Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanej w Warszawie dnia 2 kwietnia 2008 r.

w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej, ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego,

w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych, Komisarza ds. Zabezpieczenia
Społecznego;


4)
„instytucja właściwa” oznacza,

w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej, instytucję upoważnioną do
stosowania przepisów prawa, o których mowa w artykule 2 niniejszej Umowy,

w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych, Administrację Zabezpieczenia
Społecznego;

5) „instytucja
łącznikowa” oznacza instytucję zapewniającą koordynację i wymianę
informacji między instytucjami obu Stron, uczestniczącą w stosowaniu niniejszej
Umowy, jak również informowaniu zainteresowanych o prawach i obowiązkach z
niej wynikających;


6)
„okres ubezpieczenia” oznacza okres opłacania składek lub okres uzyskiwania
dochodów z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, zdefiniowany lub
uznany za okres ubezpieczenia na podstawie przepisów prawa, zgodnie z którymi
taki okres został przebyty, lub każdy podobny okres, pod warunkiem, że takie
przepisy prawa uznają go za równoważny do okresu ubezpieczenia;

7)
„świadczenia” oznaczają świadczenia przewidziane w przepisach prawa, o
których mowa w artykule 2 niniejszej Umowy.

2. Każde określenie nie zdefiniowane w niniejszym artykule, ma znaczenie nadane mu w
stosowanych przepisach prawa.


Artykuł 2

Zakres przedmiotowy

1. Niniejszą Umowę stosuje się:


1)
w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej, do przepisów prawa dotyczących
następujących świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia
społecznego rolników:



a. emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych,

b.
jednorazowych
odszkodowań oraz rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych,

c.
zasiłków pogrzebowych;


2) w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych, do przepisów prawa regulujących
federalny system ubezpieczeń emerytalnych, rodzinnych oraz z tytułu
niezdolności do pracy:


2
a.
Tytuł II Ustawy o Zabezpieczeniu Społecznym wraz z odnośnymi
rozporządzeniami, z wyjątkiem ustępów 226, 226A i 228 tego Tytułu wraz z
odnośnymi rozporządzeniami,

b.
Rozdział 2 i 21 Kodeksu Podatkowego z 1986 r. wraz z odnośnymi
rozporządzeniami.

2. Jeżeli niniejsza Umowa nie przewiduje inaczej, przepisy prawa, o których mowa w
ustępie 1 niniejszego artykułu, nie obejmują traktatów ani innych umów
międzynarodowych lub ponadnarodowego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia
społecznego, zawartych między jedną ze Stron a państwem trzecim, ani przepisów
prawa lub rozporządzeń wydanych w celu ich szczególnej realizacji.

3. Z
zastrzeżeniem postanowień zawartych w następnym zdaniu, niniejszą Umowę
stosuje się także do ustawodawstwa zmieniającego lub uzupełniającego przepisy
prawa określone w ustępie 1 niniejszego artykułu. Niniejsza Umowa ma zastosowanie
do przyszłego ustawodawstwa Strony, tworzącego nowe kategorie
świadczeniobiorców lub nowe świadczenia, zgodnie z przepisami prawa tej Strony,
chyba że władza właściwa danej Strony zawiadomi władzę właściwą drugiej Strony
pisemnie, w ciągu trzech miesięcy od dnia oficjalnego ogłoszenia nowego
ustawodawstwa, że takie rozszerzenie zakresu niniejszej Umowy nie jest przewidziane.


Artykuł 3

Zakres podmiotowy

Niniejszą Umowę stosuje się do:

1)
osób,
które
podlegają lub podlegały przepisom prawa jednej lub obu Stron;


2)
innych osób, w odniesieniu do przysługujących im praw pochodzących od osób, o
których mowa w punkcie 1 niniejszego artykułu.


Artykuł 4

Równe traktowanie

Osoba, o której mowa w artykule 3 niniejszej Umowy, mająca miejsce zamieszkania na
terytorium Strony, jest traktowana na równi z obywatelami drugiej Strony przy stosowaniu
przepisów prawa drugiej Strony, dotyczących nabycia prawa do świadczeń lub ich wypłaty.


Artykuł 5

Transfer świadczeń

1. Jeżeli niniejsza Umowa nie przewiduje inaczej, przepisy prawa Strony, które ograniczają
prawo do świadczeń lub ich wypłacanie wyłącznie z tego powodu, że dana osoba
mieszka lub przebywa poza terytorium tej Strony, nie mają zastosowania do osób,
mających miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Strony.


3
2.
Postanowienia określone w ustępie 1 niniejszego artykułu nie mają zastosowania w
Rzeczypospolitej Polskiej do świadczeń przyznawanych w szczególnym trybie lub w
drodze wyjątku.
CZ
Ć II

Postanowienia dotyczące stosowanych przepisów prawa


Artykuł 6

Postanowienia o ubezpieczeniu

1. Z
zastrzeżeniem postanowień zawartych w niniejszym artykule, osoba zatrudniona na
terytorium jednej ze Stron, w odniesieniu do tego zatrudnienia, podlega przepisom
prawa wyłącznie tej Strony.

2.
Jeżeli osoba zwykle zatrudniona na terytorium jednej Strony przez pracodawcę
działającego na tym terytorium zostanie czasowo wysłana przez tego pracodawcę na
terytorium drugiej Strony, osoba ta podlega przepisom prawa wyłącznie pierwszej
Strony, tak jakby była zatrudniona na terytorium pierwszej Strony, pod warunkiem, że
przewidywany okres zatrudnienia na terytorium drugiej Strony nie przekracza pięciu
lat. Dla potrzeb zastosowania postanowień niniejszego ustępu w przypadku
pracownika, który zostanie wysłany z terytorium jednej Strony, przez pracodawcę
działającego na tym terytorium, na terytorium drugiej Strony, pracodawca oraz podmiot
stowarzyszony tego pracodawcy traktowany jest jako ten sam pracodawca, pod
warunkiem że zatrudnienie na terytorium drugiej Strony podlega przepisom prawa tej
Strony, z której ta osoba została wysłana.

3. Ustęp 2 niniejszego artykułu ma zastosowanie w przypadku, gdy dana osoba wysłana
przez swojego pracodawcę z terytorium jednej Strony na terytorium państwa trzeciego,
obowiązkowo podlegająca przepisom prawa tej Strony w okresie zatrudnienia na
terytorium państwa trzeciego, zostanie następnie wysłana przez tego pracodawcę z
terytorium państwa trzeciego na terytorium drugiej Strony.

4. Osoba
pracująca na własny rachunek, która ma miejsce zamieszkania na terytorium
Strony, podlega przepisom prawa tylko tej Strony.

5. Jeżeli ta sama działalność jest uznawana za pracę na własny rachunek zgodnie z
przepisami prawa jednej Strony, a za zatrudnienie zgodnie z przepisami prawa drugiej
Strony, do działalności tej mają zastosowanie przepisy prawa tylko pierwszej Strony,
jeśli osoba ją wykonująca ma miejsce zamieszkania na terytorium tej Strony, a w
pozostałych przypadkach stosuje się przepisy prawa drugiej Strony.

6. Podróżujący pracownicy lotniczej firmy transportowej, wykonujący swoją pracę na
terytoriach obu Stron, którzy inaczej podlegaliby przepisom prawa obu Stron,
podlegają, w odniesieniu do tej pracy, przepisom prawa wyłącznie tej Strony, na której
terytorium znajduje się siedziba tej firmy. Jednakże, jeżeli tacy pracownicy mają
miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Strony, podlegają przepisom prawa
wyłącznie tej Strony.

7. Niniejsza Umowa nie narusza postanowień Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
dyplomatycznych z dnia 18 kwietnia 1961 r. oraz Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
konsularnych z dnia 24 kwietnia 1963 r., dotyczących zabezpieczenia społecznego.

4

8. Jeżeli osoba zatrudniona w służbie państwowej jednej ze Stron podlega przepisom
prawa obu Stron w odniesieniu do tego zatrudnienia, stosuje się następujące zasady:


1)
osoba zatrudniona w służbie państwowej Strony, która zostaje wysłana do pracy
na terytorium drugiej Strony, w odniesieniu do tego zatrudnienia, podlega
wyłącznie przepisom prawa pierwszej Strony,

2)
z
wyjątkami przewidzianymi w ustępie 7 oraz ustępie 8 punkt 1 niniejszego
artykułu, osoba mająca miejsce zamieszkania na terytorium Strony, która jest
zatrudniona na tym terytorium w służbie państwowej drugiej Strony, w odniesieniu
do tego zatrudnienia, podlega wyłącznie przepisom prawa drugiej Strony.

9.
Dla potrzeb niniejszego artykułu, „służba państwowa” oznacza zatrudnienie przez rząd
każdej ze Stron lub podmiot wykonujący zadania na jego rzecz.

10. Władze właściwe obu Stron lub instytucje przez nie wyznaczone mogą uzgodnić
zastosowanie wyjątku od postanowień niniejszego artykułu w odniesieniu do
konkretnych osób lub grup osób, pod warunkiem, że osoba zainteresowana będzie
podlegać przepisom prawa jednej ze Stron.
CZ
Ć III

Postanowienia dotyczące świadczeń


Artykuł 7

Postanowienia wspólne

1. Z
zastrzeżeniem innych postanowień niniejszej Umowy, jeżeli według przepisów prawa
jednej Strony warunkiem nabycia prawa do świadczeń jest zgromadzenie okresów
ubezpieczenia, instytucja właściwa tej Strony uwzględnia okresy ubezpieczenia
przebyte zgodnie z przepisami prawa drugiej Strony, chyba że takie okresy nakładają
się na siebie.

2. Zdarzenia
mające wpływ na prawo, zmniejszenie, zawieszenie lub wysokość
świadczeń, które miały miejsce na terytorium jednej Strony, są uwzględniane, tak jakby
miały miejsce na terytorium drugiej Strony.

3.
W celu przyznania świadczenia z tytułu niezdolności do pracy instytucja właściwa
każdej Strony określa niezdolność do pracy, a w odniesieniu do Rzeczypospolitej
Polskiej stopień niezdolności do pracy, zgodnie z przepisami prawa stosowanymi
przez tę instytucję właściwą.


Artykuł 8

wiadczenia Stanów Zjednoczonych

Następujące postanowienia mają zastosowanie w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych


5
1) Jeżeli osoba ma okres ubezpieczenia, obejmujący co najmniej sześć kwartałów,
zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych, ale nie ma wystarczających
okresów ubezpieczenia do spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczeń
zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych instytucja właściwa Stanów
Zjednoczonych uwzględni, do celów ustalenia prawa do świadczeń zgodnie z tym
artykułem, okresy ubezpieczenia uznane zgodnie z przepisami prawa Rzeczypospolitej
Polskiej, które nie pokrywają się z okresami ubezpieczenia już uznanymi zgodnie z
przepisami prawa Stanów Zjednoczonych.

2) Przy ustalaniu prawa do świadczeń na podstawie ustępu 1 niniejszego artykułu,
instytucja właściwa Stanów Zjednoczonych zaliczy jeden kwartał ubezpieczenia za
każde trzy miesiące ubezpieczenia potwierdzonego przez instytucję właściwą w
Rzeczypospolitej Polskiej; jednakże, żaden kwartał ubezpieczenia nie zostanie
zaliczony jako kwartał kalendarzowy, jeżeli został już uznany za kwartał ubezpieczenia
na podstawie przepisów prawa Stanów Zjednoczonych. Łączna liczba kwartałów
ubezpieczenia, która może być zaliczona za dany rok, nie może przekroczyć czterech.
Jednakże, instytucja właściwa Stanów Zjednoczonych nie uwzględni okresów
ubezpieczenia przypadających przed najwcześniejszą datą, od której może uznawać
okresy ubezpieczenia na podstawie stosowanych przez nią przepisów prawa.

3) Jeżeli prawo do świadczenia, zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych,
zostało ustalone na podstawie postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu, instytucja
właściwa Stanów Zjednoczonych wyliczy proporcjonalną Kwotę Podstawowego
Ubezpieczenia zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych na podstawie:


a.

średniego dochodu danej osoby uzyskanego wyłącznie zgodnie z przepisami prawa
Stanów Zjednoczonych,


b. stosunku długości okresów ubezpieczenia danej osoby zgromadzonych zgodnie z
przepisami prawa Stanów Zjednoczonych do długości całego okresu ubezpieczenia
ustalonego zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych.



wiadczenia należne zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych są oparte
na proporcjonalnej Kwocie Podstawowego Ubezpieczenia.

4) Prawo
do
świadczenia ze Stanów Zjednoczonych, wynikające z ustępu 1 niniejszego
artykułu, wygasa wraz z osiągnięciem okresów ubezpieczenia wystarczających,
zgodnie z przepisami prawa Stanów Zjednoczonych, do ustalenia prawa do równego
lub wyższego świadczenia bez konieczności odwoływania się do postanowień ustępu 1
niniejszego artykułu.


Artykuł 9

wiadczenia Rzeczypospolitej Polskiej

Następujące postanowienia mają zastosowanie w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej:

1) Jeżeli przepisy prawa Rzeczypospolitej Polskiej, uzależniają prawo do świadczeń od
zgromadzenia okresów ubezpieczenia w zawodzie lub konkretnym zatrudnieniu,
ubezpieczonym w ramach specjalnego systemu, okresy ubezpieczenia zgromadzone
w tym samym zawodzie lub konkretnym zatrudnieniu w Stanach Zjednoczonych są
uwzględniane przez instytucję właściwą Rzeczypospolitej Polskiej przy ustalaniu
świadczeń.


6