Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

zawieszenie procesu odnosi się do każdego przypadku ogłoszenia upadłości strony
pozwanej. Odpowiednia regulacja w tym względzie wynika z proponowanego
brzmienia art. 174 § 1 pkt 4) k.p.c. Po zawieszeniu postępowania, w przypadku gdy
chodzi o roszczenia niepodlegające zgłoszeniu do masy, podjęcie zawieszonego
postępowania nastąpi z udziałem syndyka albo zarządcy masy upadłości. Co się zaś
tyczy zawieszonego postępowania dotyczącego wierzytelności podlegającej
zgłoszeniu do masy upadłości, to w razie odmowy wciągnięcia wierzytelności na listę
w postępowaniu upadłościowym, nastąpi podjęcie zawieszonego postępowania
z udziałem syndyka masy upadłości, a to na podstawie art. 145 ust. 1 Prawa
upadłościowego i naprawczego. Jeżeli zaś wierzytelność zostanie wciągnięta na listę
w postępowaniu upadłościowym, to zawieszony proces ulegnie umorzeniu na
podstawie art. 355 k.p.c., albowiem zaistnieje sytuacja, w której wydanie w sprawie
wyroku stanie się niedopuszczalne. Odpowiednie regulacje co do podjęcia
zawieszonego postępowania zawarte są w art. 180 § 1 pkt 5) k.p.c. w proponowanym
nowym brzmieniu. Zmiana brzmienia tego przepisu, przewidziana w projekcie,
głównie jest konsekwencją wyżej opisanej zmiany art. 174 § 1 pkt 4) k.p.c. Ponadto
w nowym sformułowaniu (art. 180 § 1 pkt 5) k.p.c. dodatkowo wyeksponowano fakt,
że odmowa wstąpienia do postępowania przez syndyka albo zarządcę masy upadłości
nie jest pozostawiona uznaniu tych podmiotów, lecz może nastąpić wyłącznie
w przypadku przewidzianym w art. 65 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego.
Ta sama intencja przyświeca zmianie brzmienia art. 174 § 3 k.p.c., który
w dotychczasowej redakcji nie odzwierciedla wspomnianego faktu. Korekta
brzmienia przyczyni się do większej klarowności regulacji prawnej.

VII.
Zmiana przepisów dotyczących postępowania zabezpieczającego

1. Zmiana proponowana w art. 738 polega na pominięciu w jego treści uregulowania
zawartego obecnie w zdaniu 2, w którym przewiduje się, że wniosek
o

zabezpieczenie, który nie odpowiada wymogom formalnym przewidzianym
w art. 738, przewodniczący zwraca bez wzywania do jego uzupełnienia. Wskutek
pominięcia tej treści do wniosku o zabezpieczenie roszczenia zastosowanie znajdą
ogólne reguły określone w art. 130 i nn. k.p.c., co przyczyni się do uproszczenia

25

i ujednolicenia regulacji prawnych, a ponadto wyeliminuje zbędny formalizm
i rygoryzm dotychczasowego unormowania.

2. W art. 743 proponuje się dodanie nowego § 3, którego treść wypełnia istniejącą lukę,
wprowadzając zasadę, że w przypadku gdy wykonanie postanowienia
o zabezpieczeniu sąd uzależnił od złożenia kaucji, nadanie klauzuli wykonalności
albo stwierdzenie jego wykonalności jest możliwe dopiero po złożeniu kaucji przez
uprawnionego do zabezpieczenia. Unormowanie to jest logiczną konsekwencją
uzależnienia wykonania zabezpieczenia od złożenia kaucji.

3. W art. 7431 § 4 proponuje się zamieszczenie wyraźnego odesłania do art. 7541 § 3,
w którym jest mowa o stwierdzaniu przez sąd upadku zabezpieczenia. Odesłanie to
zawarte jest w ostatnim zdaniu art. 7431 § 4. Pozostała część przepisu nie ulega
zmianie.

4. Zmiany proponowane w art. 746 dotyczą dwóch kwestii. Po pierwsze – w § 1 tego
przepisu usuwa się ewidentną wadliwość, krytykowaną w nauce, polegającą na
związaniu początku biegu terminu do dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody
wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia z chwilą powstania szkody. Jest to
unormowanie wadliwe, albowiem szkoda wyrządzona wykonaniem zabezpieczenia
może powstać na długo przed zakończeniem postępowania w sprawie, w której
udzielono zabezpieczenia. Roszczenie o naprawienie szkody powstaje jednak dopiero
z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania. W tym stanie liczenie terminu
do dochodzenia roszczenia od powstania szkody prowadziłoby do wniosku, że
roszczenie to wygasa, zanim w ogóle powstało. Jest to absurdalne. Dlatego proponuje
się, aby początek terminu do dochodzenia roszczenia był związany z powstaniem
tego roszczenia, analogicznie jak to jest na tle § 3 tego przepisu.

Po drugie – dotychczasową treść art. 746 proponuje się uzupełnić o regulację
zagadnienia, w jakim momencie powstaje roszczenie o naprawienie szkody
wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia w przypadku, gdy orzeczenie zapadłe
w sprawie zaskarżono skargą kasacyjną. Nie byłoby zgodne z ekonomią procesową,
gdyby roszczenie to musiało być dochodzone już w czasie, gdy – wobec wniesienia
skargi kasacyjnej – ostateczny los merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy nie jest

26

jeszcze przesądzony. Dlatego proponuje się dodanie w art. 746 nowego § 11,
w którym rozpoczęcie terminu dla dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody
wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia związane jest z zakończeniem
postępowania wywołanego wniesieniem skargi kasacyjnej.

Zmiana proponowana w art. 746 § 3 ogranicza się do uwzględnienia w nim
konsekwencji dodania § 11, a więc do wprowadzenia wzmianki o terminie
określonym w § 11.

5. Zmiany proponowane w art. 7524 mają wyłącznie naturę redakcyjną. Celem bardziej
klarownego ujęcia treści, końcową część obecnego § 1 przenosi się do nowego § 11.

6. Istotną zmianę merytoryczną przewiduje się natomiast w art. 7531. W przepisie tym
proponuje się rezygnację z nowacyjnego zabezpieczenia roszczeń pieniężnych,
wynikających z praw własności intelektualnej (autorskich praw majątkowych, praw
pokrewnych oraz praw do baz danych oraz należności wynikających z naruszenia
autorskich praw majątkowych, a także należności wynikających z praw własności
przemysłowej). Chodzi tu bowiem o zabezpieczenie polegające na nałożeniu na
obowiązanego (pozwanego) obowiązku zapłaty, jeszcze przed merytorycznym
rozstrzygnięciem procesu, określonej kwoty pieniężnej na rzecz uprawnionego.
Rozmiar dochodzonych roszczeń w wymienionych sprawach bywa ogromny, a żadne
względy aksjologiczne nie uzasadniają zabezpieczenia tego typu roszczeń
pieniężnych przez zapłatę z góry kwot na poczet dochodzonego roszczenia.
Zabezpieczenie nowacyjne roszczeń pieniężnych powinno być ograniczone do
istotnych społecznie i socjalnie spraw o dostarczanie środków utrzymania.
W sprawach z zakresu własności intelektualnej za istotne dla praktyki uważa się
zabezpieczenie roszczeń niepieniężnych (a nie roszczeń pieniężnych).
W szczególności chodzi o to, aby w drodze zabezpieczenia niezwłocznie przerwać
działania naruszające prawa własności intelektualnej i prowadzące do
nieodwracalnych skutków. W tym zakresie potrzebna jest wyraźniejsza regulacja
prawna, co zresztą przewiduje się w proponowanych zmianach treści art. 755.
Natomiast w przypadku roszczeń pieniężnych za w pełni wystarczające należy uznać
typowe zabezpieczenie konserwacyjne, przy zastosowaniu sposobów zabezpieczenie
wskazanych w art. 747.

27

W art. 7531 proponuje się również dodanie § 3, w którym wyraźnie stwierdza się, że
zbędne jest wykazywanie interesu prawnego jako podstawy zabezpieczenia roszczeń
wymienionych w tym przepisie tylko w odniesieniu do roszczeń o charakterze
rentowym oraz wynagrodzenia za pracę. W pozostałym zakresie uprawniony
powinien wykazać istnienie interesu prawnego jako podstawy zabezpieczenia.

7. Zmiana brzmienia art. 755 § 1 oraz § 3 ma stylistyczny charakter. Merytoryczną
naturę ma natomiast wprowadzenie proponowanego § 21, w którym normuje się
kwestię dopuszczalności i przesłanek stosowania nowacyjnego zabezpieczenia
roszczeń niepieniężnych, nieróżniącego się co do treści od poszukiwanej
w powództwie ochrony prawnej. Proponowane rozwiązanie nawiązuje do regulacji
istniejącej w Kodeksie postępowania cywilnego z 1930 r. i rozstrzygnąć ma
rozbieżności występujące w praktyce wymiaru sprawiedliwości co do zabezpieczenia
roszczeń niepieniężnych (np. o zaniechanie bezprawnych działań) w drodze
ustanowienia sądowych zakazów lub nakazów, nieróżniących się od merytorycznego
rozstrzygnięcia sprawy. Wyeliminowanie istniejących rozbieżności przyczyni się do
wzmocnienia tymczasowej ochrony prawnej między innymi w sprawach o ochronę
własności intelektualnej.

VIII. Zmiany przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego

1. Zmiany przepisów dotyczących skargi na czynności komornika (art. 767 § 4
i art. 7673)

Zmiany mają na celu usunięcie błędu, jaki się znalazł w art. 767 § 4, oraz usunięcie
niejasności, jakie nasuwają się w związku ze stosowaniem art. 7673. W art. 767 § 4,
regulującym termin do wniesienia skargi na czynności komornika, brak jest regulacji,
od kiedy należy liczyć początek biegu terminu do wniesienia skargi na czynności
komornika, w sytuacji gdy komornik zaniechał dokonania czynności. Projekt usuwa
ten mankament i przewiduje, że w takim wypadku początek biegu terminu do
wniesienia skargi na czynności komornika liczy się od dnia, w którym czynność ta
powinna być dokonana.


28

Proponowana w projekcie zmiana art. 7673 ma na celu usunięcie wątpliwości, jakie
powstają na tle jego obecnej redakcji, co do tego, jakie orzeczenie powinien wydać
sąd, gdy na podstawie art. 759 § 2 rozpoznaje skargę wniesioną po terminie.

2. Zmiany regulacji dotyczących kar grzywny nakładanych przez komornika

W projektowanych art. 762 k.p.c. i art. 886 k.p.c. zaproponowano podwyższenie
górnego progu grzywny z kwot 500 zł do 2000 zł. Stawki grzywny przewidziane
w art. 762 k.p.c. i art. 886 k.p.c. w swej obecnej wysokości obowiązują od dnia
30 kwietnia 1996 r. Zmiana sytuacji ekonomicznej i siły nabywczej pieniądza
spowodowała, że obecnie stawki te nie przystają do celów, jakie winna spełniać
grzywna w postępowaniu egzekucyjnym. Wysokość górnych progów grzywny
przewidzianych w obowiązujących art. 762 k.p.c. i art. 886 k.p.c. jest
nieproporcjonalnie niższa od wysokości górnego progu grzywny, która może być
wymierzona w postępowaniu rozpoznawczym – zgodnie z art. 163 § 1 k.p.c. grzywnę
wymierza się w tym postępowaniu w kwocie do 5000 zł. Tak więc górna granica
grzywny możliwej do wymierzenia w postępowaniu rozpoznawczym jest obecnie
ponad dwukrotnie wyższa od proponowanej w postępowaniu egzekucyjnym
w projekcie, a dziesięciokrotnie wyższa od obecnie obowiązującej. Grzywnę,
o której mowa w art. 163 § 1 k.p.c., można wymierzyć między innymi za
nieuzasadnioną odmowę przedstawienia dokumentu (art. 251 k.p.c.) za
nieusprawiedliwione niestawiennictwo świadka na rozprawę lub oddalenie się bez
zezwolenia przewodniczącego (art. 274 k.p.c.) czy też za nieuzasadnioną odmowę
zeznań lub przyrzeczenia przez świadka (art. 276 k.p.c.). Waga czynności egzekucyj-
nych, o których mowa w art. 762 k.p.c. i art. 886 k.p.c., nie ustępuje znaczeniu wyżej
wymienionych czynności podejmowanych w toku postępowania rozpoznawczego.
Trzeba mieć bowiem na względzie, że czynności egzekucyjne podejmowane są
w

celu wykonania wyroku sądu i służą realizacji uprawnienia wierzyciela
stwierdzonego tytułem wykonawczym. Tym samym nieskuteczna egzekucja godzi
w autorytet państwa, w imieniu którego wyrok został wydany. W tej sytuacji
podwyższenie wysokości grzywien przewidzianych w art. 762 k.p.c. i art. 886 k.p.c.
uznać należy za w pełni usprawiedliwione.

29