Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanej w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r.

8
- zagwarantowanie transferu przyznanych świadczeń do obu państw
(m.in. osobom owdowiałym, sierotom i współmałżonkom amerykań-
skich emerytów, zamieszkałym w Rzeczypospolitej Polskiej, które
mimo nabytych uprawnień dotychczas nie mogły ich otrzymywać),
2) stworzenie warunków dla zacieśnienia współpracy gospodarczej mię-
dzy Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki przez
zagwarantowanie stosowania przepisów prawa tylko jednego państwa
do osób przemieszczających się między nimi, w celu wykonywania pra-
cy, a tym samym opłacanie składek tylko do jednego systemu,
3) zagwarantowanie równego traktowania obywateli obu państw przy sto-
sowaniu przepisów prawa dotyczących uprawnień do świadczeń lub ich
wypłaty,
4) poprawa wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej wśród Polonii zamieszka-
łej w Stanach Zjednoczonych Ameryki, a także na arenie międzynaro-
dowej.
Umowa nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.
Skutki finansowe zawarcia umowy będą związane z przyznawaniem no-
wych świadczeń emerytalno-rentowych oraz transferem świadczeń do Sta-
nów Zjednoczonych Ameryki, co spowoduje zwiększenie wypłat z funduszy
ubezpieczeń. Zakładając, że według dokonanych szacunków) będzie to
dotyczyło około 35 tys. osób, poniżej przedstawiono przewidywane koszty.
Wyliczenia były wykonywane przed złożeniem wniosku o zgodę na nego-
cjacje, którą uzyskano wiosną 2005 r. Przyjęto założenie, że umowa wej-
dzie w życie dnia 1 stycznia 2006 r. Jednak negocjacje rozpoczęły się do-
piero w końcu 2006 r., co oznacza że z obecnej perspektywy prawdopo-
dobną datą jej wejścia w życie jest koniec 2008 r. lub początek 2009 r. i od
tej daty polskie fundusze ubezpieczeń będą ponosić koszty związane
z umową. Biorąc jednak pod uwagę niską inflację, jaka utrzymywała się
w ostatnich latach w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz mając świadomość
możliwości wyłącznie szacunkowej oceny kosztów umowy dla funduszy

1) Opracowanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Departamentu Statystyki pt. „Szacunek
skutków finansowych transferu świadczeń emerytalno-rentowych z Polski do Stanów Zjedno-
czonych Ameryki”, styczeń 2005 r.

9
ubezpieczeń, można przyjąć że wykonane szacunki na 2006 r. i 2007 r.
mogą jedynie nieznacznie odbiegać od możliwych kosztów przyszłej reali-
zacji umowy.
Biorąc powyższe pod uwagę, można przyjąć że skutki te w pierwszym roku
realizacji umowy wyniosłyby około 146,5 mln zł.
W kolejnym roku wyniosłyby około 299,8 mln zł.

Kwoty te nie uwzględniają kosztów transferu świadczeń do Stanów Zjedno-
czonych Ameryki ponoszonych obecnie, ale też kwestii reemigracji Polaków
(tj. powrotów do Rzeczypospolitej Polskiej), która niewątpliwie przyczyni się
do zmniejszenia rzeczywistej kwoty transferowanych świadczeń. Chociaż
trzeba mieć świadomość, że w takich przypadkach wydatki na te świadcze-
nia są lub będą ponoszone w Rzeczypospolitej Polskiej.

Aby ocenić faktyczny bilans zawarcia umowy należałoby dysponować wyli-
czeniami strony amerykańskiej, która również poniesie określone nakłady
finansowe, wynikające z zawarcia umowy.

Rozważając zawarcie umowy i związane z tym koszty nowo przyznanych
świadczeń oraz transferu świadczeń, trzeba pamiętać że wydatki na ten cel
nie powinny być traktowane jako dodatkowy koszt instytucji ubezpieczenio-
wej. W obecnym stanie prawnym ZUS i KRUS wypłacają świadczenia, do
których prawa zostały nabyte w całości na podstawie polskich okresów
ubezpieczenia. Dodatkowymi wypłatami będą emerytury i renty częściowe,
do których prawo zostanie nabyte z uwzględnieniem amerykańskich okre-
sów ubezpieczenia (wypłata proporcjonalna za okresy polskie).
Należy przy tym podkreślić, że zreformowany system emerytalny przewidu-
je przyznanie emerytury za każdy okres opłacania składek. wiadczenia
z tego systemu, nawet bez umowy, podlegałyby transferowi na podstawie
dotychczasowych porozumień ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki.
Według informacji strony amerykańskiej w 2003 r. wydano Polakom około
1.400 wiz długoterminowych do Stanów Zjednoczonych Ameryki z prawem
do pracy oraz 16.000 wiz z prawem do pracy na okres sześciomiesięczny.

10
Migracja zarobkowa z Rzeczypospolitej Polskiej do Stanów Zjednoczonych
Ameryki mimo pewnego spowolnienia, od czasu wejścia Rzeczypospolitej
Polskiej do Unii Europejskiej, ma wciąż znaczący wymiar. W Stanach Zjed-
noczonych Ameryki toczy się dyskusja na temat zniesienia wiz dla Polaków.
Zniesienie wiz mogłoby sprzyjać zwiększeniu migracji w tym kierunku. Po
zawarciu umowy osoby migrujące do Stanów Zjednoczonych Ameryki znaj-
dą się w korzystniejszej sytuacji, zarówno ze względu na możliwość opła-
cania składek tylko w jednym państwie, jak i z powodu pewności nieutra-
cenia w przyszłości przebytych w Rzeczypospolitej Polskiej lub w Stanach
Zjednoczonych Ameryki okresów ubezpieczenia.
Podsumowując, należy stwierdzić że mimo określonych obciążeń dla fun-
duszy ubezpieczeń, ogólny bilans zawarcia umowy, przy uwzględnieniu jej
pozytywnych skutków społecznych (m.in. transfer świadczeń rodzinnych ze
Stanów Zjednoczonych Ameryki, emerytury i renty częściowe), a także
ekonomicznych (stworzenie warunków dalszego rozwijania współpracy eko-
nomicznej między obu państwami) będzie dla Rzeczypospolitej Polskiej ko-
rzystny.

4. Tryb
związania Rzeczypospolitej Polskiej umową
Umowa o zabezpieczeniu społecznym dotyczy spraw uregulowanych
w ustawach, a zatem w myśl art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji podlega ratyfi-
kacji, za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.
a) podmioty prawa krajowego, których umowa dotyczy
Umowa będzie miała zastosowanie do pracowników i osób pracujących
na własny rachunek, ubezpieczonych każdego z państw oraz osób wy-
wodzących od tych ubezpieczonych swoje prawa. Będzie się odnosić
do osób fizycznych w zakresie prawa do świadczeń z tytułu starości,
niezdolności do pracy, śmierci ubezpieczonego, wypadków przy pracy
i chorób zawodowych, a także w zakresie obowiązku opłacania składek
na ubezpieczenia społeczne.

11
b) sposób, w jaki umowa dotyczy spraw uregulowanych w prawie we-
wnętrznym
Postanowienia umowy, koordynujące polski system zabezpieczenia
społecznego z amerykańskim, odnoszą się do spraw uregulowanych
w następujących ustawach:
– ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, z późn. zm.),
– ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundu-
szu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353,
z późn. zm.),
– ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667,
z późn. zm.),
– ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rol-
ników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291),
– ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199,
poz. 1673, z późn. zm.).
c) środki prawne, jakie powinny zostać przyjęte w celu wykonania umowy
Wejście w życie umowy nie pociągnie za sobą konieczności dokonywa-
nia zmian w polskim ustawodawstwie. Porozumienie administracyjne
w sprawie stosowania umowy, podpisane dnia 2 kwietnia 2008 r.
w Warszawie, wejdzie w życie jednocześnie z umową.
06/05si

UMOWA O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM

MI DZY

RZECZ POSPOLIT POLSK

A

STANAMI ZJEDNOCZONYMI AMERYKI
Rzeczpospolita Polska oraz

Stany Zjednoczone Ameryki

(zwane dalej „Stronami”),

dążąc do uregulowania stosunków między obu Państwami w dziedzinie zabezpieczenia
społecznego, postanowiły co następuje:


CZ
Ć I

Postanowienia ogólne


Artykuł 1

Definicje

1.
Dla potrzeb niniejszej Umowy:

1)
„obywatel”
oznacza,

w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej,

obywatela Rzeczypospolitej Polskiej,

w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych,

obywatela Stanów Zjednoczonych zgodnie z definicją zawartą w sekcji 101
ustawy o imigracji i obywatelstwie, z późniejszymi zmianami;


2) „przepisy prawa” oznaczają ustawy i rozporządzenia, o których mowa w artykule
2 niniejszej Umowy;

3)
„władza właściwa” oznacza,


1