Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

Warszawa, 19 grudnia 2007 r.
BAS-WAEiM-404/07

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
- Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Joanna Kluzik-Rostkowska) z prawem Unii
Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy
oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. wydłużenie okresów urlopów
macierzyńskich (art. 1 pkt. 1 projektu). Przy czym wydłużanie odbywałoby się
stopniowo, do 2014 r. Skróceniu natomiast miałby ulec w niektórych
przypadkach urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 1 pkt. 2
projektu). Ponadto, projekt przewiduje zwiększenie ochrony stosunku pracy
pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, świadczących pracę w
niepełnym wymiarze czasu pracy.
Projekt przewiduje także objęcie finansowaniem z zakładowych funduszy
świadczeń socjalnych budowy, zakupu, adaptacji oraz przystosowania
zakładowych pomieszczeń na żłobki lub przedszkola (art. 2 projektu).
Projekt przewiduje także zwolnienie pracodawców z obowiązku opłacania
składek na Fundusz Gwarantowanych wiadczeń Pracowniczych za
pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu
wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po
powrocie z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego (art. 7 projektu).
Projekt przewiduje także zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.),
ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267,
ze zm.), ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.
z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.), ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 9, poz. 1001, ze zm.).

2

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
W związku z proponowanymi zmianami należy zwrócić uwagę na
następujące akty prawa Unii Europejskiej.

1) Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie
wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy
bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno
rodziły i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w
rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). Dyrektywa w art. 8 stanowi,
iż Państwa Członkowskie podejmują niezbędne środki zapewniające
pracownicom w ciąży, pracownicom, które niedawno rodziły i pracownicom
karmiącym piersią, uprawnienie do nieprzerwanego urlopu macierzyńskiego,
trwającego co najmniej 14 tygodni, udzielonego przed porodem i/lub po nim
zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką. Taki urlop macierzyński powinien
obejmować co najmniej dwutygodniowy obowiązkowy urlop macierzyński,
przyznawany przed i/lub po porodzie zgodnie z prawem krajowym i/lub
praktyką. Trybunał Sprawiedliwości1 orzekł, że chociaż art. 8 stanowi o
nieprzerwanym okresie urlopu macierzyńskiego, który powinien trwać
przynajmniej 14 tygodni, włączając w to obowiązkowy, przynajmniej
dwutygodniowy urlop, to jednak przepis ten pozostawia Państwom
Członkowskim swobodę określenia daty rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego.
Ponadto, zgodnie z dyrektywą 76/207/EWG (zob. pkt II.2 niniejszej opinii), do
Państwa Członkowskiego należy, w granicach określonych w art. 8 dyrektywy
92/85/EWG, ustalenie okresów urlopu macierzyńskiego tak, by umożliwić
pracownicom nieobecność (w pracy) w okresach, w których występują
dolegliwości związane z ciążą i połogiem.
Z kolei przepis art. 10 stanowi, że w celu zagwarantowania pracownicom
w ciąży, pracownicom, które niedawno rodziły i pracownicom karmiącym
piersią możliwości korzystania z praw do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa,
uznanych w tym przepisie, postanawia się, że Państwa Członkowskie podejmą
niezbędne środki zakazujące zwolnień takich pracownic w okresie od początku
ciąży do końca urlopu macierzyńskiego przewidzianego w art. 8 ust. 1, chyba że
zachodzą szczególne przyczyny, niezwiązane z ich stanem, dopuszczone w
prawie krajowym i/lub praktyce oraz, w stosownych przypadkach, odpowiednie
władze wyraziły na to zgodę. Trybunał Sprawiedliwości2 uznał, że art. 10
dyrektywy wywiera bezpośredni skutek, zatem w braku implementacji jego
postanowień do prawa krajowego, przyznaje jednostkom prawa, na które mogą

1 Wyrok z 27 października 1998 r. w sprawie C-411/96 Margaret Boyle i inni przeciwko Equal Opportunities
Commission.
2 Wyrok z 4 października 2001 r. w sprawie C-438/99 Maria Luisa Jiménez Melgar przeciwko Ayuntamiento de
Los Barrios.

3
się powoływać przed sądami krajowymi, przeciwko władzom państwa, które nie
implementowało tego przepisu.
Należy podkreślić, że dyrektywa zawiera normy minimalne i nie zabrania
przyjmowania Państwom Członkowskim przyjmowania bardziej korzystnych
rozwiązań.

2) Dyrektywa Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie
wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w
zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia zawodowego oraz warunków
pracy. Dyrektywa w art. 3 stanowi m.in., że stosowanie zasady równego
traktowania oznacza, że nie może istnieć żadna bezpośrednia ani pośrednia
dyskryminacja ze względu na płeć w odniesieniu do warunków dostępu do
zatrudnienia.

3) Dyrektywa Rady 80/987/EWG z 20 października 1980 r. w sprawie
ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności ich pracodawcy, w art. 5
stanowi, że Państwa Członkowskie ustalają szczegółowe zasady organizacji,
finansowania i funkcjonowania instytucji gwarancyjnych (dot. roszczeń
pracowników wobec niewypłacalnego pracodawcy), przestrzegając m.in.
zasady, zgodnie z którą pracodawcy biorą udział w finansowaniu, chyba że jest
ono w całości zabezpieczone przez władze publiczne.


III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
wspólnotowego
1) i 2) Postanowienia przedstawionych dyrektyw są implementowane do
prawa polskiego. Projekt nie ma zatem na celu ich implementacji, czyli
zapewnienia minimalnych warunków ochrony pracowników lecz zmierza do
zwiększenia uprawnień pracowniczych - wydłużenia urlopu macierzyńskiego.
Jest to zgodne z dyrektywami, gdyż przewidziany w nich poziom ochrony ma
charakter minimalny i wyraźnie zezwalają na wprowadzenie dalej idącej
ochrony.
W szczególności, postanowienia opiniowanego projektu, które przewidują
wydłużenie urlopu macierzyńskiego są zgodne z art. 8 dyrektywy 92/85/EWG –
wszystkie przewidziane w projekcie okresy są dłuższe niż 14 tygodni.
3) Proponowane wyłączenie obowiązku opłacania składek na Fundusz
Gwarantowanych wiadczeń Pracowniczych jest zgodne z art. 5 dyrektywy
80/987/EWG.

4
IV. Konkluzje
Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz
niektórych innych ustaw jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski





Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, prawo pracy, urlop macierzyński
Warszawa, 19 grudnia 2007 r.
BAS-WAEiM-405/07

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
dotycząca możliwości uznania przedstawionego poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Joanna Kluzik-Rostkowska) za
projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art.
95a ust. 1 Regulaminu Sejmu


Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy
wykonującym prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mający na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy
oraz niektórych innych ustaw przewiduje m.in. wydłużenie okresów urlopów
macierzyńskich (art. 1 pkt. 1 projektu). Przy czym wydłużanie odbywałoby się
stopniowo, do 2014 r. Skróceniu natomiast miałby ulec w niektórych
przypadkach urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 1 pkt. 2
projektu). Ponadto, projekt przewiduje zwiększenie ochrony stosunku pracy
pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego, świadczących pracę w
niepełnym wymiarze czasu pracy.
Projekt przewiduje także objęcie finansowaniem z zakładowych funduszy
świadczeń socjalnych budowy, zakupu, adaptacji oraz przystosowania
zakładowych pomieszczeń na żłobki lub przedszkola (art. 2 projektu).
Projekt przewiduje także zwolnienie pracodawców z obowiązku opłacania
składek na Fundusz Gwarantowanych wiadczeń Pracowniczych za
pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu
wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po
powrocie z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego (art. 7 projektu).
Projekt przewiduje także zmiany w ustawie z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.),
ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267,
ze zm.), ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.
z 2006 r. Nr 139, poz. 992, ze zm.), ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 9, poz. 1001, ze zm.).