Rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

46. Rada
Główna Szkolnictwa Wyższego
47. Rada
Języka Polskiego
48. Rada
Szkół Katolickich
49.

Sekcja Krajowa O wiaty i Wychowania NSZZ „Solidarno ć”

50. Sekcja
O wiaty KNSZZ „Solidarno ć 80”
51.

Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski
52. Społeczne Towarzystwo O wiatowe
53. Społeczne Towarzystwo O wiatowe – Ogólnopolskie Forum Rodziców
54.

Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych Rzeczypospolitej Polskiej

55.

Stowarzyszenie Dyrektorów Szkół rednich

56. Stowarzyszenie
O wiatowców Polskich – Zarząd Główny
57.

Stowarzyszenie Rektorów i Założycieli Uczelni Niepaństwowych
58.

Stowarzyszenie Rodziców „TU”
59.

Stowarzyszenie i Fundacja „Rzecznik Praw Rodziców”
60.

Towarzystwo Nauczycieli Szkół Polskich
61.

Towarzystwo Wiedzy Powszechnej – Zarząd Główny
62.

Unia Metropolii Polskich
63.

Unia Miasteczek Polskich
64. Wolny
Związek Zawodowy „Sierpień 80” – Komisja Krajowa
65. Wolny
Związek Zawodowy „Solidarno ć – O wiata”
66. Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego
67. Zarząd Krajowego Związku Zawodowego Nauczycieli rednich Szkół Le nych
w Polsce
68. Związek Gmin Wiejskich RP
69. Związek Harcerstwa Polskiego
70. Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
71. Związek Miast Polskich
72. Związek Powiatów Polskich
8

73. Związek Rzemiosła Polskiego
74. Związek Województw RP
75. Związek Zakładów Doskonalenia Zawodowego

76. Związek Zawodowy Pracowników O wiaty i Wychowania „O wiata”

77. Związek Zawodowy „Rada Poradnictwa”


Projekt został przekazany również Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Rzecznikowi Praw
Dziecka oraz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i Komisji Wspólnej
Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Rzecznik Praw Dziecka zgłosił propozycję dotyczącą kwestii uelastycznienia dolnej granicy
rozpoczynania spełniania obowiązku szkolnego poprzez umożliwienie rodzicom dzieci
urodzonym po 1 września (w roczniku rozpoczynającym spełnianie obowiązku szkolnego)
podjęcia decyzji, co do rozpoczęcia albo odroczenia o rok nauki dziecka w szkole
podstawowej. Rzecznik Praw Dziecka zwrócił ponadto uwagę na potrzebę zagwarantowania
w przepisach prawa oświatowego rodzicom dziecka sześcioletniego możliwości wypisania
dziecka sześcioletniego ze szkoły.
Propozycji powyższych nie uwzględniono. Zgodnie z obowiązującym prawem, istnieje
możliwość odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko
sześcioletnie na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej. Ponadto, nie ma
przepisów zabraniających ponownego zapisania dziecka sześcioletniego do przedszkola
w sytuacji, gdy jest ono już uczniem.

W dniu 21 grudnia 2011 r. projekt ustawy nie uzyskał akceptacji Komisji Wspólnej Rządu
i Samorządu Terytorialnego.

Uwagi do projektu ustawy zgłosili: Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych, Sekcja
Krajowa Oświaty i
Wychowania NSZZ „Solidarność”, Prezydent Miasta Tarnowa,
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty, Ogólnopolskie Stowarzyszenie
Powiatowych i Gminnych Samorządowych Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli, Związek
Zawodowy „Rada Poradnictwa”, Związek Województw RP, Zarząd Główny Związku
Nauczycielstwa Polskiego, Fundacja „Rodzice Szkole”, Stowarzyszenie i Fundacja „Rzecznik
Praw Rodziców”.
9

Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry
Kierowniczej Oświaty, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Gminnych
Samorządowych Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli oraz Prezydent Miasta Tarnowa
zgłosili propozycję pozostawienia aktualnego terminu wprowadzenia obowiązku szkolnego
dla dzieci sześcioletnich (1 września 2012 r.). Jako uzasadnienie tej propozycji wskazywano
między innymi fakt, iż w prawie 90 % szkół podstawowych sześciolatki uczą się już
w klasach I lub oddziałach przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych, co
oznaczałoby, że większość szkół podstawowych jest przygotowana na przyjęcie
sześcioletnich uczniów. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Gminnych
Samorządowych Ośrodków Doskonalenia Nauczycieli zauważyło, że proponowane
w projekcie przesunięcie terminu to strata dla kolejnych roczników dzieci, które bezpowrotnie
utracą możliwość naturalnego zrównoważonego rozwoju poprzez edukację szkolną.
W odniesieniu do powyższych kwestii należy stwierdzić, iż faktem jest, że w roku szkolnym
2011/2012 sześciolatki uczęszczają do blisko 90 % szkół podstawowych. Są uczniami klas
I szkół podstawowych lub wychowankami prowadzonych w tych szkołach oddziałów
przedszkolnych. Jednakże należy również podkreślić, że na terenie 92 gmin (6 gmin
miejskich, 10 gmin miejsko-wiejskich, 76 gmin wiejskich) nie ma żadnej szkoły
podstawowej, do której uczęszczałyby jako uczniowie klas I lub wychowankowie oddziałów
przedszkolnych dzieci w wieku sześciu lat. Ponadto w 113 gminach do klas I uczęszcza nie
więcej niż 3 % populacji sześciolatków. W 97 ze 113 gmin do szkoły uczęszcza jedno bąd
dwoje dzieci w wieku lat sześciu. Pozostawienie aktualnego terminu wejścia w życie
obowiązku szkolnego dla dzieci sześcioletnich spowodowałoby, że w 205 gminach
z początkiem roku szkolnego 2012/2013 w szkołach podstawowych spotkałyby się niemalże
wszystkie dzieci sześcio- i siedmioletnie. Taka sytuacja mogłaby znacznie utrudnić
zapewnienie w tych szkołach odpowiednich warunków kształcenia i opieki uczniom
klas I – III.

Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych zgłosił propozycję przesunięcia wprowadzenia
obowiązku szkolnego dzieci sześcioletnich na rok 2015, a Związek Zawodowy „Rada
Poradnictwa” uznała, że należy „jeszcze bardziej przesunąć w czasie termin wprowadzenia
obowiązku szkolnego dla sześciolatków”. Podobną propozycję zgłosiła Sekcja Krajowa
Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”.
10

Bezspornie niż demograficzny jest okolicznością sprzyjającą obniżeniu wieku rozpoczynania
obowiązku szkolnego. Propozycja dalszego odraczania terminu rozpoczęcia spełniania
obowiązku szkolnego przez dzieci sześcioletnie ma pewne atuty, w szczególności daje więcej
czasu na przygotowanie szkół do zmiany. Należy jednakże podkreślić, że odroczenie
obowiązku szkolnego sześciolatków do 1 września 2014 r. już oznacza w sumie pięcioletni
okres przygotowawczy. Odnosząc się do propozycji przesunięcia tego terminu na rok szkolny
2015/2016, należy zauważyć, że łączna liczba dzieci w wieku 6 – 12 lat w roku szkolnym
2014/2015 wynosić będzie 2 588 tys., natomiast w roku następnym – 2 655 tys.,
tj. o ok. 67 tys. więcej. Z tego punktu widzenia proponowane w projekcie ustawy
wprowadzenie obowiązku szkolnego sześciolatków od roku szkolnego 2014/2015 jest
korzystniejsze.

Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”, Związek Województw RP
(Województwo Warmińsko-Mazurskie, Województwo Zachodniopomorskie), Zarząd Główny
Związku Nauczycielstwa Polskiego, Stowarzyszenie i Fundacja „Rzecznik Praw Rodziców”
wyrazili obawę, że przyjęcie projektowanych zmian może spowodować nadmierną liczbę
uczniów w klasach I w roku szkolnym 2014/2015.
Odnosząc się do powyższego należy zauważyć, że od kilku lat obserwuje się, iż przy
malejącej liczbie uczniów liczba szkół podstawowych zmniejsza się o wiele wolniej niż liczba
uczniów w tych szkołach. wiadczy to o tym, że jednostki samorządu terytorialnego,
prowadząc racjonalną politykę w zakresie oświaty, nie decydują się pochopnie na likwidację
szkół. Tym samym można zakładać, że gminy posiadają w prowadzonych szkołach
podstawowych dużo większą liczbę miejsc niż potrzebna dla obecnej populacji uczniów szkół
podstawowych. Niezależnie od tego, czy rokiem wprowadzenia obowiązku szkolnego dla
sześciolatków będzie rok szkolny 2012/2013 czy 2014/2015, to liczba uczniów w szkołach
podstawowych we wrześniu 2014 r. wyniesie w sumie około 2 588 tys. Podobny poziom
liczby uczniów odnotowany był pięć lat temu, tj. w roku szkolnym 2005/2006 (2 602 tys.).

Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” zgłosiła propozycję objęcia
obowiązkiem szkolnym dzieci, które skończyły 6 lat przed dniem 1 września danego roku.
Należy zauważyć, że wiek metrykalny dziecka nie wyznacza poziomu opanowania
poszczególnych umiejętności czy wiedzy. Jest to kwestia indywidualnego rozwoju każdego
dziecka. Należy ponadto zauważyć, że przyjęcie propozycji Sekcji Krajowej Oświaty
11

i Wychowania NSZZ „Solidarność” de facto niczego nie zmienia. Wprowadzenie bowiem
obowiązkowej edukacji szkolnej dla dzieci, które skończyły 6 lat przed 1 września danego
roku, oznaczałoby, że nadal w klasie I różnica wieku dzieci wynosiłaby 1 rok. Do tej samej
klasy trafiałyby dzieci urodzone po 31 sierpnia poprzedniego roku i urodzone do 31 sierpnia
roku bieżącego.

Stowarzyszenie i Fundacja „Rzecznik Praw Rodziców” zaproponowała natomiast powrót do
obowiązku szkolnego od 7 roku życia.
Propozycja Stowarzyszenia nie została uwzględniona, ponieważ nie dotyczy ona przedmiotu
projektowanej ustawy. Projekt odnosi się do terminu wprowadzenia obniżenia wieku
rozpoczynania spełniania obowiązku szkolnego, a nie samej idei obniżenia go do wieku lat 6.
Ponadto, zgodnie z obowiązującym prawem, będzie nadal istniała możliwość odroczenia
rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko sześcioletnie na podstawie opinii
poradni psychologiczno-pedagogicznej.


Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” oraz Stowarzyszenie i Fundacja
„Rzecznik Praw Rodziców”, jak również inni partnerzy społeczni, podnieśli kwestię braku
prawidłowej organizacji pracy szkół podstawowych oraz ich nieprzygotowania na przyjęcie
sześcioletnich uczniów.
Zauważając, że powyższe kwestie były jedną z przesłanek odroczenia terminu wprowadzenia
obniżenia rozpoczynania spełniania obowiązku szkolnego przez dzieci sześcioletnie, należy
podkreślić, że za rozwiązania organizacyjne dotyczące pracy konkretnej szkoły odpowiada
dyrektor szkoły oraz jej organ prowadzący. Natomiast obowiązujące prawo, w tym podstawa
programowa kształcenia ogólnego określona w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17),
zawierają wskazania, jak należy organizować proces edukacyjny w szkole, aby zapewnić
dzieciom bezpieczne warunki kształcenia i wychowania, adekwatnie do ich potrzeb.
W zakresie edukacji wczesnoszkolnej podstawa programowa zaleca odpowiednie
wyposażenie klas, sprzyjające budowaniu poczucia bezpieczeństwa oraz odpowiadające
temperamentowi uczniów sześcioletnich: sale lekcyjne powinny składać się z dwóch części –
edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio
12