-gospodarcze regulacji
a) Wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety

12
jednostek samorządu terytorialnego
Konieczne koszty wytworzenia oprogramowania realizującego przeglądanie
księgi wieczystej przez Internet, wyszukiwanie, także z użyciem Internetu,
ksiąg wieczystych w CBDKW, a także koszty uzyskania wyciągu z księgi
wieczystej zostały już poniesione.
Koszty wzmocnienia infrastruktury technicznej na potrzeby oprogramowania
realizującego przeglądanie księgi wieczystej przez Internet i wyszukiwanie
ksiąg wieczystych w CBDKW wynoszą ok. 300 000 zł. Koszty te zostały
zaplanowane w budżecie państwa na 2011 r. w części 37, rozdz. 75501, § 6060
w ramach zakupu pamięci masowej na potrzeby ksiąg wieczystych i poniesione
w 2011 r.
Wdrożenie przepisów pozwalających na uzyskanie drogą elektroniczną odpisu
księgi wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej i zaświadczenia o zamknięciu
księgi wieczystej wymaga znacznych prac, przede wszystkim w zakresie
stworzenia odpowiedniego systemu informatycznego. Prace te zostały
zaplanowane na lata 2011–2014 jako część szerszego przedsięwzięcia –
„Wprowadzenie e-usług w zakresie ksiąg wieczystych”, będącego częścią
projektu „Wprowadzenie e-usług w resorcie sprawiedliwości”. Projekt ten
będzie realizowany w ramach V osi priorytetowej Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki (POKL). W dniu 9 stycznia 2012 r. została podpisana umowa
na finansowanie projektu. Na cały projekt „Wprowadzenie e-usług w resorcie
sprawiedliwości” zaplanowano kwotę 34 mln zł, w tym ok. 19 mln zł na
potrzeby projektu wprowadzenia e-usług w zakresie ksiąg wieczystych.
Ponieważ koszty przystosowania systemu informatycznego Nowa Księga
Wieczysta (NKW) oraz zakupu koniecznego sprzętu komputerowego muszą
zostać poniesione przed wejściem w życie ustawy, ustawa nie spowoduje
kosztów w okresie jej obowiązywania. Wysokość kosztów utrzymania systemu
NKW nie zależy od dodatkowych usług dostępnych przez Internet.
Skutki dla budżetu państwa wynikające z wprowadzenia nowych przepisów,
w tym dochody budżetu państwa z tytułu wprowadzenia nowych usług, są
trudne do oszacowania, ponieważ są to w większości instytucje nowe.
W 2010 r. w stosunku do 2009 r. wzrosła liczba dokumentów wydawanych
przez Centralną Informację Ksiąg Wieczystych, wzrosły także wpływy z tego

13
tytułu do budżetu państwa. Nastąpił jednak spadek liczby wydawanych
dokumentów w przeliczeniu na tysiąc ksiąg wieczystych przechowywanych w
CBDKW. wiadczy to o spadku zapotrzebowania na dokumenty wydawane
przez Centralną Informację, lecz przyczyny tego spadku nie są oczywiste.
Trudny jest także do oszacowania wpływ na budżet państwa możliwości
uzyskiwania wyciągów z ksiąg wieczystych. Przewiduje się, że wyciąg będzie
tańszy od odpisu, co skutkować może zastąpieniem części odpisów wyciągami,
a w konsekwencji spadkiem liczby pobieranych odpisów. Skala tego zjawiska
jest trudna do dokładnego oszacowania.
Osobnym zagadnieniem jest wprowadzenie możliwości uzyskiwania przez
Internet odpisów i wyciągów z księgi wieczystej oraz zaświadczenia
o zamknięciu księgi wieczystej. Niewątpliwie od czasu wejścia w życie
przepisów regulujących te możliwości, liczba wydawanych w ten sposób
dokumentów będzie systematycznie rosła. Dokumenty tak wydawane będą
tańsze od wydawanych przez Centralną Informację drogą papierową, przy
czym cena powinna uwzględniać zmniejszenie kosztów działania Centralnej
Informacji (koszty zapewnienia stanowisk pracy, komputerów, papieru,
drukarek, itp.). Cena za dokument wydawany internetowo zostanie określona
w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, wydanym na podstawie
zmienionego art. 365 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece,
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,
w taki sposób, żeby zmniejszone wpływy do budżetu państwa zostały
zrównoważone przez zmniejszone wydatki na utrzymanie Centralnej
Informacji. Należy zatem uznać, że wprowadzenie możliwości uzyskiwania
przez Internet odpisów i wyciągów z księgi wieczystej oraz zaświadczenia
o zamknięciu księgi wieczystej nie wywoła skutków finansowych dla budżetu
państwa.
b) Wpływ na rynek pracy
Wprowadzenie możliwości uzyskania za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego odpisu księgi wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej
i zaświadczenia o jej zamknięciu oraz możliwości samodzielnego
wydrukowania dokumentu skutkować będzie zmniejszeniem liczby czynności
wykonywanych przez pracowników wydziałów ksiąg wieczystych. Umożliwi

14