Rządowy projekt ustawy o zalegalizowaniu pobytu niektórych cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach

UZASADNIENIE

Potrzeba uregulowania sytuacji cudzoziemców przebywających na terytorium Polski
nielegalnie, a zamieszkujących w naszym kraju od dłuższego czasu, ujawniła się w trakcie
prac nad dokumentem Polityka Migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania,
opracowywanym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zalegalizowanie
pobytu takich cudzoziemców w ramach kolejnej abolicji wskazuje się jako jedno z możliwych
działań skierowanych na przeciwdziałanie nielegalnej migracji, a także na ograniczenie liczby
przebywających na terytorium Polski imigrantów o nieuregulowanym statusie. Powyższe
działanie umożliwia cudzoziemcowi zalegalizowanie pobytu czasowego lub w dalszej
perspektywie stałego, pozwalając tym samym na wyjście z szarej strefy i umożliwienie
stopniowej integracji ze społeczeństwem polskim.
W Polsce dotychczas dwukrotnie (w 2003 i 2007 roku) zdecydowano się
na wprowadzenie przepisów pozwalających na zalegalizowanie pobytu cudzoziemcom
o nieuregulowanym statusie prawnym przy spełnianiu określonych ustawą kilku warunków.
Wypełnienie tych warunków (m.in. konieczność udowodnienia spełnienia przesłanki
w postaci nieprzerwanego pobytu w Polsce), od spełniania których zależne było
zalegalizowanie pobytu nielegalnie przebywających w Polsce imigrantów, okazało się dla
wielu cudzoziemców zbyt trudne. Także ich obawy co do rzeczywistych intencji
ustawodawcy sprawiły, iż abolicje objęły swoim zasięgiem stosunkowo niedużą część
cudzoziemców.
Potrzeba przeprowadzenia kolejnej akcji abolicyjnej wynika ponadto z oczekiwań
społecznych wyrażanych m.in. przez środowiska imigrantów (apel komitetu „Imigranci
na rzecz abolicji” z dnia 22 października 2010 r. skierowany do Parlamentu, Kancelarii
Prezydenta RP oraz Prezesa Rady Ministrów), organizacje pozarządowe (Helsińska Fundacja
Praw Człowieka) oraz kręgi parlamentarne (Dezyderat nr 18 Komisji Mniejszości
Narodowych i Etnicznych Sejmu RP do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
w sprawie abolicji dla nielegalnych imigrantów uchwalony na posiedzeniu w dniu 6 maja
2010 r.).
Na potrzebę ponownego, kompleksowego uregulowania sytuacji cudzoziemców
przebywających nielegalnie na terytorium Polski, a zamieszkujących w naszym kraju od
dłuższego czasu, wskazywał także Rzecznik Praw Obywatelskich, ostatnio w lutym 2011 r.
Początkowo wydanie przepisów abolicyjnych było planowane w ramach nowej
ustawy o cudzoziemcach. Jednakże prace nad założeniami do nowej ustawy, zważywszy
na jej obszerność i skomplikowany charakter, przedłużają się. Stąd chcąc zadośćuczynić
oczekiwaniom pilnego przeprowadzenia akcji abolicyjnej, wyrażanym przez tak wiele
środowisk, zdecydowano o włączeniu stosownych przepisów do projektu ustawy o zmianie
ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1472, z 2010 r. Nr 81, poz. 531 oraz
z 2011 r. Nr 73, poz. 390) oraz ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach
(Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.), co spowodowało konieczność zmiany jej
tytułu.
Obecnie projektowane przepisy o charakterze abolicyjnym mają umożliwić
zalegalizowanie pobytu jak największej liczbie cudzoziemców nielegalnie przebywających
w
Polsce. Z uwagi na powyższe projektowane przepisy nie powinny nakładać
na cudzoziemców obowiązku spełnienia zbyt wielu przesłanek uzyskania zezwolenia na
pobyt oraz nie powinny stwarzać nadmiernych barier dla osiągnięcia tego celu.
W projekcie przyjęto zatem, że podstawowym wymogiem dla uzyskania zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji będzie nieprzerwany pobyt

na terytorium Polski. Co do zasady powinien on trwać co najmniej od dnia 20 grudnia 2007 r.,
i być nielegalny w dniu wejścia w życie ustawy. W przypadku cudzoziemców, w stosunku do
których została wydana decyzja o odmowie nadania statusu uchodźcy, w której orzeczono
o wydaleniu przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymogiem będzie
nieprzerwany pobyt co najmniej od dnia 1 stycznia 2010 r. Z wnioskiem o udzielenie
zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji będą ponadto mogli
wystąpić ci cudzoziemcy, wobec których w dniu 1 stycznia 2010 r. trwało postępowanie
w sprawie nadania statusu uchodźcy wszczęte na skutek kolejnego wniosku złożonego przez
cudzoziemca.
Tak więc osoby, które nie ubiegały się o nadanie statusu uchodźcy, aby skorzystać
z projektowanej abolicji, powinny przybyć na terytorium Polski przed datą rozpoczęcia
stosowania przez Polskę w pełni dorobku prawnego Schengen. Założono bowiem, że z tej
instytucji powinni skorzystać cudzoziemcy, którzy przybyli do naszego kraju, zanim została
zniesiona w stosunku do Polski kontrola na granicach wewnętrznych państw obszaru
Schengen. Odstępstwo co do tej daty dotyczy cudzoziemców ubiegających się o status

2
uchodźcy, tak aby abolicja uwzględniła także, zwiększony w 2009 r. względem lat ubiegłych,
napływ imigrantów z terytoriów Federacji Rosyjskiej oraz Gruzji.
W celu uproszczenia postępowania dowodowego w projekcie przyjęto domniemanie,
że pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie się uważać za
nieprzerwany, jeżeli nic innego nie będzie wynikać ze zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego lub okoliczności sprawy.
Odstąpiono od wymogów, które zastosowano w ramach poprzednich takich akcji
z lat 2003 i 2007/2008, dotyczących zamieszkania i możliwości wykonywania pracy lub
posiadania dochodów lub mienia wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania i leczenia
cudzoziemca oraz członków jego rodziny pozostających na jego utrzymaniu przez okres
1 roku.
Wniosek o udzielenie tego zezwolenia cudzoziemiec powinien złożyć w terminie
6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Taki termin ma umożliwić skorzystanie
z wprowadzanej akcji regularyzacyjnej możliwie dużej liczbie cudzoziemców spełniających
wymagane kryteria.
W przypadku złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony w przewidzianym przepisami sześciomiesięcznym
terminie, wojewoda będzie zamieszczał w dokumencie podróży stempel potwierdzający
złożenie wyżej wymienionego wniosku. Powyższy stempel będzie zamieszczany

w dokumencie podróży cudzoziemca tylko w przypadku, jeżeli wniosek nie zawiera braków
formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie. Pobyt cudzoziemca w czasie
postępowania administracyjnego w sprawie udzielenia zezwolenia na zamieszkanie na czas
oznaczony będzie uważany za legalny aż do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie.
Powyższa regulacja nie będzie miała zastosowania w przypadku zawieszenia postępowania
administracyjnego na wniosek cudzoziemca.
Cudzoziemcowi będzie się odmawiało udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy
w ww. trybie, gdy:
1) nie spełnia wymogów do udzielenia tego zezwolenia;
2) jego dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu
i zostały wpisane przez inne państwo obszaru Schengen;
3) w postępowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia złożył wniosek lub przedstawił
dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub w celu

3
użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź użył takich dokumentów
jako autentycznych;
4) wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony
bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej;
5) jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany i zostały tam umieszczone z uwagi na względy
obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku
publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej.
W toku postępowania od cudzoziemca będą pobierane dane biometryczne.
Cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie ww. zezwolenia powinien posiadać ważny
dokument podróży. W szczególnie uzasadnionym przypadku będzie mógł przedstawić inny
dokument potwierdzający jego tożsamość.
W przypadku gdy dane cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie

na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji znajdują się w wykazie cudzoziemców,
których pobyt jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niepożądany, wojewoda będzie
obowiązany zwrócić się do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców,

z wnioskiem o przekazanie informacji o podstawie umieszczenia danych cudzoziemca
w wykazie. Projektowane regulacje prawne stanowić będą lex specialis w stosunku do
art. 133 ust. 5 ustawy o cudzoziemcach. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców udzieli
wojewodzie informacji o figurowaniu danych cudzoziemca w wykazie, terminie
obowiązywania wpisu, podstawie prawnej, a także o uzasadnieniu faktycznym dokonania
takiego wpisu. W przypadku wpisów umieszczonych na podstawie art. 128 ust. 1 pkt 6
ustawy o cudzoziemcach, Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców będzie informował tylko
o danych cudzoziemca w wykazie, o terminie obowiązywania wpisu oraz o podstawie
prawnej wpisu. Nie będzie natomiast udzielać wojewodzie informacji o okolicznościach
faktycznych, które uzasadniały dokonanie takiego wpisu.
W projekcie przewidziano, iż zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony
w trybie abolicji będzie udzielane na okres 2 lat. Jak pokazują doświadczenia poprzednich
dwóch abolicji, okres 1 roku był zbyt krótki.
W tym okresie cudzoziemiec będzie miał możliwość uregulowania swojej sytuacji
w Polsce. Okres pobytu na podstawie ww. zezwolenia nie będzie zaliczany do okresu pobytu
uprawniającego do uzyskania zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE. W celu

4
uzyskania następnego zezwolenia na pobyt czasowy, cudzoziemiec będzie mógł skorzystać
ze zwykłego trybu.
W trakcie pobytu na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie abolicji
cudzoziemiec będzie uprawniony do podjęcia zatrudnienia bez zezwolenia na podstawie
umowy o pracę.
Ponadto projektowane przepisy przewidują, iż decyzja o udzieleniu zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji spowoduje wygaśnięcie z mocy prawa
decyzji orzekających o zobowiązaniu do opuszczenia Polski lub decyzji o wydaleniu z tego
terytorium oraz zawartych w innych decyzjach orzeczeń o zobowiązaniu do opuszczenia
Polski oraz orzeczeń o wydaleniu z Polski. Powyższe rozwiązanie wyeliminuje z obrotu
prawnego decyzje, które nie zostały wykonane, i zapobiegnie sytuacji, w której cudzoziemiec
posiadający zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w trybie abolicji jest
jednocześnie zobligowany do opuszczenia Polski, zgodnie z postanowieniami wskazanych
wyżej decyzji. Powyższy zabieg pozwoli również na wykreślenie danych cudzoziemca
z wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Polski jest niepożądany. Ponadto
projektowana regulacja prawna przewiduje obowiązek wykreślenia danych cudzoziemca,
który zalegalizował swój pobyt w ramach akcji abolicyjnej, jeżeli podstawa wpisania jego
danych do wykazu była inna niż wydanie wobec niego opisanych wyżej decyzji. W celu
sprawnej realizacji obowiązków związanych z wykreśleniem danych cudzoziemca z wykazu,
wojewoda będzie przekazywał Szefowi do Spraw Cudzoziemców odpisy ostatecznych decyzji
o udzieleniu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.
Projektowane przepisy abolicji przewidują również szczególne rozwiązania
dotyczące cofania wyżej wymienionego zezwolenia z uwagi na fakt, iż ogólne przepisy
ustawy o cudzoziemcach nie mogłyby mieć w tym przypadku zastosowania. Zezwolenie
na zamieszkanie na czas oznaczony będzie cofane, gdy:
1) będą wymagać tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony
bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interes Rzeczypospolitej Polskiej;
2) cudzoziemiec w postępowaniu w sprawie udzielenia tego zezwolenia złożył wniosek lub
przedstawił dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje
lub w celu użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź używał takiego
dokumentu jako autentycznego;
3) cudzoziemiec opuści na stałe terytorium naszego kraju.
Projekt ustawy przewiduje również, iż w postępowaniu w sprawie udzielenia lub

5