Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz o zmianie ustawy - Prawo energetyczne

z rynkami innych państw członkowskich oraz zapewnią dostęp do instalacji magazynowych
położonych poza granicami kraju. Prowadzone inwestycje odzwierciedlają wyniki
przeprowadzonych procedur badania zapotrzebowania rynku (open season) i obejmują:
– budowę połączenia systemu polskiego z czeskim (Moravia). Zgodnie
z harmonogramem zakończenie wszystkich prac i uruchomienie połączenia jest
planowane na październik 2011 r. Połączenie pozwoli na import gazu do Polski
w ilości około 500 mln m3/rok,
– rozbudowę połączenia systemu polskiego i niemieckiego w Lasowie. Prowadzona
obecnie modernizacja gazociągów na terenie Dolnego ląska, której zakończenie jest
planowane w 2011 r., powinna umożliwić zwiększenie importu gazu z Niemiec
o około 0,5 mld m3/rok do łącznej wielkości około 1,5 mld m3/rok. Dodatkowo jest
przewidywane przeprowadzenie kolejnego badania zainteresowania uczestnika rynku
(market screening) w celu poznania zapotrzebowania na dalszą rozbudowę tego
połączenia.
Równolegle z konsultacjami społecznymi i uzgodnieniami międzyresortowymi
brzmienie projektu ustawy o zmianie ustawy o zapasach było dyskutowane również
z przedstawicielami Komisji Europejskiej w kontekście możliwości zamknięcia postępowania
formalnego. W związku z niezwykle szerokimi oczekiwaniami Komisji odnośnie do zmiany
ustawy, przewidywany początkowo ich zakres został rozszerzony w granicach możliwych do
zaakceptowania w bieżących uwarunkowaniach. Należy przy tym podkreślić, że Komisja
kładzie szczególny nacisk na wprowadzenie możliwości utrzymywania zapasów
obowiązkowych gazu ziemnego w instalacjach magazynowych zlokalizowanych poza
granicami kraju oraz nieograniczenie jej przez wprowadzenie obowiązku uprzedniego
zawarcia umowy międzyrządowej bądź też porozumienia między regulatorami. W opinii
Komisji, to na przedsiębiorstwach sektora gazowego powinien spoczywać obowiązek
dostarczenia wystarczających dowodów wskazujących na możliwość dostarczenia zapasów
do polskiego systemu przesyłowego.
Obecnie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 994/2010 z dnia
20 października 2010 r. w sprawie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu
ziemnego i uchylenia dyrektywy Rady 2004/67/WE, zwane dalej „rozporządzeniem
w sprawie bezpieczeństwa dostaw”, a wcześniej dyrektywa 2004/67/WE Rady z dnia
26 kwietnia 2004 r. dotycząca środków zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego,
zwana dalej „dyrektywą w
sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu”, która została

7

transponowana do polskiego systemu prawa przepisami ustawy o zapasach, określa wyłącznie
przykładowe i główne środki służące zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw gazu, do których
zalicza m.in. możliwość wykorzystania zapasów gazu ziemnego. Oznacza to, że w aktualnym
stanie prawodawstwa Unii Europejskiej, Polska ma pełną swobodę w tworzeniu i określaniu
kierunków zmian swojego systemu zapasów obowiązkowych gazu ziemnego. Tym niemniej
rozporządzenie kładzie szczególny nacisk na zapewnienie jak najdłuższego poprawnego
funkcjonowania rynku w warunkach kryzysu, dopuszczając możliwość zastosowania środków
o charakterze nierynkowym dopiero po wykorzystaniu wszystkich dostępnych środków
rynkowych.
W związku z powyższym projekt ustawy przewiduje wprowadzenie znacznych zmian
w funkcjonowaniu obecnie istniejącego systemu utrzymywania zapasów obowiązkowych
gazu ziemnego, które powinny pozytywnie wpłynąć na rozwój konkurencji na polskim rynku
gazu ziemnego:
1) dopuszczenie możliwości utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego przez
obowiązane podmioty również w instalacjach magazynowych usytuowanych poza
granicami kraju, na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w
instalacjach magazynowych, których
położenie gwarantuje realną możliwość dostarczenia całkowitej ilości zapasów gazu
ziemnego zgromadzonych poza granicami kraju do polskiego systemu przesyłowego lub
dystrybucyjnego w sytuacji wzmożonego zapotrzebowania lub kryzysu w okresie
nieprzekraczającym 40 dni,
2) ograniczenie obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego wyłącznie do
przedsiębiorstw energetycznych wykonujących działalność gospodarczą w zakresie
przywozu gazu ziemnego w celu jego dalszej odsprzedaży odbiorcom,
3) zwiększenie wielkości progów uprawniających do ubiegania się o uzyskanie zwolnienia
z obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego. Proponowane jest zwiększenie
ograniczenia wartości rocznego przywozu gazu ziemnego z 50 mln m3 na 100 mln m3
rocznie,
4) umożliwienie ubiegania się o zwolnienie z obowiązku utrzymywania zapasów gazu
ziemnego także podmiotom, które dopiero zamierzają rozpoczęcie działalności na rynku
polskim. Przedsiębiorcy ci zostaliby objęci wymogiem dołączania do wniosku deklaracji

8

o wysokości planowanego przywozu gazu ziemnego do Polski oraz umów
przedwstępnych sprzedaży gazu ziemnego,
5) zmianę okresu, na jaki Minister Gospodarki może wydać zwolnienie z obowiązku
utrzymywania zapasów obowiązkowych,
6) nałożenie na przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą
w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą, zwolnione przez ministra właściwego do
spraw gospodarki z obowiązku utrzymywania zapasów gazu ziemnego, wymogu
przedstawiania kwartalnych raportów dotyczących wielkości zrealizowanego przywozu,
7) zmianę zakresu podmiotowego kontroli przez wyłączenie z kręgu podmiotów
podlegających tej kontroli przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą
w zakresie magazynowania gazu ziemnego oraz ograniczenie prowadzonej kontroli do
kontroli dokumentów i rezygnację z kontroli w obiektach przedsiębiorstw
energetycznych,
8) doprecyzowanie przepisów odnoszących się do biegu terminów do nałożenia kar
pieniężnych,
9) wprowadzenie możliwości nakładania kar pieniężnych na osoby kierujące działalnością
przedsiębiorstwa zwolnionego z obowiązku utrzymywania zapasów obowiązkowych
gazu ziemnego za:
a) niedopełnienie obowiązku poinformowania Ministra Gospodarki o przekroczeniu
wielkości uprawniających do uzyskania zwolnienia z obowiązku utrzymywania
zapasów gazu ziemnego,
b)
nieprzedstawienie w wyznaczonym terminie kwartalnego sprawozdania
zawierającego informacje o wielkościach zrealizowanego przywozu gazu ziemnego.
Projektowane rozwiązania mają na celu zliberalizowanie polskiego rynku gazu
ziemnego przy jednoczesnym zachowaniu obecnego stanu bezpieczeństwa dostaw gazu na
polski rynek.
Przewidywane dopuszczenie możliwości utrzymywania zapasów obowiązkowych
gazu ziemnego w instalacjach magazynowych zlokalizowanych poza granicami kraju nie
wpłynie negatywnie na bezpieczeństwo dostaw tego paliwa na rynek polski z uwagi na fakt,
iż przepis art. 24a dopuszcza możliwość utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu
ziemnego w instalacji magazynowej zlokalizowanej poza granicami kraju jedynie

9

w przypadku, jeżeli gwarantuje ona możliwość dostarczenia całkowitej ilości zapasów do
polskiego systemu przesyłowego lub dystrybucyjnego w okresie nieprzekraczającym 40 dni,
czyli podobnie jak przyjęto wcześniej dla zapasów utrzymywanych w instalacjach
magazynowych położonych na terenie kraju.
Po wejściu w życie ustawy o zmianie ustawy o zapasach, przepis art. 24 ust. 4 ustawy
o zapasach, obowiązujący obecnie przedsiębiorców, którzy zgodnie z przepisami ustawy
utrzymują zapasy obowiązkowe wyłącznie na terenie kraju, będzie miał zastosowanie
w
odniesieniu do przedsiębiorstw utrzymujących zapasy obowiązkowe w instalacjach
magazynowych zlokalizowanych również poza terytorium Polski. W związku z powyższym
należy podkreślić, że do operatora systemu przesyłowego gazowego lub operatora systemów
połączonych gazowych będzie należał obowiązek dokonania oceny technicznych możliwości
dostarczenia wszystkich zapasów obowiązkowych do systemu gazowego w okresie nie
dłuższym niż 40 dni, niezależnie od miejsca ich lokalizacji. Prezes URE będzie informowany
przez operatora systemu przesyłowego w każdym przypadku stwierdzenia, że parametry
techniczne instalacji magazynowych nie zapewniają możliwości dostarczenia zapasów
obowiązkowych gazu ziemnego do systemu gazowego w okresie nie dłuższym niż 40 dni.
Operator jest jedynym kompetentnym podmiotem, który może dokonać oceny o takim
charakterze, jeżeli chodzi o zapasy utrzymywane w instalacjach magazynowych
zlokalizowanych zarówno na terenie kraju, jak i poza nim. Współpraca, jaką prowadzi
z innymi europejskimi operatorami w ramach działań podejmowanych przez europejską sieć
operatorów systemów przesyłowych gazu (dalej – ENTSOG), pozwala mu na dostęp do
danych niezbędnych do zweryfikowania informacji dostarczonych przez przedsiębiorstwa
zobowiązane do utrzymywania zapasów gazu ziemnego. Zadaniem postawionym przed
ENTSOG przez przepisy dyrektywy 2009/73/WE, jest m.in. zapewnienie koordynacji
eksploatacji sieci zarówno w warunkach normalnych, jak i w sytuacjach nadzwyczajnych,
czuwanie nad rozwojem sieci przez opracowywanie dziesięcioletnich planów rozwoju sieci
o zasięgu wspólnotowym oraz sporządzanie europejskiej prognozy dotyczącej dostaw, która
obejmuje ogólną zdolność systemu przesyłowego do zaspokojenia obecnego i przyszłego
zapotrzebowania na gaz. Dodatkowo ENTSOG opracuje kodeksy sieci dotyczące m.in.
zasady dostępu stron trzecich, wymiany danych i rozliczeń, zasad współpracy, procedur
operacyjnych w sytuacjach awaryjnych, zasady dotyczące wymiany handlowej w odniesieniu
do technicznej i eksploatacyjnej organizacji usług dostępu do sieci i bilansowania systemu.

10

Działalność ENTSOG jest monitorowana przez Agencję ds. Współpracy Organów Regulacji
Energetyki (dalej – ACER).
Zgodnie z przepisami dyrektywy 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 26 czerwca 2003 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego
i uchylającej dyrektywę 98/30/WE, która została wdrożona do polskiego systemu prawnego
ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625,
z późn. zm.), zwaną dalej „ustawą – Prawo energetyczne”, jak i nowej dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku
wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE, zwaną dalej „dyrektywą
2009/73/WE”, operatorzy podlegają szczegółowo określonym zasadom rozdzielenia
działalności przesyłowej od innych rodzajów działalności w celu zapewnienia im
odpowiedniego poziomu niezależności oraz zagwarantowania zainteresowanym podmiotom
niedyskryminacyjnego dostępu do systemu przesyłowego. W związku z powyższym ich
działania, podjęte zgodnie z przepisem art. 24 ust. 4, będą miały również niedyskryminacyjny
charakter.
Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 4 ustawy o zapasach, w przypadku stwierdzenia,
że parametry techniczne instalacji magazynowych nie zapewniają możliwości dostarczenia
zapasów obowiązkowych do systemu gazowego w okresie nie dłuższym niż 40 dni, operator
przekazuje tę informację Prezesowi URE. Natomiast zgodnie z projektowanym brzmieniem
przepisu art. 30 ustawy o zapasach, Prezes URE jest uprawniony do przeprowadzenia kontroli
podmiotów zobowiązanych do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego.
Podczas kontroli Prezes URE miałby również możliwość zweryfikowania informacji
przekazywanych przez operatorów, współpracując z organami regulacji właściwych państw
członkowskich.
Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 713/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego Agencję ds. Współpracy Organów
Regulacji Energetyki, w przypadku kwestii transgranicznych związanych z dostępem do
infrastruktury transgranicznej oraz jej bezpieczeństwem eksploatacyjnym, leżących w gestii
krajowych organów regulacji, możliwe jest również zaangażowanie w ich rozstrzygnięcie
ACER.
Jednocześnie, dążąc do zachowania symetrii przy określaniu zakresu obowiązków
przedsiębiorstw utrzymujących zapasy gazu ziemnego oraz w celu uniknięcia nieuzasadnionej
dysproporcji obciążeń w zależności od tego, czy zapasy te są utrzymywane w instalacjach

11