Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz o zmianie niektórych innych ustaw

– zmianie art. 147 poprzez dodanie pkt 4 i objęcie tajemnicą zawodową oznaczenia
rachunku zbiorczego, liczby i oznaczenia zapisanych na nim instrumentów
finansowych oraz danych osób uprawnionych z tych instrumentów finansowych.
Zmiany do ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji
Zarówno w przepisach dotyczących egzekucji komorniczej, jak i egzekucji
administracyjnej przyjęto zasadę, że egzekucja z instrumentów finansowych nie może
być prowadzona na poziomie rachunku zbiorczego, co jest uzasadnione tym, że
rachunek zbiorczy ma służyć rejestrowaniu instrumentów finansowych należących do
wielu, nieznanych podmiotowi prowadzącemu taki rachunek osób, które instrumenty te
będą posiadać poprzez swoje rachunki indywidualne prowadzone poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie będzie utrzymana możliwość przeprowadzenia
egzekucji na poziomie indywidualnych rachunków papierów wartościowych,
w przypadku których znany jest podmiot uprawniony z papierów wartościowych i nie
zachodzi wątpliwość co do tożsamości dłużnika. Przyjęcie takiego rozwiązania pozwala
na uniknięcie sytuacji, w których mogłyby zostać zajęte papiery wartościowe
znajdujące się na rachunku zbiorczym nie należące do dłużnika, a należące do innych
osób. Przyjęcie takiego rozwiązania sprzyja również utrzymaniu przejrzystości systemu
i równocześnie chroni Skarb Państwa przed potencjalnymi roszczeniami osób, których
prawa mogłyby zostać naruszone, gdyby egzekucję prowadzono na poziomie
rachunków zbiorczych. Wyłączenie możliwości prowadzenia egzekucji z poziomu
rachunku zbiorczego jest logiczną konsekwencją konstrukcji tego rachunku, w której:
– jedynym dysponentem instrumentów finansowych rejestrowanych na takim
rachunku, w relacji do podmiotu prowadzącego taki rachunek, będzie jego
posiadacz niebędący właścicielem tych instrumentów; faktyczni ich właściciele nie
będą mogli realizować swojego prawa własności bezpośrednio wobec podmiotu
prowadzącego rachunek zbiorczy,
– instrumenty finansowe zapisane na rachunku zbiorczym prowadzonym na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będą jednocześnie rejestrowane na
rachunkach indywidualnych prowadzonych poza tym terytorium; oznacza to, że
nawet zajęcie wszystkich instrumentów finansowych zapisanych na rachunku
zbiorczym prowadzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie mogłoby

10
zapobiec przeniesieniu instrumentów finansowych z umiejscowionego za granicą
rachunku indywidualnego dłużnika na prowadzony także za granicą rachunek
indywidualny innej osoby, ponieważ skuteczne dokonanie takiego transferu nie
wymagałoby odnotowania na rachunku zbiorczym i byłoby niewidoczne z poziomu
podmiotu prowadzącego taki rachunek.
Konsekwentnie, wyłączono również stosowanie do rachunków zbiorczych art. 7521 kpc,
dotyczącego zajęcia instrumentów finansowych zapisanych na tym rachunku
w postępowaniu zabezpieczającym.
Zmiany do ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych
Zasadniczą zmianą wprowadzaną w obu ustawach podatkowych jest określenie zasad
naliczania i poboru zryczałtowanych podatków dochodowych od świadczeń z papierów
wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych, wypłacanych na rzecz osób,
których tożsamość nie została płatnikowi ujawniona (anonimowy podatnik). Podatki te
będą naliczane według ich stawki podstawowej w taki sposób, jakby całość świadczenia
wypłacanego z danego tytułu na rzecz wszystkich posiadaczy papierów
zarejestrowanych na tym samym rachunku zbiorczym, była wypłacana jednej osobie
(art. 30a ust.2a ustawy PIT oraz art. 26 ust. 2a ustawy CIT). Do naliczenia i pobrania
zryczałtowanych podatków PIT i CIT należnych od anonimowych podatników
zobowiązane zostaną, co do zasady, pośredniczące w przekazaniu świadczenia
podmioty prowadzące rachunki zbiorcze, na których zarejestrowane będą należące do
nich papiery wartościowe (art. 41 ust. 10 ustawy PIT oraz art. 26 ust. 2b ustawy CIT).
Jednocześnie, w celu zapewnienia organom podatkowym informacji o wysokości
dochodów uzyskiwanych z tego tytułu przez osoby fizyczne będące rezydentami
polskimi, przepis art. 45 ust. 3c ustawy PIT nakłada na nich obowiązek wykazania
w zeznaniu rocznym kwot otrzymanych dochodów z tytułu odsetek i dyskonta od
papierów wartościowych, z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach
osób prawnych oraz z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, od których podatek
został naliczony i pobrany według zasad właściwych dla anonimowego podatnika.
Organem podatkowym właściwym w zakresie podatków dochodowych naliczanych
i pobieranych według zasad właściwych dla anonimowego podatnika będzie naczelnik
urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych
(art. 42 ust. 1 i 1a ustawy PIT oraz art. 26 ust. 3 i 6 ustawy CIT).

11
Zważywszy na to, że posiadacze papierów wartościowych rejestrowanych na
rachunkach zbiorczych nie będą klientami podmiotów prowadzących te rachunki, ani
też nie będą im znani w inny sposób, a stany posiadania każdego z takich posiadaczy na
rachunkach zbiorczych nie będą wyodrębniane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
przepis art. 39 ust. 4a ustawy PIT zawiera wyra ne wskazanie, że podmioty prowadzące
rachunki zbiorcze nie są zobowiązane do sporządzania i przekazywania informacji
o dochodach z odpłatnego zbycia lub z realizacji praw wynikających z papierów
wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych zapisanych na tych ra-
chunkach.
Zmiany w ustawach PIT i CIT dookreślają przy tym przypadki, w których obowiązki
płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego od dochodów (przychodów) ze
świadczeń z papierów wartościowych, spoczywają na podmiocie prowadzącym
rachunek (indywidualny lub zbiorczy), na którym papiery te są rejestrowane.
W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych przepisy art. 41 ust. 4d i 10
ustawy o PIT określają rodzaje dochodów (przychodów) ze świadczeń z papierów
wartościowych, w zakresie których obowiązek poboru zryczałtowanego podatku
dochodowego spoczywa nie na podmiocie dokonującym świadczenia (emitent), lecz na
podmiocie prowadzącym indywidualny rachunek papierów wartościowych lub
rachunek zbiorczy, pośredniczącym w jego przekazaniu (także wówczas, gdy tożsamość
podatnika została ujawniona). W przypadkach, gdy uzyskanie przychodu z papierów
wartościowych nie wiąże się z przekazaniem świadczenia za pośrednictwem podmiotów
prowadzących rachunki, obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych
wykonywał będzie tak jak dotychczas emitent. W zakresie podatku dochodowego od
osób prawnych płatnikiem podatku od przychodów uzyskiwanych przez rezydentów
zagranicznych z tytułu odsetek od skarbowych papierów wartościowych zapisanych na
rachunkach papierów wartościowych lub na rachunkach zbiorczych będą podmioty
prowadzące te rachunki także wówczas, gdy tożsamość podatnika będzie znana (art. 26
ust. 1 ustawy CIT). W pozostałym zakresie obowiązki płatnika zryczałtowanego
podatku dochodowego od osób prawnych od przychodów ze świadczeń z papierów
wartościowych wypłacanych na rzecz podatników o ujawnionej tożsamości wykonywać
będą jak dotychczas emitenci tych papierów wartościowych.


12
Pozostałe zmiany ustawy PIT oraz ustawy CIT, przewidujące w szczególności
wyłączenie stosowania do płatnika będącego podmiotem prowadzącym rachunek
zbiorczy określonych obowiązków informacyjnych względem podatnika oraz
wyłączenie możliwości korzystania przez podatnika z określonych ulg podatkowych, są
logiczną konsekwencją wprowadzenia konstrukcji anonimowego podatnika.
PIT CIT

art. 5a pkt 27 ustawy (słowniczek) – art. 4a pkt 15
wprowadzenie definicji rachunku
zbiorczego,

art. 30a ustawy (zryczałtowany
art. 26 ust. 1 ustawy zmieniono w celu
podatek dochodowy):
jednoznacznego przesądzenia,
że
w
zakresie odsetek wypłacanych
dodanie ust. 2a – dotyczy
z obligacji skarbowych zapisanych na
obowiązku płatnika do poboru
rachunkach papierów wartościowych
zryczałtowanego podatku dochodo-
lub na rachunkach zbiorczych
wego w wysokości 19% od całości
płatnikami podatku są podmioty
kwoty wypłaconej na rzecz prowadzące te rachunki
posiadacza rachunku na podstawie
informacji, które papiery wartoś-
ciowe są
własnością osób
fizycznych w przypadku braku
danych dotyczących identyfikacji
osób uprawnionych z papierów
wartościowych,
dodanie ust. 3c w art. 45 – dotyczy
obowiązku podatnika upraw-
nionego z papierów wartościowych
zdeponowanych na rachunku zbior-
czym (polscy rezydenci) polega-
jącego na wykazaniu w zeznaniu
rocznym kwot dochodów – z odse-
tek i dyskonta od papierów
wartościowych, z dywidend i
innych przychodów z tytułu
udziału w zyskach osób prawnych
oraz z tytułu udziału w funduszach
kapitałowych – opodatkowanych
zryczałtowanym podatkiem docho-
dowym,
art. 39 ustawy (obowiązki informa- brak regulacji
cyjne płatnika) – dodanie ust. 4a
dotyczącego wyłączenia z obowiązku
sporządzania informacji PIT-8C
podmiotów prowadzących rachunki
zbiorcze,

13

art. 41 ustawy (pobór podatku przez art. 26 ustawy – analogiczne
płatników) – dodanie ust. 10
rozwiązanie polegające na dodaniu
dotyczącego określenia podmiotu
ust. 2b.
będącego płatnikiem zryczałtowanego Nowe brzmienie ust. 2b art. 26 ustawy
podatku dochodowego od uzyskanych zaproponowano z uwagi na zawężenie
przychodów z papierów wartościo- katalogu podmiotów, na rzecz których
wych zdeponowanych na rachunku mogą być prowadzone rachunki zbiorcze,
zbiorczym (płatnikiem będzie podmiot wykluczające możliwość rejestrowania
prowadzący rachunek zbiorczy),
tych samych papierów wartościowych

dodany w art. 41 przepis ust. 4d jednocześnie na dwóch powiązanych ze
doprecyzowuje przede wszystkich sobą rachunkach zbiorczych
rodzaje dochodów (przychodów)
z tytułu udziału w zyskach osób
prawnych, w zakresie których obo-
wiązek poboru zryczałtowanego
podatku dochodowego od osób
fizycznych powinien spoczywać na
podmiotach prowadzących rachunki
niezależnie od tego, czy są to rachunki
indywidualne, czy też zbiorcze.
W
niektórych bowiem przypadkach
uzyskanie przychodu z tego tytułu nie
wiąże się z żadnym świadczeniem,
które byłoby przekazywane za
pośrednictwem podmiotów prowa-
dzących rachunki, z którego mogłyby
one pobrać należny podatek. Z tych
samych powodów podobne doprecy-
zowanie znalazło się w zapropo-
nowanym brzmieniu ust. 10 art. 41.
art. 42 ustawy (obowiązki płatników)
art. 26 ustawy – analogiczne rozwią-
– nadanie nowego brzmienia ust. 1
zanie polegające na nadaniu nowego
dotyczące wskazania organu podatko-
brzmienia ust. 3.
wego właściwego dla przekazania
podatku od przychodów z papierów
wartościowych, w przypadkach kiedy
właściciel papierów wartościowych
nie został zidentyfikowany. Według
projektodawców ma być to urząd
skarbowy właściwy w sprawach opo-
datkowania osób zagranicznych.
14