Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych

dnia 1 września 2005 r., FSK 2596/04, niepublikowany). Szczególnie kontrowersyjny
jest pogląd wyrażony w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Admini-
stracyjnego z dnia 16 października 2006 r. (sygn. II FPS 1/2006), w której sąd uznał za
przychód zwłokę w wypłacie dywidendy, w przypadku gdy możliwość dysponowania
środkami finansowymi przez spółkę była następstwem uchwały zgromadzenia wspólni-
ków o odroczeniu wypłaty dywidendy. Zdaniem sądów w przypadku uchwały odracza-
jącej termin wypłaty dywidendy korzyść ekonomiczna spółki jest ewidentna, ponieważ
odroczenie terminu wypłaty dywidendy daje spółce możliwość dysponowania określoną
kwotą pieniężną, a w razie jej braku – majątkiem stanowiącym równowartość dywiden-
dy. Odpada wówczas potrzeba zaciągnięcia oprocentowanego kredytu. Wspomniana
możliwość sama w sobie stanowi więc – w świetle orzeczeń sądów – korzyść o kon-
kretnym wymiarze finansowym, a tym samym mieści się w przytoczonej wyżej defini-
cji świadczenia na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Wyżej opisane stanowisko sądów i organów skarbowych prowadzi do sytuacji, w której
opóźnienie w wypłacie dywidendy powoduje powstanie po stronie spółki przychodu
podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym (jako świadczenie nieodpłatne).
Stanowisko wymiaru sprawiedliwości (choć należy tu zaznaczyć, że niejednolite) i or-
ganów podatkowych wynika z faktu, że przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczą-
ce wypłaty dywidendy nie są precyzyjne i nie regulują właściwie daty wypłaty dywi-
dendy. Proponowana zmiana art. 193 i 348 zmierza do wprowadzenia przepisów, z któ-
rych wprost będzie wynikać termin wypłaty dywidendy, przy czym określenie tego ter-
minu proponuje się uzależnić od woli spółki. W pierwszej kolejności o terminie wypłaty
dywidendy powinni decydować w drodze uchwały wspólnicy (akcjonariusze), a jeżeli
uchwała zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia akcjonariuszy) nie określi
daty wypłaty, dywidenda będzie płatna w dniu określonym przez zarząd (w przypadku
spółki z o.o.) lub radę nadzorczą (w przypadku spółki akcyjnej).
Art. 1 pkt 11 projektu – uchylenie § 2 w art. 405 Kodeksu spółek handlowych
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, uchwały podjęte na walnym zgroma-
dzeniu obradującym w trybie art. 405, tj. bez formalnego zwołania, gdy jest reprezen-
towane 100 % kapitału akcyjnego i przy braku sprzeciwu, podlegają ogłoszeniu w Mo-
nitorze Sądowym i Gospodarczym w terminie miesiąca od ich podjęcia (art. 405 § 2 w
zw. z art. 5 § 3 K.s.h.). W ocenie projektodawców wymóg ogłaszania wszystkich

7

uchwał podjętych na zgromadzeniu odbywającym się w trybie art. 405 nie znajduje uza-
sadnienia i stanowi wyłącznie przejaw formalizmu ustawodawcy. Należy podkreślić, że
walne zgromadzenie, które odbywa się w trybie art. 405, toczy się według ogólnych
reguł określonych w kodeksie i statucie, a podjęte uchwały są umieszczane w protokole
spisanym przez notariusza. Jedyna różnica polega na tym, że walne zgromadzenie od-
bywa się bez formalnego zwołania. Fakt, że na walnym zgromadzeniu jest reprezento-
wany cały kapitał akcyjny, dowodzi, że wszyscy akcjonariusze są obecni na zgroma-
dzeniu, mają świadomość podjętych uchwał i zapoznali się z ich treścią. W związku z
tym nie ma potrzeby podawania wszystkich uchwał do publicznej wiadomości i obcią-
żania spółek kosztami publikacji często bardzo obszernych protokołów. Aktualny pozo-
stanie obowiązek ogłaszania uchwał, które wpisywane są do rejestru, gdyż uchwały
takie podlegają ogłoszeniu, tyle że na podstawie innego przepisu (art. 13 ustawy o Kra-
jowym Rejestrze Sądowym).
Art. 1 pkt 12 projektu – zmiana w art. 595 Kodeksu spółek handlowych
Przepis art. 595 wprowadza sankcję w wysokości sięgającej do 10 000 zł, nakładaną na
członków zarządów spółek handlowych, w przypadku gdy zamówienia handlowe oraz
informacje, o których mowa w art. 127 § 5, art. 206 § 1 i art. 374 § 1 K.s.h., nie zawie-
rają danych określonych w tych przepisach.
Biorąc pod uwagę charakter naruszeń, obecna wysokość grzywny jest zbyt dotkliwa i
dalsze utrzymywanie jej w takiej wysokości nie znajduje uzasadnienia, tym bardziej, że
prawo unijne nie określa wysokości lub chociażby przedziału podobnych kar. Zgodnie z
art. 6 Pierwszej Dyrektywy Rady z dnia 9 marca 1968 r. (68/151/EWG) państwa człon-
kowskie powinny przewidzieć „odpowiednie kary” za brak obowiązkowych informacji.
Ponadto należy zauważyć, że ww. przepis art. 6 Pierwszej Dyrektywy Rady został w
części implementowany w art. 34 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Reje-
strze Sądowym (KRS), który wprowadza kary pieniężne za brak odpowiednich infor-
macji na oświadczeniach pisemnych składanych przez spółki. Tym samym dwa obo-
wiązujące przepisy, tj. art. 595 K.s.h. oraz art. 34 ustawy o KRS w zakresie oświadczeń
pisemnych pokrywają się i co najważniejsze – za te same naruszenia wprowadzają
sankcje pieniężne w różnej wysokości. Zgodnie z art. 34 ust. 3 ustawy o KRS sąd reje-
strowy, który stwierdzi niedopełnienie obowiązku umieszczania w oświadczeniach pi-
semnych, skierowanych przez spółki w zakresie swojej działalności, wymaganych in-

8

formacji, może nałożyć grzywnę na osoby odpowiedzialne za niewykonanie tego obo-
wiązku w wysokości do 5 000 zł.
Ponieważ sankcja przewidziana w przepisach ustawy o KRS jest wystarczająca i nie
wymaga zaostrzenia, proponuje się obniżenie kary przewidzianej w art. 595 K.s.h. także
do wysokości 5 000 zł.
W zaproponowanym przepisie doprecyzowano także osoby uprawnione do reprezenta-
cji spółki kapitałowej albo komandytowo-akcyjnej, gdyż w przypadku spółki komandy-
towo-akcyjnej są nimi komplementariusze umocowani do reprezentacji, a nie członko-
wie zarządu (spółka ta nie posiada zarządu).
Art. 1 pkt 13 projektu – uchylenie art. 626 i 627 Kodeksu spółek handlowych
Propozycja uchylenia art. 626 i 627 jest konsekwencją zmian w art. 26 § 4, dotyczących
przekształcenia spółki cywilnej w jawną (proponowana zmiana jest zawarta w art. 1 pkt
2).
Art. 2.
Projekt art. 2 ustawy stanowi konsekwencję zmian zaproponowanych w art. 1 pkt 4 i 9
oraz wynika z faktu, że – mimo upływu 3 lat oraz kolejnych 2 lat od daty wejścia w
życie Kodeksu spółek handlowych – nie wszystkie spółki z ograniczoną odpowiedzial-
nością i spółki akcyjne dostosowały wysokość swoich kapitałów zakładowych najpierw
do połowy minimalnej wysokości, a następnie do minimalnej wysokości kapitału prze-
widzianej ustawą. Z uwagi na problemy finansowe wspólnicy nie byli w stanie dokonać
dopłat na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. do wartości 50 000 zł lub
do 500 000 zł w spółce akcyjnej, a nawet z tego powodu rezygnowali z przeniesienia
(przerejestrowania) spółki z rejestru handlowego do rejestru przedsiębiorców KRS. Do-
tąd w rejestrze handlowym pozostała pewna liczba spółek kapitałowych
z kwotą kapitału zakładowego poniżej ustawowego minimum.
Poza obniżeniem minimalnych wartości kapitału zakładowego w spółce z o.o.
i w spółce akcyjnej, także zaproponowany art. 2 ustawy, zobowiązujący spółki kapita-
łowe do podwyższenia kapitału zakładowego co najmniej do wysokości odpowiednio
5 000 zł lub 100 000 zł w terminie do dnia 31 grudnia 2010 r., pozwoli na rozpoczęcie
lub wznowienie działalności gospodarczej podmiotom, które mają mniejsze możliwości
finansowe.

9

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

Podmioty, na które oddziałuje akt normatywny
Rozwiązania proponowane w projekcie będą miały wpływ na przedsiębiorców działają-
cych na podstawie umowy spółki cywilnej oraz w formie spółek handlowych.
Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość
Projektowane przepisy będą miały niewątpliwie przełożenie na konkurencyjność i
przedsiębiorczość. Przede wszystkim mają one na celu ułatwienie przedsiębiorcom
działalności gospodarczej – w szczególności wspólnicy spółki cywilnej będą mogli sa-
mi zdecydować o przekształceniu swojej działalności w formę spółki jawnej, dla wielu
wspólników będzie to oszczędność kosztów prowadzenia działalności; ułatwieniem
będzie również zniesienie wymogów formalnych obowiązujących w działalności spółek
jednoosobowych.
Obniżenie minimalnej wysokości kapitału zakładowego spółek kapitałowych powinno
spowodować ich rozwój.
Wspomniane obniżenie wysokości minimalnego kapitału, jak również zyskanie więk-
szej pewności prawnej przez wspólników (art. 33 i 193 § 4) powinno zwiększyć zainte-
resowanie tworzeniem wielu nowych podmiotów oraz inwestowaniem w już istniejące.
Wpływ na rynek pracy
Proponowane w projekcie ułatwienia w zakładaniu i działalności spółek powinny w
przyszłości spowodować zwiększenie liczby działających spółek i w konsekwencji po-
wstanie nowych miejsc pracy i zwiększenie zatrudnienia.
Wpływ na sytuację i rozwój regionalny
Wejście w życie projektowanej ustawy nie wpłynie na sytuację i rozwój regionów.

Wpływ na finanse publiczne
Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa lub budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.

10

Konsultacje społeczne
Projekt ustawy został przedłożony do zaopiniowania Sądowi Najwyższemu oraz Kra-
jowej Radzie Sądownictwa.
W ramach konsultacji społecznych projekt ustawy został przesłany do: Krajowej Rady
Radców Prawnych, Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Rady Notarialnej, Stowa-
rzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” i organizacji przedsiębiorców: Business Centre
Club, Krajowej Izby Gospodarczej, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych,
Konfederacji Pracodawców Polskich, Związku Rzemiosła Polskiego, a także do Naro-
dowego Banku Polskiego oraz Związku Banków Polskich.
Zaproponowana regulacja uzyskała akceptację: Konfederacji Pracodawców Polskich,
Krajowej Izby Gospodarczej, Krajowej Rady Radców Prawnych oraz Związku Rzemio-
sła Polskiego.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego nie zgłosił uwag do projektu.
W dniu 27 marca 2008 r. Krajowa Rada Notarialna przekazała krytyczną opinię wobec
propozycji obniżenia minimalnej wysokości kapitału zakładowego w spółce akcyjnej
oraz zwróciła uwagę na potrzebę dokonania dalszych zmian w przepisach K.s.h., w
ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym i Kodeksie postępowania cywilnego (w kie-
runku wyeliminowania nadmiernego formalizmu). Uwagi te nie zostały uwzględnione
wobec przyjęcia w projekcie ustawy odmiennej koncepcji co do roli kapitału zakłado-
wego w spółkach.
Projekt ustawy został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej – na stronach
internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości zgodnie z ustawą z dnia

7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa

(Dz. U. Nr 169, poz. 1414).
Dotychczas żaden podmiot nie zgłosił zainteresowania pracami nad projektem w trybie
przywołanej ustawy.


11