Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 782

Warszawa, 27 czerwca 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 14.
posiedzeniu w dniu 26 czerwca 2008 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy


- o zmianie ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Mieczysława Augustyna do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych
pracach nad tym projektem.
W załączeniu przesyłam opinię Komitetu Integracji Europejskiej

o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej.

Łączę wyrazy szacunku

wz. (-) Marek Ziółkowski
Wicemarszałek Senatu



U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 26 czerwca 2008 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jednocześnie upoważnia senatora Mieczysława Augustyna do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.




WICEMARSZAŁEK SENATU


Marek
ZIÓŁKOWSKI


p r o j e k t


USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Art. 1.
W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.1)) w art. 118 ust. 1a otrzymuje
brzmienie:
"1a. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu
odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji
uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli
organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności
niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy wydając orzeczenie, stwierdza
odpowiedzialność organu rentowego.".

Art. 2.
Do spraw wszczętych, a niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy,
stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr
236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr
208, poz. 1534, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558, Nr 191, poz. 1368 i 1369 i Nr 200, poz. 1445 oraz z
2008 r. Nr 67, poz. 411.

UZASADNIENIE


1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. (sygn. akt P 11/07).
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia opublikowana została w Dz. U. z 2007 r., Nr 175, poz. 1235
(dzień publikacji wyroku – 24 września 2007 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem
zamieszczony został w OTK Z.U. z 2007 r., Nr 8A, poz. 97.


2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego

2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności z Konstytucją art. 118 ust. 1a ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.
U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.; ost. zm. Dz. U. z 2007 r. Nr 82, poz. 558), pod warunkiem,
że przepis ten będzie rozumiany w taki sposób, iż „za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności
niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w
sytuacji, gdy za nieustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy”.
Technika orzecznicza zastosowana w tym przypadku przez Trybunał Konstytucyjny
(tzw. wyrok interpretacyjny) spowodowała, że w ustawie pozostawiony został zaskarżony
przepis, Trybunał nadał mu jednak nową treść normatywną, spełniającą wymogi konstytucyjne.

2.2. Zaskarżony do Trybunału Konstytucyjnego przepis miał następujące brzmienie:
„W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu
odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji
uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego”.
Sąd, który skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne, powziął
wątpliwości co do konstytucyjności tego przepisu, wskazując na jego niezgodność z art. 32 ust.
1 Konstytucji (zasada równości) i art. 45 ust. 1 Konstytucji (zasada prawa do sądu).
Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do
świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia

2
ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji (z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art.
120). Artykuł 118 ust. 1a dookreśla nieostre pojęcie, jakim jest „dzień wyjaśnienia ostatniej
okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”, wskazując, że może to być również dzień
wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego.
Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie, „wyjaśnienie okoliczności niezbędnych
do wydania decyzji” może polegać między innymi na:
(a) przedłożeniu przez wnioskodawcę brakujących dowodów lub złożeniu stosownego
oświadczenia (o ile zaniedbano uczynić tego we wniosku),
(b) rozstrzyganiu (w rozmowie osobistej, telefonicznie, faksem lub w drodze
korespondencji) z wnioskodawcami, pracodawcami (płatnikami składek), urzędami oraz
innymi podmiotami wątpliwości powstałych przy analizie dokumentacji, zwłaszcza dotyczącej
przebiegu zatrudnienia i wysokości zarobków,
(c) ocenie rozbieżności występujących w materiale dowodowym,
(d) uzyskaniu orzeczenia lekarza orzecznika w sprawach świadczeń, do których prawo
uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej
egzystencji, rachunkowym wyliczeniu wysokości świadczenia.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej
okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia
samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Organ rentowy nie powinien zatem
zwlekać (nawet dążąc do korzystniejszego ustalenia uprawnień zainteresowanego) z wydaniem
decyzji do czasu rozstrzygnięcia okoliczności, które mogą mieć wpływ na nieznaczne
podwyższenie świadczenia.

2.3. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że z zasady równości,
wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów
prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). Wszystkie podmioty prawa, charakteryzujące się
w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną), powinny być traktowane równo, a więc
według jednakowej miary, bez zróżnicowań, zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących.
Podmioty różniące się mogą być natomiast traktowane odmiennie. Ocena każdej regulacji
prawnej z punktu widzenia zasady równości musi być zatem poprzedzona dokładnym
zbadaniem sytuacji prawnej podmiotów i przeprowadzeniem analizy, zarówno jeśli chodzi o
ich cechy wspólne, jak i cechy je różniące.
Uprawnienie do świadczenia rentowego, zgodnie z art. 100 ustawy, powstaje – co do
zasady – ex lege z dniem spełnienia wszystkich ustawowo określonych przesłanek, tj.
wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Faktycznie jednak świadczenie
zostaje „przyznane” decyzją organu rentowego najwcześniej od dnia złożenia wniosku o