Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych

 jednolity katalog usług płatniczych,
 nowy rodzaj umowy nazwanej (umowę ramową) dotyczącej usług
płatniczych,
 zasadę, iż każdy podmiot (zarówno wydawca kart, jak i agent
rozliczeniowy), który daje rękojmię należytego prowadzenia działalności
gospodarczej, będzie mógł uczestniczyć w systemie płatności (systemie
kart płatniczych) na zasadzie równości z pozostałymi członkami systemu,
 obowiązki informacyjne wydawcy karty płatniczej względem
konsumentów.


Projekt ustawy nie jest natomiast objęty zakresem normowania dyrektywy
2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 roku
dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz. Urz. UE L 376 z 27.12.2006 r.,
str. 36, dalej: dyrektywa usługowa). Artykuł 2 dyrektywy usługowej wyłącza
z zakresu jej stosowania m.in. usługi wymienione w załączniku I do dyrektywy
2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 roku
w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe
(Dz. Urz. UE L 177 z 30.6.2006, str. 1, ze zm.), w tym usługi płatnicze objęte
definicją art. 4 ust. 3 dyrektywy w sprawie usług płatniczych. W konsekwencji,
do projektu ustawy nie ma zastosowania zawarte w art. 15 ust. 2 lit. g dyrektywy
usługowej ograniczenie co do określania minimalnej lub maksymalnej taryfy,
do których usługodawca musi się stosować.




2.3 Do oceny projektu niezbędne jest przywołanie dwóch swobód
rynkowych związanych z zasadą swobodnego przepływu osób, usług i kapitału
wewnątrz Unii Europejskiej (tytuł IV TfUE).


Pierwszą z nich jest swoboda przedsiębiorczości. Zgodnie z art. 49
TfUE, ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa
Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane
w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia
w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa
Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa
Członkowskiego. Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału,
swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie
działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie
i zarządzanie przedsiębiorstwami, (…) na warunkach określonych przez
ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Powołany
artykuł sprzeciwia się każdemu przepisowi krajowemu, który – nawet, jeżeli jest
stosowany bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową – może
zakłócić lub uczynić mniej atrakcyjnym wykonywanie przez obywateli Unii
zagwarantowanej przez traktat swobody przedsiębiorczości. Z ograniczeniem

12 zob. R. Kaszubski, Ł. Obzejta, op.cit., str. 424 i n.
13 zob. wyroki TS z dnia 14 października 2004 r. w sprawie Komisja vs Niderlandy, C‑299/02 pkt 15; z dnia 21
kwietnia 2005 r. w sprawie C‑140/03 Komisja vs Grecja, pkt 27, z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie Hartlauer, C

5
swobody przedsiębiorczości mamy do czynienia w przypadku takich przepisów
państw członkowskich, które choć jednakowo stosowane, mają wpływ na dostęp
przedsiębiorstw z innych państw członkowskich do rynku i w ten sposób
utrudniają wymianę handlową w obrębie Unii.


Drugą z przywoływanych swobód jest swoboda świadczenia usług.
Artykuł 56 ust. 1 TfUE stanowi iż w ramach poniższych postanowień
ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane
w
odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe
przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż państwo odbiorcy
świadczenia. Z kolei w myśl art. 57 ust. 3 TfUE, z zastrzeżeniem postanowień
rozdziału dotyczącego prawa przedsiębiorczości, świadczący usługę może,
w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w Państwie
Członkowskim świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to
nakłada na własnych obywateli.


Oparta na ww. postanowieniach traktatowych swoboda świadczenia usług
przejawia się w dwóch aspektach.


Zgodnie z zakazem dyskryminacji (zwanym też zasadą traktowania
narodowego), świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia,
wykonywać przejściowo działalność w państwie członkowskim świadczenia na
tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli
Odnosi się to, ze względu na treść art. 54 TfUE, również do przynależności
osób prawnych do określonego systemu prawnego. Ponadto, ograniczenia
w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do
obywateli państw członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie
członkowskim innym niż państwo odbiorcy świadczenia. Oznacza to,
iż państwo goszczące ma
obowiązek powstrzymania się od różnicowania
sytuacji prawnej usługodawców pochodzących z innych państw członkowskich
i swoich obywateli, jeżeli różnice w położeniu prawnym tych osób związane
byłyby wyłącznie z obywatelstwem tych osób lub z faktem, że usługodawcy ci
mieszkają lub mają siedzibę głównego przedsiębiorstwa w innym państwie
członkowskim niż to, w którym usługa ma być wykonywana.


Z kolei zakaz ograniczeń rozumiany jest jako zakaz wydawania takich
przepisów prawa krajowego, które prima facie nie wprowadzając dyskryminacji,
powodują, że zastosowanie takich samych przepisów wobec różnych
podmiotów stawia podmioty migrujące z innych państw członkowskich
w gorszym
położeniu w porównaniu z przynależnymi państwa

169/07, pkt 33, z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie Komisja vs Francja, C-89/09, pkt 44, z dnia 24 marca 2011
r. w sprawie Komisja vs Hiszpania, C-400/08, pkt 63
14 zob. wyroki TS z dnia 5 października 2004 r. w sprawie CaixaBank France, C‑442/02 pkt 11; z dnia 28
kwietnia 2009 r. w sprawie Komisja vs Włochy, C‑518/06 pkt 64; z dnia 10 lutego 2009 r. w sprawie Komisja vs
Włochy, C‑110/05, pkt 37, z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie Komisja vs Francja, C-89/09, pkt 45, z dnia 24
marca 2011 r. w sprawie Komisja vs Hiszpania, C-400/08, pkt 64

6
członkowskiego. Przykładem takiego niedozwolonego ograniczenia może być
nakaz, by prawnik chcący reprezentować klienta przed sądem musiał
w pierwszej kolejności uzyskać pozwolenie na występowanie przed sądem
danego okręgu. Swoboda świadczenia usług wymaga nie tylko
wyeliminowania wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową w stosunku do usługodawców z siedzibą w innym państwie
członkowskim, lecz również zniesienia jakichkolwiek ograniczeń, nawet gdy
obowiązują one bez zróżnicowania, zarówno w stosunku do krajowych
usługodawców, jak i usługodawców z innych państw członkowskich, jeżeli
są w stanie wstrzymać, ograniczyć lub uczynić mniej atrakcyjną działalność
usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, gdzie zgodnie
z przepisami świadczy on takie same usługi. Przepisy prawa krajowego, które
mogą zniechęcić przedsiębiorcę do korzystania ze swobody świadczenia usług
podlegają zakazowi ustanowionemu w traktatach.



2.4 Stwierdzenie, iż norma prawa krajowego ogranicza jedną ze swobód
rynkowych, nie jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, iż norma taka narusza
prawo Unii. W pewnych przypadkach ograniczenie swobód rynkowych
przez państwa członkowskie jest dopuszczalne; przypadki te zostały
określone bądź wprost w tekście traktatów, bądź w interpretujących je
orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości.
Zgodnie z art. 52 TfUE, postanowienia rozdziału TfUE dotyczące prawa
przedsiębiorczości (w tym zasada swobody przedsiębiorczości) nie przesądzają
o zastosowaniu przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych
przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami
porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.
Zgodnie z art. 62 TfUE, to samo odnosi się do postanowień rozdziału TfUE
dotyczącego usług (w tym do zasady swobody świadczenia usług).


Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie wskazywał, iż pod pewnymi
warunkami swobody rynkowe mogą być ograniczane przez państwa
członkowskie. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości, które są stosowane
bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, mogą być
uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, pod warunkiem że są
odpowiednie do zagwarantowania realizacji zamierzonego celu i nie wykraczają

15 zob. E. Skrzydło-Tefelska w: A. Wróbel (red.), Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Tom I, Warszawa
2012 r., str. 947
16 zob. wyr. TS z dnia 25 lutego 1988 r. w sprawie Komisja vs Niemcy, 427/85
17 wyroki TS z 25 lipca 1991 r. w sprawie Säger, C-76/90, pkt 12; z dnia 24 marca 1994 r. w sprawie Schindler,
C-275/92, pkt 43; z dnia 12 grudnia 1996 r. w sprawie Reisebüro Broede, C-3/95, pkt 25; z dnia 9 lipca 1997 r.
w sprawie Société Civile Immobilière Parodi, C-222/95, pkt 18; z dnia 7 lutego 2002 r. w sprawie Komisja vs
Włochy, C-279/00, pkt 31; z dnia 13 lutego 2003 r. w sprawie Komisja vs Włochy, C-131/01, pkt 26; z dnia 19
stycznia 2006 r. w sprawie Komisja vs Niemcy, C-244/04, pkt 30; z dnia 15 czerwca 2006 r. w sprawie Komisja
vs Francja, C-255/04, pkt 37; z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie Komisja vs Belgia, C-433/04, pkt 28
18 wyroki TS z 29 listopada 2001 r. w sprawie De Coster, C-17/00, pkt 33; z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie
AMOK, C-289/02, pkt 36, z dnia 18 marca 2004 r. w sprawie Leichtle, C-8/02, pkt 32; z dnia 9 listopada 2006 r.
w sprawie Komisja vs Belgia, C-433/04, pkt 29

7
poza to, co niezbędne dla osiągnięcia tego celu.

W podobny sposób prawo
Unii odnosi się do dopuszczalnego ograniczania swobody przepływu usług.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości wynika, że przepisy krajowe, które
regulują obszar niezharmonizowany na poziomie unijnym i które są stosowane
zarówno wobec osób jak i przedsiębiorstw wykonujących działalność na
terytorium danego państwa członkowskiego, pomimo skutku ograniczającego
swobodne świadczenie usług mogą być uzasadnione, jeżeli czynią zadość
nadrzędnym względom interesu ogólnego, które nie są już chronione przez
przepisy, którym usługodawca podlega w państwie członkowskim, w którym ma
siedzibę, jeżeli są właściwe, aby zagwarantować osiągnięcie celu, któremu służą
oraz jeżeli nie wykraczają poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.


Jak widać, przesłanki uznania danego środka krajowego za dopuszczalne
ograniczenie jednej ze swobód rynkowych są takie same w przypadku swobody
przedsiębiorczości i swobody przepływu usług. Jak stwierdził Trybunał, środki
krajowe mogące wstrzymać lub uczynić mniej atrakcyjnym korzystanie
z podstawowych wolności gwarantowanych w Traktacie, aby nie były uznane za
sprzeczne z Traktatem, muszą spełnić cztery warunki:
(i) muszą być stosowane w sposób niedyskryminujący,
(ii)
muszą być usprawiedliwione imperatywnymi (nadrzędnymi) wymogami
interesu ogólnego,
(iii) muszą być odpowiednie do osiągnięcia zamierzonego celu oraz
(iv) nie
mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.


Niektóre z tych przesłanek zostaną poniżej rozwinięte.


(ad ii) Wśród nadrzędnych względów uznanych przez Trybunał za interes
ogólny znajdują się między innymi ochrona pracowników, ochrona
konsumentów, ochrona własności intelektualnej, ochrona środowiska,

19 wyroki TS z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie C‑169/07 Hartlauer, pkt 44; z dnia 19 maja 2009 r. w sprawach
połączonych C‑171/07 i C‑172/07 Apothekerkammer des Saarlandes i in., pkt 25; z dnia 1 czerwca 2010 r. w
sprawach połączonych C‑570/07 i C‑571/07 Blanco Pérez i Chao Gómez, pkt 6; z dnia 16 grudnia 2010 r. w
sprawie Komisja vs Francja, C-89/09, pkt 50; z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie Komisja vs Hiszpania, C-
400/08, pkt 73
20 wyr. TS z 25 lipca 1991 r. w sprawie Säger, C-76/90, pkt 15; z dnia 9 lipca 1997 r. w sprawie Société Civile
Immobilière Parodi, C-222/95, pkt 21; z dnia 23 listopada 1999 r. w sprawach połączonych C-369/96 i C-376/96
Arblade i in., pkt 34 i 35; z dnia 24 stycznia 2002 r. w sprawie Portugaia Construções, C-164/99, pkt 19; z dnia
7 lutego 2002 r. w sprawie Komisja vs Włochy, C-279/00, pkt 33; z dnia 21 października 2004 r. w sprawie
Komisja vs Luksemburg, C-445/03, pkt 21; z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie Komisja vs Niemcy, C-244/04,
pkt 31; z dnia 9 listopada 2006 r. w sprawie Komisja vs Belgia, C-433/04, pkt 33
21 national measures liable to hinder or make less attractive the exercise of fundamental freedoms guaranteed by
the Treaty must fulfill four conditions: they must be applied in a nondiscriminatory manner; they must be
justified by imperative requirements in the general interest; they must be suitable for securing the attainment of
the objective which they pursue; and they must not go beyond what is necessary in order to attain it, zob. wyr.
TS z dnia 30 listopada 1995 r. w sprawie Gebhard, C-55/94, pkt 37
22 wyr. TS z 17 grudnia 1981 r. w sprawie Webb, 279/80 oraz z dnia 3 lutego 1982 r. w sprawie Seco vs EVI,
62/81 i 63/81
23 wyroki TS w sprawach dotyczących przymusowego ubezpieczenia produktu: z dnia 4 grudnia 1986 r.
Komisja vs Francja C-220/83, Komisja vs Dania C-252/83, Komisja vs Niemcy C 205/84 a także w sprawach
ograniczeń dla działalności przewodników turystycznych z innych państw członkowskich: z dnia 26 lutego 1991
r. Komisja vs Włochy C-180/89 oraz z dnia 26 lutego 1991 r. Komisja vs Grecja C-198/89

8
zagospodarowanie przestrzenne, zachowanie dziedzictwa artystycznego
i artystycznego. Z kolei cele o charakterze wyłącznie gospodarczym nie mogą
stanowić nadrzędnego względu interesu ogólnego. Do takich należą np.
potrzeba zapewnienia ciągłości, stabilności finansowej i właściwej stopy zwrotu
przeszłych inwestycji dokonanych przez posiadaczy licencji.


(ad iii) Ustawodawstwo krajowe jest właściwe (odpowiednie)
do zapewnienia realizacji wskazanego celu, tylko jeśli jego osiągnięcie jest
rzeczywistym przedmiotem troski tego ustawodawstwa w sposób spójny
i systematyczny. W jednej ze spraw Trybunał uznał, iż zakaz reklamy
zabiegów leczniczych w telewizji ogólnokrajowej mógłby zostać uznany
za dopuszczalny z uwagi na potrzebę ochrony zdrowia publicznego, jednakże
nie jest on odpowiedni do celu, jeżeli jednocześnie dopuszcza prowadzenie
takiej reklamy w telewizjach lokalnych.


Inną ilustracją przesłanki odpowiedniości są sprawy, w których Trybunał
Sprawiedliwości uznał iż w pewnych warunkach ograniczenie swobody
rynkowej poprzez wprowadzenie systemu uprzednich zezwoleń
administracyjnych mogłoby zostać uznane za dopuszczalne. Jednakże w takiej
sytuacji wykluczona jest uznaniowość władz krajowych. System zezwoleń
powinien opierać się na obiektywnych, niedyskryminacyjnych i znanych
wcześniej kryteriach; w przeciwnym wypadku nie spełnia on kryterium
odpowiedniości i nie może być uznany za uzasadniony.


(ad iv)
rodki mające zmierzać do osiągnięcia celu nie mogą
wychodzić poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia. Chodzi zatem
o sytuację, w której osiągnięcie tych celów środkami mniej restrykcyjnymi
nie byłoby możliwe. Nie oznacza to jednak wymogu przeprowadzenia
pozytywnego dowodu na okoliczność, iż żaden inny możliwy do wyobrażenia
środek nie pozwala na osiągnięcie tego celu w tych samych okolicznościach.

24 wyr. TS z 18 marca 1980 r. w sprawie Coditel, C-62/79
25 wyr. TS z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie C‑384/08 Attanasio Group, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo
26 wyr. TS z dnia 1 października 2009 r. w sprawie C‑567/07 Woningstichting Sint Servatius, pkt 29 i
przytoczone tam orzecznictwo
27 wyr. TS z dnia 26 lutego 1991 r. w sprawie Komisja vs Włochy C-180/89
28 wyroki TS z dnia 5 czerwca 1997 r. w sprawie SETTG, C-398/95, pkt 23; z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie
Kohll, C-158/96, pkt 41; z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie Müller-Fauré, C-385/99, pkt 72; z dnia 15 kwietnia
2010 r. w sprawie CIBA, C‑96/08, pkt 48
29 wyr. TS z 13 września 2007 r. w sprawie Komisja vs Włochy, C-260/04, pkt 35
30 wyr. TS z 6 marca 2007 r. w sprawie Placanica, C‑338/04, C‑359/04 i C‑360/04, pkt 53, 58; wyr. TS z 10
marca 2009 r. w sprawie Hartlauer, C‑169/07, pkt 55
31 wyr. TS z 17 lipca 2008 r. w sprawie Corporación Dermoestética, C‑500/06, pkt 39, 40
32 wyr. TS z dnia 20 lutego 2001 r. w sprawie Analir, C‑205/99, pkt 37, 38; z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie
Müller-Fauré, C-385/99, pkt 84, 85; z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie Hartlauer, C‑169/07, pkt 64
33 wyr. TS z 3 grudnia 1974 r. w sprawie van Binsbergen, C-33/74, pkt 16
34 wyr. TS z dnia 10 lutego 2009 r. w sprawie Komisja vs Włochy, C‑110/05, pkt 66; wyr. TS z 24 marca 2011 r.
w sprawie Komisja vs Hiszpania, C-400/08, pkt 75

9