Poselski projekt ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych

W projekcie ustawy przyjęto zasadę, iż w skład Komisji nie może wchodzić osoba będąca
członkiem samorządu adwokackiego, samorządu radców prawnych lub osoba posiadająca licencję
prawniczą. Osoby te zostały wyłączone z uczestnictwa w Komisji, aby wyeliminować ryzyko
wpływu zarówno przedstawicieli konkurencyjnych grup zawodowych jak i osób posiadających
licencję prawniczą na działalność Komisji.

Aby zapewnić kontrolę instancyjną decyzji wydawanych przez Komisję wprowadzono zasadę, iż
uchwały Komisji wydawane w indywidualnych sprawach są decyzjami administracyjnymi, od
których przysługuje odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, jako organu wyższego stopnia.
Ponieważ decyzja Ministra Sprawiedliwości wydana w postępowaniu odwoławczym jest ostateczna
w toku instancji, stronie będzie przysługiwała skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego,
na zasadach określonych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. z 2002r. Nr 153 poz. 1270, Dz.U. z 2004r. Nr 162 poz. 1692, Dz. U. z
2005r. Nr. 94 poz. 788, Dz.U. z 2005r. Nr 250 poz. 2118, Dz.U. z 2006r. Nr. 38 poz. 268, Dz.U.
2005r. Nr 169 poz. 1417). W przypadku decyzji o zawieszeniu licencji wydanej w następstwie
naruszenia obowiązków o których mowa w art. 41-45 projektu ustawy, bądź w przypadku cofnięcia
licencji na skutek świadomego działania z zamiarem wyrządzenia szkody swojemu klientowi
osobie posiadającej licencję prawniczą przysługuje odwołanie bezpośrednio do właściwego ze
względu na miejsce zamieszkania osoby posiadającej licencję prawniczą sądu apelacyjnego - sądu
pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji wraz z
uzasadnieniem. Do rozpoznania odwołania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego
o apelacji. Ten tryb postępowania został przyjęty, aby zapewnić możliwość zbadania przez
niezawisły Sąd stanu faktycznego, jaki był podstawą do wydania decyzji. W związku z tym
zapewniona jest sądowa kontrola decyzji administracyjnych wydawanych przez Prawniczą Komisję
Licencyjną.

Projektowana ustawa przewiduje sankcje karne - karę grzywny do 50.000 zł za świadczenie usług
prawniczych bez wymaganych ustawą uprawnień oraz za wykonywanie czynności wchodzących w
zakres licencji prawniczej bez licencji prawniczej. Tej samej karze będą podlegały osoby, które
będą świadczyły usługi prawnicze nie powierzając wykonywania czynności prawniczych osobom
posiadającym licencję prawniczą. Należy zaznaczyć, iż podmiotem uprawnionym do świadczenia
usług prawniczych są osoby wymienione w art. 2 projektu ustawy pod warunkiem posiadania
ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu usług
prawniczych. W związku z tym sankcją karną z art. 51 projektu ustawy objęte są również podmioty

świadczące usługi prawnicze bez wymaganego ubezpieczenia, Potrzeba wprowadzenia sankcji
karnych wynika z faktu, iż projekt ustawy reguluje rynek usług prawniczych w sposób
kompleksowy i jednym z jego celów jest zapobieżenie świadczenia usług prawniczych przez osoby
nie objęte zakresem podmiotowym projektowanej ustawy. Zakaz świadczenia usług prawniczych
bez wymaganej licencji nie wpłynie jednakże w sposób ujemny na możliwość świadczenia tych
usług przez absolwentów wydziałów prawa, albowiem w projekcie ustawy w maksymalny sposób
uproszczono formalizm związany z uzyskiwaniem licencji prawniczych.

Ponadto odpowiedzialności karnej poddano osoby, które dołączają nieprawdziwe oświadczenie do
wniosku o przyznanie lub przywrócenie licencji prawniczej. Zapis ten ma przeciwdziałać próbom
uzyskania licencji prawniczej przez osoby nie spełniające wymogów zawartych w ustawie. Ponadto
przestępstwo z art. 52 projektu ustawy będzie przestępstwem umyślnym, co zamyka kandydatowi
drogę do uzyskania licencji prawniczej w przyszłości.

Rozdział 8 projektu ustawy zawiera zmiany w przepisach obowiązujących w celu dostosowania
przepisów innych ustaw do założeń projektu ustawy.

Celem norm zawartych w artykule 86 projektu jest umożliwienie osobom, które posiadają
doświadczenie w zakresie świadczenia usług prawniczych, uzyskanie licencji prawniczej II stopnia.
Przepis ten jest wzorowany na art. 84 i 85 ustawy z dnia 5 lipca 1996r. o doradztwie podatkowym,
albowiem po pierwsze podobnie jak w przypadku ustawy o doradztwie podatkowym ustawa o
zasadach świadczenia usług prawniczych i o licencjach prawniczych sanuje obecną sytuację na
rynku, a po drugie, dzięki przyjęciu analogicznych rozwiązań, uproszczona będzie wykładnia art.
86 projektu ustawy dzięki doświadczeniom związanym ze stosowaniem art. 84 i 85 ustawy o
doradztwie podatkowym.

Zakaz wykonywania czynności prawniczych bez posiadania licencji prawniczej będzie
obowiązywał po 12 miesiącach od dnia wejście w życie ustawy (art. 66 projektu). Umożliwi to
osobom, które prowadzą działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług prawniczych na
dostosowanie swojej działalność do wymogów ustawy, zwłaszcza w zakresie wymogu zapewnienia
bezpośredniego wykonywania czynności prawniczych przez osoby ze stosowną licencją prawniczą.

Projekt ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych został szczegółowo
przeanalizowany przez Radę Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE) oraz Instytut
- 21 -
Praw Człowieka Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawników (IBAHRI). Organizacje te nie
wyraziły obaw w związku z poziomem zawodowym i etycznym prawników, posiadających licencje
prawnicze w formie proponowanej w projekcie.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty objęte projektem.
Projekt dotyczy osób, które ukończyły wyższe studia prawnicze, świadczą usługi prawnicze , nie są
członkami samorządu zawodowego adwokatów i radców prawnych. Ponadto zakres projektu
ustawy obejmie osoby, które z przyczyn zawodowych, osobistych lub majątkowych nie mają
możliwości odbycia 3,5 letniej odpłatnej aplikacji adwokackiej lub radcowskiej, albo nie są
zainteresowane wykonywaniem zawodu zaufania publicznego.
2. Cel wprowadzenia ustawy:
- kompleksowa regulacja rynku usług prawniczych,
- zwiększenie na rynku liczby prawników uprawnionych do występowania przed sądami i
trybunałami,
- wprowadzenie konkurencji pomiędzy podmiotami zawodowo zajmującymi się udzielaniem porad
prawnych, sporządzaniem opinii prawnych, pism procesowych, występowaniem przed sądami i
trybunałami, organami dochodzeniowo-śledczymi, a także organami administracji publicznej i
podmiotami wykonującymi zadania z zakresu administracji publicznej,
- zapewnienie dostępu do usług prawniczych osobom których stan majątkowy z jednej strony jest
zbyt wysoki, aby uzasadniał przyznanie pełnomocnika procesowego z urzędu, a z drugiej zbyt niski,
aby zapewnić opiekę prawną adwokata lub radcy prawnego z uwagi na wysokość stawek ich
wynagrodzenia.

3. Wpływ ustawy na sektor finansów publicznych, rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i
rozwój regionalny.

Ustawa spowoduje przychody w budżecie państwa. Ustawa będzie miała pozytywny wpływ na
rynek pracy i konkurencyjność gospodarki.

Projektowana ustawa wpłynie pozytywnie na rynek pracy poprzez umożliwienie absolwentom
wydziałów prawa wcześniejszego rozpoczęcia działalności zarobkowej we własnym imieniu –
jednakże przy zachowaniu mechanizmów chroniących interesy ich klientów.
- 23 -

Zwiększenie na rynku liczby prawników mających możliwość świadczenia usług prawniczych
zwiększy bezpieczeństwo obrotu prawnego oraz przyczyni się do przyspieszenia postępowań
sądowych. Dzięki właściwej obsłudze prawnej, sprawy osób, które do tej pory nie korzystały z
usług prawników z uwagi na wysokie koszty tych usług, będą lepiej przygotowane pod względem
merytorycznym, zarówno na etapie przedsądowym, jak i sądowym.

Na zwiększeniu liczby prawników prowadzących działalność w oparciu z ustawę o licencjach
prawniczych skorzystają w pierwszej kolejności osoby fizyczne, których stan majątkowy z jednej
strony był zbyt wysoki, aby uzasadniał przyznanie pełnomocnika procesowego z urzędu, a z drugiej
zbyt niski, aby zapewnić opiekę prawną adwokata lub radcy prawnego z uwagi na wysokość stawek
ich wynagrodzenia. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą ulegnie zwiększeniu
dostępność do usług prawniczych dla osób działających w sektorze MSP (małych i średnich
przedsiębiorstw). Przedsiębiorcy z sektora MSP do tej pory korzystali z usług prawniczych
(głównie oferowanych przez radców prawnych) sporadycznie, powierzając jedynie sprawy o
największym stopniu zagrożenia dla ich majątku lub funkcjonowania na rynku. Pozbawieni byli
jednakże stałej pomocy prawnej w czynnościach związanych z bieżącą obsługą prawną obrotu
gospodarczego.

4. Skutki finansowe :

Wejście w życie przedmiotowego projektu ustawy spowoduje skutki finansowe dla budżetu
państwa w części 37 „Sprawiedliwość” zarówno po stronie wydatków jak i po stronie dochodów.
Wejście w życie projektu ustawy o licencjach prawniczych spowoduje zwiększenie
dochodów do budżetu państwa z tytułu wpływów z opłat za przyznanie akredytacji do
przeprowadzania szkoleń na licencję prawniczą, opłat za egzamin prawniczy, opłat za uzyskanie
licencji prawniczej oraz opłat za wpis do rejestru działalności regulowanej.
Wysokość dochodów budżetu państwa z tych tytułów jest obecnie niemożliwe do
oszacowania z uwagi na brak jakichkolwiek informacji o liczbie osób, które będą się ubiegać o
uzyskanie w tych latach licencji prawniczej oraz danych o ilości jednostek, które będą się starały
uzyskać akredytację do przeprowadzania szkoleń na licencję prawniczą.