Poselski projekt ustawy o Straży Kolejowej

Przez cały okres swojego istnienia, blisko 88 –letni, "Straż Kolejowa", "Straż Ochrony
Kolei", "Służba Ochrony Kolei" i obecnie ,,Straż Ochrony Kolei” traktowana jest koniunkturalnie.
Reasumując stwierdzić należy, czego dowiodła również historia, że ograniczanie
lub marginalizacja Straży Ochrony Kolei, i lęk lub niechęć do przekształcenia jej w formację
państwową powoduje więcej strat niż chwilowych korzy ci.
Przedłożony projekt ustawy o Straży Kolejowej spowoduje:
1. Prawne umocowanie Straży Kolejowej jako formacji publicznej realizującej zadania
eliminacji negatywnych zdarzeń związanych z występującym zagrożeniem stanu
bezpieczeństwa na obszarze kolejowym a w szczególnych sytuacjach poza nim. (, a
szczególnie w pociągach i innych pojazdach kolejowych oraz kontroli przestrzegania
przepisów porządkowych.)
2. Prawne uregulowania spraw dotyczących bezpieczeństwa państwa i porządku
publicznego okre lonego w art. 2 Konstytucji RP.
3. Pełny nadzór ministra wła ciwego do spraw wewnętrznych nad powołaną formacją.
4. Przejrzyste zasady funkcjonowania okre lone w ustawie pragmatycznej.
5. Realizowanie
w
pełni zadań publicznych polegających na zapewnieniu bezpieczeństwa na
obszarze kolejowym w pociągach i innych pojazdach kolejowych bez konieczno ci
kierowania się tylko „interesem” jednego zarządcy Spółki PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
6. Przekazanie większego zakresu uprawnień skutkujących większą efektywno cią
prowadzonych działań.
7. Skuteczne egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa {na obszarze kolejowym,
w pociągach i innych pojazdach kolejowych ( od osób fizycznych i instytucji)}.
8. Odciążenie organów Policji od prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o
występki a skierowanie tym samym tych organów do ważniejszych zadań.
9. Poprawę wizerunku służby w ocenie pasażera i osób korzystających z usług kolei
w związku z ujednoliceniem służby odpowiadającej za ład i porządek publiczny
na obszarze kolejowym.

6
10. Przy zagrożeniach terrorystycznych ujednolicenie zasad współdziałania i przepływu
informacji pomiędzy służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo w kraju.
11. Partnerskie zasady współdziałania z kolejowymi organizacjami międzynarodowymi.
12. Umożliwienie zatrudnienie funkcjonariuszy SK, w przypadku utraty przez nich wymaganej
kategori zdrowia, na innym możliwym stanowisku.
13. Korzystanie z pełnej ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
14. Zrównanie statusu funkcjonariusza Straży Kolejowej z innymi funkcjonariuszami organów
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny na obszarze RP.
Przedstawiony projekt ustawy musi powodować okre lone skutki finansowe dla budżetu
państwa. Są one jednak nie współmierne do kosztów strat wynikających z następstw działań
kryminogennych skierowanych na obszar kolejowy, pociągi i inne pojazdy kolejowe. Szukanie
oszczędno ci w sferze bezpieczeństwa ludzi i mienia - beneficjentów transportu kolejowego jest
działaniem nieracjonalnym, pozbawionym merytorycznych podstaw. Szacowany koszt
funkcjonowania tej formacji przy obecnym stanie etatowym 3,5 tys. funkcjonariuszy wynosiłby ok.
170 mln zł rocznie. Wymaga to planowania i ujęcia wydatków na te formacje podczas tworzenia
ustawy budżetowej. Obecnie Straż Ochrony Kolei finansowana jest ze rodków PKP Polskie Linie
Kolejowe S.A. z wpływów opłat za udostępnienie lini kolejowych. Przesunięcie tych rodków
na działalno ć powołanej Straży Kolejowej spowoduje zmniejszenie wysoko ci stawek

za udostępnienie lini kolejowych. rodki finansowe na Straż Kolejową pochodzić również mogą
z funduszy Uni Europejskiej - dotacji celowych przeznaczonych na funkcjonowanie struktur
działających na rzecz ochrony porządku publicznego państw członkowskich. Jednocze nie
o wiadczamy, iż materia zawarta w niniejszym projekcie ustawy nie jest sprzeczna z prawem Uni
Europejskiej.
7


OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR)

1.
Podmioty, na które oddziałuje projekt.
Projekt zmienia status obecnej Straży Ochrony Kolei (SOK), która jest jednostką
organizacyjną PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
W przypadku uchwalenia projektu ustawy pracownik obecnej SOK staje się z mocy ustawy
pracownikiem Straży Kolejowej (SK), będącej elementem administracji rządowej pod
nadzorem ministra wła ciwego do wewnętrznych.

2.
Niniejszy projekt jest zgodny z prawem Uni Europejskiej.

3. Wpływ na dochody i wydatki budżetu.
Wej cie w życie ustawy powoduje skutki finansowe dla budżetu w wysoko ci ok. 170 000
000 zł rocznie, w związku z powołaniem nowej służby państwowej. Ponadto wypłaty z
mandatów karnych na terenie kolejowym są trudne do skalkulowania niemniej jednak
ogólne rozeznanie o wykroczeniach na terenie kolejowym daje szacunkową kwotę
w wysoko ci ok. 20 000 000 zł rocznie. W pierwszym roku powstania SK dodatkowa kwota
ok. 50 000 000 zł będzie wydatkowana na wykup po cenie inwentarzowej majątku
administrowanego przez SOK.



8
Warszawa, 29 listopada 2007 r.

BAS-WAEM-265/07

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o Straży
Kolejowej (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Krzysztof Tchórzewski) z
prawem Unii Europejskiej


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony poselski projekt ustawy o Straży Kolejowej ma na celu
zmianę statusu formacji zajmującej się zapewnieniem bezpieczeństwa na kolei.
Obecnie funkcjonująca Straż Ochrony Kolei, znajdująca się w strukturze
organizacyjnej PKP Polskich Linii Kolejowych Spółki Akcyjnej (będącej
zarządcą infrastruktury kolejowej) ma zostać zastąpiona Strażą Kolejową, która
miałaby status uzbrojonej, umundurowanej formacji, wchodzącej w skład
administracji rządowej.
Projekt reguluje m.in. zadania i kompetencje Straży Kolejowej, zasady
służby w Straży Kolejowej, uprawnienia funkcjonariuszy Straży Kolejowej.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje bezpośrednio kwestii związanych z
funkcjonowaniem służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne i
porządek na obszarach kolejowych. W kontekście opiniowanego projektu
ustawy należy jednak poruszyć kwestię zatrudnienia w administracji publicznej,
ochrony pracowników w związku macierzyństwem oraz czasu pracy.

a) Stosownie do art. 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską (TWE), Wspólnota działa jedynie w ramach uprawnień przyznanych
jej w Traktacie i celów w nim oznaczonych. Państwa członkowskie zachowują

2
suwerenność, a jedynie przekazują wykonywanie niektórych kompetencji
Wspólnocie. W oparciu o orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości należy stwierdzić, że przekazanie to nie ogranicza autonomii
organizacyjnej i proceduralnej państwa członkowskiego. Państwa mogą
swobodnie decydować o strukturze, kompetencjach i trybie działania organów
państwowych, w tym o ich powoływaniu i likwidacji, nawet wówczas, gdy
wiąże się to z implementacją prawa wspólnotowego (zob. wyrok w sprawie
International Fruit Company przeciwko Produktschap voor Groenten en Fruit z
15 grudnia 1971 r., sprawy 51-54/71 ECR z 1971 r.).

b)
TWE statuuje zasadę swobodnego przepływu pracowników. Polega
ona m.in. na zniesieniu wszelkich form dyskryminacji w zakresie zatrudnienia
pracowników pochodzących z państw członkowskich ze względu na
obywatelstwo (art. 39 ust. 1 i 2 TWE). Jednak swoboda ta nie dotyczy
zatrudnienia w administracji publicznej (art. 39 ust. 4 TWE).
Choć przepis wyłączający zatrudnienie w administracji publicznej brzmi
jednoznacznie i kategorycznie, to praktyka wygląda trochę łagodniej. Trybunał
Europejski, zgodnie z zasadą, że wyjątki należy interpretować zwężająco,
doprowadził w swoim orzecznictwie do określenia administracji publicznej jako
całokształtu miejsc pracy, które obejmują bezpośrednie lub pośrednie
uczestnictwo w wykonywaniu władzy publicznej i funkcji, których przedmiotem
jest ochrona ogólnego interesu państwa lub innych zbiorowości publicznych i z
tego względu zakładają istnienie między pracownikiem a państwem szczególnej
więzi solidarności, jak również wzajemności praw i obowiązków, które są
podstawą więzi obywatelstwa (Komisja przeciwko Belgii, sprawa 149/79,
wyrok z 17 grudnia 1980 r. ECR z 1980 r.). Należy pamiętać, że ostatecznie to
Trybunał, a nie państwa członkowskie, decyduje czy dane stanowisko należy
zakwalifikować do administracji publicznej.
W orzeczeniach z 30 września 2003 r. w sprawach: C-405/01 Colegio de
Oficiales de la Marina Mercante Espańola przeciwko Administración del Estado,
z udziałem Asociación de Navieros Espańolews (ANAVE) oraz C-47/02 Albert
Anker, Klaas Ras, Albertus Snoek przeciwko Niemcom, Trybunał orzekł, że
odwołanie się do wyjątku od zasady swobodnego przepływu pracowników
przewidzianego w art. 39 ust. 4 TWE nie może być usprawiedliwione wyłącznie
faktem, że prawo publiczne danego państwa łączy z określonym stanowiskiem
stosowne uprawnienia. Konieczne jest by uprawnienia te były wykonywane
regularnie i nie stanowiły minimalnej części działalności osób zajmujących
przedmiotowe stanowiska. Zakres wyłączenia musi być ograniczony tylko do
tego co niezbędne dla zabezpieczenia ogólnego interesu państwa, który nie
będzie zagrożony, jeżeli sporadycznie, czy nawet wyjątkowo uprawnienia
wykonywane będą przez obywateli innych państw członkowskich.