Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

ródłem informacji na temat poziomu życia różnych grup społecznych są badania warunków
życia przeprowadzane corocznie przez GUS. Wynika z nich, że emeryci i renciści pod
względem warunków życia różnią się istotnie. Sytuacja przeciętnego emeryta jest lepsza niż
przeciętnego Polaka, a wskaźniki zasięgu ubóstwa gospodarstw emerytów kształtują się na
poziomie o kilka punktów procentowych niżej niż to ma miejsce dla gospodarstw ogółem.
Prawidłowość ta dotyczy zarówno mierników ubóstwa relatywnego, ustawowego oraz
minimum socjalnego. Jednak występuje duże zróżnicowanie w poszczególnych grupach,
w zależności od wysokości otrzymywanej emerytury i renty. Przyjęcie zasady waloryzacji
kwotowej w postaci podniesienia wysokości świadczenia o kwotę 71 zł powoduje, że
wszystkie świadczenia wypłacane w kwocie poniżej 1 480 zł miesięcznie będą podwyższone
w stopniu większym niż gdyby przeprowadzono waloryzację według obecnie
funkcjonujących zasad.
Od dnia 1 stycznia 2012 r. minimalna płaca wynosi 1 500 zł, natomiast minimum socjalne
oscyluje w granicach 950 zł w gospodarstwie emeryckim 1-osobowym.

Na waloryzacji kwotowej zyskałoby szacunkowo, dostając wyższą podwyżkę, ok. 53 %
emerytów i rencistów z FUS, 100 % otrzymujących zasiłki przedemerytalne i renty socjalne.
Również zyskaliby prawie wszyscy emeryci i renciści z KRUS. Natomiast mniejsze
podwyżki po wprowadzeniu waloryzacji kwotowej dostaliby prawie wszyscy emeryci
i renciści otrzymujący świadczenia z MON, MSW oraz MS.
Większa ochrona świadczeń emerytalnych i rentowych finansowanych ze składek – jakimi są
emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – niż świadczeń nieskładkowych,
finansowanych z budżetu (służby mundurowe) ma uzasadnienie. Emerytury i renty z FUS,
przez wprowadzenie górnej granicy podstawy wymiaru na poziomie 2,5-krotności
przeciętnego wynagrodzenia, mają ograniczoną wysokość. Emerytury i renty służb
mundurowych nie mają żadnych ograniczeń w wysokości, a ich maksymalny wymiar po stażu
służby ok. 29 lat wynosi aż 75 % uposażenia z ostatniego miesiąca. Tak wysokiego wymiaru
nie można osiągnąć w systemie powszechnym. Dlatego też, jeżeli państwo finansuje z dotacji
budżetowej podwyżki waloryzacyjne, to powinno w większym stopniu kierować się w swoich
decyzjach koniecznością ochrony przed ubóstwem dużej części emerytów i rencistów
w systemie powszechnym. Wśród emerytur i rent wypłacanych przez MON w 2011 r. aż
51,2 % stanowiły świadczenia powyżej 3 000 zł (powyżej 5 000 zł – 8,7 %), zaś
6


wypłacanych przez MSW odpowiednio 39,9 % i 6,2 %. Te liczby świadczą o rozpiętości
między systemem powszechnym i tzw. systemami mundurowymi, a trzeba pamiętać, że
przeciętny staż ubezpieczenia w systemie powszechnym jest dłuższy niż przeciętny staż
służby. Po zmianie waloryzacji na kwotową zmniejszą się nieco relacje świadczeń
mundurowych i

powszechnych w ujęciu procentowym, ale zmiana w rozpiętościach
kwotowych będzie bardzo niewielka. Wzrost cen żywności i innych towarów ujętych
w
koszyku emeryckim przyjmowanym do ustalania wskaźnika waloryzacji będzie
świadczeniobiorcom pobierającym emerytury i renty z MON i MSW (poprzednio MSWiA)
w pełni zrekompensowany.

Zgodnie z obecnym mechanizmem, kwoty podwyżek indywidualnych dla osób z wyższymi
świadczeniami byłyby znacznie wyższe niż przeciętna podwyżka dla wszystkich,
a wielokrotnie wyższe niż świadczeń minimalnych. Szczególnie duże różnice kwotowe
występują wówczas, gdy wskaźnik waloryzacji jest wysoki.

W 2009 r. wskaźnik waloryzacji wynosił 106,1 %, co dawało przeciętną podwyżkę na
poziomie 85,20 zł i duże różnice podwyżek między niskimi i wysokimi świadczeniami.
W 2010 r. wskaźnik waloryzacji wynosił 104,62 % (średnia podwyżka – 70,23 zł),
a w 2011 r. – 103,1 % (średnia podwyżka – 50,14 zł). Przykładowe kwoty podwyżki
świadczeń w tych latach były następujące:


7




2009
2010
2011
kwota
luty marzec
kwota
luty marzec
kwota
E/R w wysokości: luty

marzec
podwyżki
podwyżki
podwyżki
w złotych
najniższa emerytura,
renta z tytułu
całkowitej
636,29 675,10
38,81
675,10
706,29
31,19 706,29 728,18
21,89
niezdolności do pracy,
renta rodzinna
najniższa renta z tytułu
częściowej
489,44 519,30
29,86
519,30
543,29
23,99 543,29 560,13
16,84
niezdolności do pracy
przeciętna emerytura 1509,17 1601,23
92,06
1624,27
1699,31
75,04 1729,92 1783,54
53,63
przeciętna renta
z tytułu niezdolności
1121,89 1190,33
68,44
1213,18
1269,23
56,05 1280,60 1320,30
39,70
do pracy
przeciętna renta
1314,83 1395,03
80,20
1410,26
1475,41
65,15 1493,32 1539,61
46,29
rodzinna
emerytura/renta w



wysokości: 3000,00
3000,00 3183,00
183,00 3000,00 3138,60
138,60 3000,00 3093,00
93,00
4000,00
4000,00 4244,00
244,00 4000,00 4184,80
184,80 4000,00 4124,00
124,00
5000,00
5000,00 5305,00
305,00 5000,00 5231,00
231,00 5000,00 5155,00
155,00

Prognozowany wskaźnik waloryzacji na 2012 r. wynosi 104,8 %. Stąd też przy zastosowaniu
waloryzacji procentowej wzrost emerytur i rent byłby niezbyt wysoki, postrzegany jako
niewystarczający, wobec subiektywnego odczucia znacznego wzrostu kosztów utrzymania
w 2011 r., zwłaszcza przez biedniejsze grupy emerytów i rencistów, którzy najbardziej
odczuwają wzrost cen żywności. Przy proponowanej zmianie sposobu waloryzacji świadczeń
emerytalno-rentowych na kwotową osoby pobierające minimalne emerytury i renty dostaną
799,18 zł. Gdyby zastosowano dotychczasowe zasady, otrzymywałyby 763,13 zł.
Oznacza to, że przeprowadzenie waloryzacji kwotowej doprowadzi do podniesienia
najniższych świadczeń do poziomu zbliżonego do minimum socjalnego.

Poniższe zestawienie prezentuje różnice w wysokości podwyżek między waloryzacją
procentową i kwotową w zależności od wysokości świadczenia.
8


Porównanie miesięcznej podwyżki w zależności od wysokości świadczenia w przypadku
waloryzacji wskaźnikiem 104,8 % i waloryzacji kwotowej o 71 zł

Obecne przepisy (waloryzacja
Wska
Wysoko
źnik wzrostu
ść
wskaźnikiem 104,8%)
Waloryzacja kwotowa o 71,00 zł
świadczenia
świadczenia
przed
Podwyżka
Wysokość
Podwyżka na
Wysokość
Obecne
Waloryzacja
waloryzacją
świadczenia
świadczenia po
osobę (w zł)
świadczenia po
przepisy
kwotowa
(w zł)
(w zł)
waloryzacji
waloryzacji

(w zł)
(w zł)
560,13 26,89
587,02
71
631,13 104,80%
112,68%
672,16 32,26
704,42
71
743,16 104,80%
110,56%
728,18 34,95
763,13
71
799,18 104,80%
109,75%
873,82 41,94
915,76
71
944,82 104,80%
108,13%
1000 48
1048
71
1071 104,80%
107,10%
1200 57,6 1257,6
71
1271 104,80%
105,92%
1400 67,2 1467,2
71
1471 104,80%
105,07%
1600 76,8 1676,8
71
1671 104,80%
104,44%
1800 86,4 1886,4
71
1871 104,80%
103,94%
2000 96
2096
71
2071 104,80%
103,55%
2500 120
2620
71
2571 104,80%
102,84%
3000 144
3144
71
3071 104,80%
102,37%
4000 192
4192
71
4071 104,80%
101,78%
5000 240
5240
71
5071 104,80%
101,42%

Wysokości świadczeń najniższych obowiązujące od dnia 1 marca 2011 r.
560,13 zł – minimalna renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy
672,16 zł – minimalna renta wypadkowa z tytułu częściowej niezdolności do pracy
728,18 zł – minimalna emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta
rodzinna
873,82 zł – minimalna renta wypadkowa z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

W ocenie projektodawcy przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa
Unii Europejskiej i nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów dotyczących
notyfikacji norm i aktów prawnych.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie
stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt został zamieszczony
w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W trakcie prac
9


nad projektem do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nie wpłynęły żadne zgłoszenia
zainteresowania pracami nad projektowaną ustawą w trybie wyżej wymienionej ustawy.


10