Rządowy projekt ustawy o emeryturach kapitałowych

kapitałowej i numerze rachunku bankowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na
który fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych zarządzany przez zakład eme-
rytalny będzie obowiązany przekazywać środki na wypłatę dożywotniej emerytury
kapitałowej. Fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych zarządzany przez zakład
emerytalny będzie zobowiązany do comiesięcznego przekazywania na rachunek
bankowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych środków na wypłatę dożywotnich
emerytur kapitałowych.
Projekt przewiduje, iż po otrzymaniu składki fundusz dożywotnich emerytur
kapitałowych będzie obowiązany do poinformowania emeryta o możliwości
wskazania osób uposażonych, na których rzecz ma nastąpić, po śmierci emeryta,
wypłata gwarantowana, czyli wypłata jednorazowego świadczenia pieniężnego
wypłacanego w przypadku śmierci emeryta pobierającego dożywotnią emeryturę
kapitałową przez okres nie dłuższy niż 3 lata od dnia przekazania składki do
funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych. Wskazanie osób uposażonych
powinno być wskazaniem imiennym i może dotyczyć jednej lub więcej osób
fizycznych. Brak wskazania osób uposażonych będzie oznaczać, zgodnie z
projektem, wskazanie jako osoby uposażonej małżonka, o ile w chwili śmierci
emeryta pozostawał z nim

we wspólności ustawowej, w przeciwnym razie środki na wypłatę gwarantowaną
wejdą w skład spadku. Osoba uposażona, zgodnie z dyspozycją emeryta, nabędzie
prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej przez zakład emerytalny,
jeżeli śmierć emeryta nastąpi w ciągu 3 lat od dnia przekazania składki do zakładu
emerytalnego. Jeżeli emeryt wskaże kilka osób uposażonych, a nie oznaczy ich
udziału w wypłacie gwarantowanej, będzie się uważać, że udziały tych osób są
równe. Emeryt będzie mógł w każdym czasie zmienić poprzednią dyspozycję,
wskazując inne osoby uposażone zamiast lub oprócz osób wskazanych wcześniej,
jak również oznaczając w inny sposób udział wskazanych osób w wypłacie
gwarantowanej, albo odwołać poprzednią dyspozycję, nie wskazując żadnych
innych osób. Wskazanie osoby uposażonej stanie się bezskuteczne, jeżeli osoba ta
zmarła przed śmiercią emeryta. W takim przypadku udział, który był przeznaczony
dla zmarłego, przypadnie w równych częściach pozostałym osobom uposażonym,
chyba że emeryt zadysponuje tym udziałem w inny sposób. Zakład emerytalny
będzie zobowiązany poinformować emeryta o skutkach niezłożenia dyspozycji o
30
wskazaniu osoby lub osób uposażonych. W sprawach o roszczenia ze stosunków
prawnych między osobami uposażonymi a funduszami dożywotnich emerytur
kapitałowych lub zakładami emerytalnymi będą orzekać sądy ubezpieczeń
społecznych, właściwe dla miejsca zamieszkania osoby uposażonej, a w przypadku
gdy osoba uposażona ma miejsce zamieszkania za granicą orzekać będzie sąd
właściwy dla siedziby funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych lub zakładu
emerytalnego.
Fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych będzie przekazywać do Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych środki na wypłatę dożywotniej emerytury kapitałowej
oraz pokrycie opłaty z tytułu kosztów jej obsługi przez Zakład Ubezpieczeń Spo-
łecznych dotyczącej w szczególności:
– postępowań w sprawach o ustalenie prawa i wysokości dożywotniej emerytury
kapitałowej,
– postępowań w sprawach o ponowne ustalenie prawa i wysokości,
– doręczania,
– egzekucji
nienależnie pobranej dożywotniej emerytury kapitałowej,
–
egzekucji i potrąceń z dożywotniej emerytury kapitałowej,
– czynności dokonywanych dla celów podatkowych.
Wysokość tej opłaty nie będzie mogła być wyższa niż 0,1 % kwoty najniższej eme-
rytury, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Ustawa zakłada, iż w przypadku gdyby emeryt zmarł po przekazaniu środków na
wypłatę okresowej lub dożywotniej emerytury kapitałowej, ale przed terminem jej
wypłaty, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie przechowywać te środki na od-
rębnym rachunku bankowym. Gdyby jednak śmierć emeryta nastąpiła przed prze-
kazaniem tych środków, Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie zobowiązany
zawiadomić otwarty fundusz emerytalny albo fundusz dożywotnich emerytur kapi-
tałowych o obowiązku przekazania tych środków i będzie przechowywać je na od-
rębnym rachunku bankowym. W przypadku niedoręczenia emerytury kapitałowej z
przyczyn niezależnych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, środki na wypłatę
emerytur Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie przechowywał na odrębnym ra-
chunku bankowym do czasu ustania przyczyny ich niedoręczenia.
31
Projekt przewiduje, iż wysokość okresowej emerytury kapitałowej będzie ilorazem,
podanej przez otwarty fundusz emerytalny, kwoty środków zgromadzonych na ra-
chunku członka otwartego funduszu emerytalnego i średniego dalszego trwania ży-
cia, o którym mowa w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Jeżeli po dniu, po którym przyznano okresową emeryturę kapitałową, emeryt pod-
legał ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, wysokość tej emerytury będzie mogła
być na wniosek emeryta ponownie ustalona, nie wcześniej jednak niż po upływie
roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczenia emerytalno-rentowego.
Okresowa emerytura kapitałowa będzie waloryzowana corocznie na zasadach i w
trybie określonym dla emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych będzie obowiązany niezwłocznie informować otwarty
fundusz emerytalny o zmienionej wysokości okresowej emerytury kapitałowej na
skutek ponownego ustalenia jej wysokości, jak i waloryzacji.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie ustalał wysokość dożywotniej emerytury
kapitałowej, jako zaokrąglony w górę do pełnych złotych iloczyn zawartej w ofer-
cie dożywotniej emerytury kapitałowej, obowiązującej w dniu złożenia wniosku o
ustalenie prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej miesięcznej stawki doży-
wotniej emerytury kapitałowej, właściwej dla wieku emeryta oraz wskaźnika wyli-
czonego jako wysokość składki podzielonej przez tysiąc.
W przypadku wystąpienia nadwyżki, w rozumieniu przepisów o funduszach doży-
wotnich emerytur kapitałowych, wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej bę-
dzie ustalana ponownie w terminach określonych dla waloryzacji rent i emerytur
zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z FUS.
Wypłata gwarantowana ustalana będzie jako różnica pomiędzy składką
a iloczynem liczby pełnych miesięcy, jakie upłynęły od początku miesiąca, w któ-
rym po raz pierwszy wypłacono dożywotnią emeryturę kapitałową, do końca mie-
siąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta, oraz trzydziestej siódmej części kwoty
składki przekazanej przez otwarty fundusz emerytalny do funduszu dożywotnich
emerytur kapitałowych.
Projekt ustawy przewiduje dokonanie zmian w obowiązujących przepisach mają-
cych na celu dostosowanie obecnego stanu prawnego do przepisów niniejszego
projektu. Wprowadzone zostaną zmiany w następujących ustawach:
32
–
w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.
U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.),
– w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych
i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.
U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z
późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytal-
nym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz. U. Nr 124, poz. 1153,

z późn. zm.),
–
w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U.
Nr 157, poz. 1119 oraz z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 49, poz. 328).
Projekt przewiduje, iż otwarte fundusze emerytalne będą obowiązane dostosować
postanowienia swoich statutów do przepisów ustawy w terminie do dnia 30 listo-
pada 2008 r. oraz przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgodę na obcią-
żenie swoich rachunków bankowych.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Omówienie wyników konsultacji społecznych
33
W lutym 2006 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło członkom
Komitetu Rady Ministrów dokument analityczny pt. „Analiza propozycji rozwią-
zań systemu organizacji wypłaty świadczeń ze środków gromadzonych w otwar-
tych funduszach emerytalnych”. W lipcu 2006 r. dokument został skierowany do
konsultacji międzyresortowych i przedstawiony partnerom społecznym.
Dokument przedstawiał główne kryteria oceny dopuszczalnych rozwiązań sposobu
wypłaty emerytur i stanowił swego rodzaju prośbę o ich hierarchizację. Do naj-
ważniejszych wymagań, stawianych przed systemem wypłaty świadczeń ze środ-
ków gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, a będących przedmio-
tem niniejszej regulacji, należało zapewnienie gwarancji dożywotniej wypłaty
świadczeń, które byłyby jednakowe dla kobiet i mężczyzn, a także prostota i przej-
rzystość systemu. Szczególną rolę przypisano Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych – swoistemu integratorowi całego systemu ubezpieczeń społecznych.
Należy przypomnieć, że obowiązek respektowania przez Rzeczpospolitą Polską
równego statusu kobiet i mężczyzn w systemie zabezpieczenia społecznego wynika
między innymi z dyrektywy Rady z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowe-
go wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (79/7/EWG)8). Kraje członkowskie Unii
Europejskiej są zobligowane do wprowadzenia zasady równego traktowania kobiet
i mężczyzn w systemach ustawowych, które m.in. zapewniają ochronę w przypad-
ku starości. W szczególności z dyrektywy wynika, że pod pojęciem równego trak-
towania należy rozumieć brak jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na płeć
przy obliczaniu wysokości świadczeń9).
W powojennym polskim systemie emerytalnym wysokość emerytury nigdy nie za-
leżała od płci ubezpieczonego. Zasadę równości rozumiano jako gwarancję iden-
tycznego wymiaru świadczenia dla osób, których pod względem warunków
uwzględnianych przy kalkulacji świadczenia (te same zarobki, staż pracy) różni je-
dynie płeć. Formuła emerytalna obowiązująca w I filarze spełnia ten warunek.
Osoba w tym samym wieku, z takim samym stanem konta, przechodząca w tym
samym momencie na emeryturę otrzyma ją w jednakowej kwocie bez względu na
płeć.

8) Dz. Urz. UE L 6 z 10.01.1979; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 215.
9) Dopuszczalne wyjątki mogą dotyczyć preferencji dla kobiet ze względu na macierzyństwo.
34