Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Zmiana art. 46 ust. 1 ma na celu sprecyzowanie, że wstępnemu zgroma-
dzeniu wierzycieli przewodniczy sędzia, który był w składzie orzekającym
w sprawie ogłoszenia upadłości.
W praktyce wyłoniła się kwestia, w jaki sposób uchylenie postanowienia
o ogłoszeniu upadłości przez sąd drugiej instancji i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania, wpływa na dokonane w sprawie czynności,
a w szczególności ustanowienie syndyka, nadzorcy sądowego czy zarząd-
cy. W art. 371 wyraźnie stanowi się, że wspomniana czynność sądu nie
uchyla samego postępowania upadłościowego. Racjonalne względy naka-
zują przyjąć rozwiązanie, że uchylenie postanowienia o ogłoszeniu upa-
dłości przez sąd drugiej instancji, nie pociąga za sobą uchylenia dokona-
nych czynności i zwrot majątku dłużnikowi. W razie ponownego ogłoszenia
upadłości czynności te należałoby powtarzać, co z kolei stałoby
w sprzeczności z ekonomią procesową. Dlatego w art. 54 ust. 3 proponuje
się, aby w razie uchylenia orzeczenia o ogłoszeniu upadłości i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania utrzymać dokonane czynności w mo-
cy, zwłaszcza zachować uprawnienia powołanego w sprawie syndyka,
nadzorcy sądowego czy zarządcy. W razie ponownego ogłoszenia upa-
dłości datą ogłoszenia upadłości będzie data wydania pierwszego posta-
nowienia o ogłoszeniu upadłości. Stąd też propozycja zmian art. 52.
Dodanie art. 601 podyktowane jest postulatami praktyki, według których
pożądane jest ujawnienie w obrocie faktu, że przedsiębiorca jest w stanie
upadłości oraz określenie rodzaju upadłości. Takie dodanie oznaczenia do
firmy pozwoli kontrahentom ocenić ryzyko związane z zawieraniem umów
z upadłym oraz zwiększy szanse sprawnego funkcjonowania na rynku
przedsiębiorców w upadłości układowej.

IV. Skutki ogłoszenia upadłości
Potrzeba zmiany art. 81, 357, 369 i 483 uzasadniona jest tym, że przepisy
te zawierają oczywiste błędy redakcyjne.
Zmiana art. 63 w części dotyczącej wyłączania z masy jej składników na
podstawie uchwały zgromadzenia wierzycieli ma charakter wyłącznie re-

5
dakcyjny i zmierza do podkreślenia odmienności tego przypadku od sytu-
acji wymienionych w ust. 1 przepisu, w których mamy do czynienia z wyłą-
czeniem pewnych składników masy z mocy samego prawa. Jako zbędną
uznano zamieszczanie w tym przepisie regulacji dotyczącej wyłączania
przedmiotów z masy upadłości w drodze postanowienia sędziego-komi-
sarza. Kwestia ta jest regulowana w art. 315.
Z uwagi na funkcję oraz skutki prawne przewłaszczenia na zabezpieczenie
(a także cesji dla zabezpieczenia i innych powierniczych zabezpieczeń
wierzytelności) celowym jest, aby prawo wierzyciela, na rzecz którego do-
konano powierniczego przeniesienia mienia upadłego, doznawało takiej
samej ochrony prawnej w postępowaniu upadłościowym jak prawa za-
stawnika. Dlatego też dodano art. 701 i zmieniono art. 272. W obecnym
stanie prawnym w praktyce dominuje stanowisko, że w celu zaspokojenia
zabezpieczonej wierzytelności konieczne jest wyłączenie przedmiotu za-
bezpieczenia z masy upadłości. Jest to procedura w razie sporu długo-
trwała. Ponadto, wyłączanie z masy upadłości nierzadko najbardziej atrak-
cyjnych maszyn i urządzeń utrudnia likwidację w drodze sprzedaży przed-
siębiorstwa w całości, co odbija się nie tylko na szybkości postępowania
upadłościowego, ale także na wysokości funduszów masy. Proponowane
rozwiązanie, chociaż narusza zasadę, że nikt nie może przenieść więcej
prawa niż sam posiada, nie jest sprzeczne z konstytucyjną ochroną wła-
sności, ponieważ chodzi o tzw. własność powierniczą, przeniesioną wy-
łącznie dla zabezpieczenia wierzyciela (causa cavendi), a w wyniku likwi-
dacji przedmiotów przewłaszczonych nie dochodzi do uszczuplenia praw
wierzyciela (właściciela powierniczego), albowiem w postępowaniu upa-
dłościowym korzysta on w pełni z prawa do zaspokojenia się z sumy uzy-
skanej w wyniku likwidacji przedmiotu. Rzecz ma się więc identycznie jak
w przypadku, gdyby on sam dokonał spieniężenia przedmiotu.
Uchylenie ust. 3 i 4 w art. 73 wynika z dwojakich przyczyn. Po pierwsze
– regulacja ta była pomyślana dla przypadku wyłączenia z masy upadłości
przedmiotów przeniesionych na wierzyciela w celu zabezpieczenia wierzy-
telności. Wobec nowej treści art. 701 unormowanie to stało się bezprzed-
miotowe. Po drugie w literaturze i praktyce wspomniane przepisy odno-

6
szono także do rozliczeń między właścicielem rzeczy a jej posiadaczem
(masą upadłości) z tytułu nakładów na rzecz, unormowanych w prawie cy-
wilnym. Uchylenie ust. 3 i 4 art. 73 sprawi, że sprawy dotyczące rozliczeń
między masą upadłości (syndykiem) i uprawnionym do rzeczy będzie roz-
poznawał sąd na zasadach ogólnych. Jest to rozwiązanie ze wszech miar
pożądane.
W art. 73 ust. 6 wprowadza się obowiązek sporządzenia uzasadnienia dla
postanowienia sędziego-komisarza w przedmiocie wyłączenia z masy.
W razie odmowy wyłączenia uprawniony może dochodzić swych praw
w drodze powództwa. Celowym jest zatem, aby znał on motywy rozstrzy-
gnięcia. Umożliwi mu to uniknięcie niepotrzebnych kosztów związanych
z wniesieniem powództwa o wyłączenie z masy.
Zmiana art. 76 wprowadza zasadę, że w razie ogłoszenia upadłości z moż-
liwością zawarcia układu zarząd masą upadłości zachowuje upadły. Ode-
branie zarządu upadłemu winno być wyjątkiem. Z praktyki wynika, że za-
rządcy dążą do zmiany postępowania na upadłość likwidacyjną. Ponadto,
daje się zauważyć dużo mniejsze zaangażowanie zarządcy w prowadze-
niu przedsiębiorstwa, niż aktywność samego upadłego. Z tych względów
proponuje się odwrócenie zasady co do zarządu masą upadłości.
Korekta brzmienia art. 81 ust. 1 ma na celu jego prostsze sformułowanie.
Uchylenie dotychczasowego ust. 2 tego artykułu wynika z faktu, że kwestia
obciążania składników majątku upadłego w postępowaniu upadłościowym
jest według projektu uregulowana w art. 206 ust. 11. Natomiast zmiana do-
tycząca dotychczasowego ust. 3 art. 81 (tj. ust. 2 w nowym brzmieniu prze-
pisu) ma doprowadzić do usunięcia oczywistej pomyłki. Intencją wprowa-
dzenia tego przepisu było to, aby dopuścić dokonanie wpisu do księgi wie-
czystej hipotek na podstawie wniosków złożonych co najmniej sześć
miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.
W art. 82 wprowadza się zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza
stwierdzające niedopuszczalność wpisu w księdze wieczystej. Z uwagi na
konsekwencje prawne takiego postanowienia dla praw wierzyciela do-
puszczenie zażalenia na to postanowienie jest konieczne.

7
Art. 84 w obecnym brzmieniu bywa interpretowany jako podstawa wyklu-
czenia po ogłoszeniu upadłości wszelkich czynności prawnych, prowadzą-
cych do zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego, którego stroną jest
upadły. Taka wykładnia byłaby sprzeczna z celem, któremu miał służyć
art. 84. Nie ulega wątpliwości, że w sytuacji, gdy po ogłoszeniu upadłości
syndyk nie wykonuje zobowiązań z umów, które pozostają w mocy po tej
dacie, druga strona powinna mieć możliwość wypowiedzenia umowy na
zasadach ogólnych. Przepis w proponowanym brzmieniu wprowadza na-
tomiast klauzulę generalną, która pozwoli na „pominięcie” tylko takich po-
stanowień umownych, które uniemożliwiałyby lub utrudniały osiągnięcie
celu postępowania upadłościowego, np. klauzul wyłączających zbywal-
ność rzeczy lub praw.
Regulacja art. 88 jest wadliwa i spotkała się z krytyką w nauce. Wymóg
zgody sędziego-komisarza na czynności określone w tym artykule jest
sprzeczny z zasadą, że wierzytelności nie objęte układem mogą i powinny
być zaspakajane po ogłoszeniu upadłości. Z tego względu podzielając
stanowisko literatury projekt przewiduje uchylenie tego przepisu. Implikuje
to konieczność zmiany brzmienia art. 87, który odwołuje się do art. 88.
Podstawowym celem proponowanego brzmienia art. 109 ust. 1 jest wpro-
wadzenie zażalenia na decyzję sędziego-komisarza o wypowiedzeniu
umowy najmu lub dzierżawy w sytuacji, gdy wypowiedzenie tej umowy
przez upadłego nie było dopuszczalne. Decyzja ta ingeruje w prawa pod-
miotowe kontrahenta upadłego i dlatego powinna być poddana kontroli in-
stancyjnej. W przepisie skorygowano także niewłaściwe określenie formy
wspomnianej decyzji sędziego-komisarza, którą powinno być postanowienie.
Zaproponowane rozwiązanie uwzględnia tym samym konsekwencje wyro-
ku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 marca 2006 r. (SK 4/05), w któ-
rym stwierdzono niezgodność z Konstytucją art. 109 w zakresie braku są-
dowej kontroli zgodności z prawem postanowienia sędziego-komisarza
wydawanego na podstawie tego przepisu.
Z tych samych względów proponuje się analogiczną zmianę art. 110 ust. 4.
Uchylenie w art. 112 ust. 1 uzasadnione jest tym, że wskutek zmiany stanu
prawnego (uchylenie ustawy – Prawo o publicznym obrocie papierami war-

8
tościowymi) nie do przyjęcia jest, aby wskutek ogłoszenia upadłości wyga-
sała umowa rachunku papierów wartościowych upadłego, co przewidywał
uchylany przepis. Celem podkreślenia konsekwencji przedstawionej zmia-
ny oraz zachowania jednolitości regulacji wzmiankę o rachunku papierów
wartościowych wprowadza się do nowego brzmienia przepisu dawnego
ust. 2. Natomiast proponowana zmiana art. 114 ust. 2 ma znaczenie re-
dakcyjne i jest uzasadniona pojawianiem się w praktyce zasadniczych
wątpliwości na tle interpretacji tego przepisu.
Korekta brzmienia art. 117 wynika z tej przyczyny, że w przepisie tym jest
oczywisty błąd, który polega na tym, że w artykule mowa jest o przepisach
„rozdziału” podczas gdy w rzeczywistości chodzi o „oddział” jako jednostkę
redakcyjną ustawy.
Zmiany przewidywane w odniesieniu do art. 116, 124, 125 i 126 wynikają
głównie z konieczności dostosowania występującej w nich terminologii do
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w którym w miejsce dawnego pojęcia
„zniesienie małżeńskiej wspólności majątkowej” obecnie używa się okre-
ślenia „ustanowienie rozdzielności majątkowej”. Wprowadzenie do art. 124
ustępu 5 ma na celu ochronę wierzycieli małżonka upadłego dłużnika
w sytuacji, gdy małżonek ten prowadzi odrębnie działalność gospodarczą.
Słuszność wymaga, żeby do masy upadłości nie weszły wtedy przedmioty
służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności go-
spodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością
małżeńską, gdyż uniemożliwiałoby to zaspokojenie wierzycieli małżonka
upadłego. Okres 2 lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości
jest okresem, w którym zachodzi duże prawdopodobieństwo podejmowa-
nia działań obliczonych na wywarcie skutków w postępowaniu upadło-
ściowym. Natomiast czynności podjęte wcześniej, nie powinny być do-
tknięte skutkami ogłoszenia upadłości. W art. 125 proponuje się ponadto
zmianę polegającą na tym, że ustanowienie rozdzielności majątkowej na
podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed złożeniem wniosku
o ogłoszenie upadłości nie jest bezskuteczne w stosunku do masy, jeżeli
wniosek o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony w sądzie
co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upa-

9