Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

art. 1302 § 1 k.p.c., zgodnie z którym pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego,
rzecznika patentowego lub radcę Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, które nie zostało
należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez wezwania o uiszczenie opłaty, jeżeli pismo
podlega opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę
wartości przedmiotu sporu.
Podzielono też pogląd, że zawieszenie postępowania w sytuacji, w której sąd wystąpił
w danej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, byłoby rozwiązaniem
niecelowym (Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa). W związku z tym usunięto z projektu
proponowaną zmianę art. 174 § 1 k.p.c. polegającą na dodaniu w nim nowego pkt 5.
Uwaga, kwestionująca dodanie do art. 369 k.p.c. nowego § 3, zgodnie z którym termin do
wniesienia apelacji, uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona
wniosła apelację do sądu drugiej instancji (Krajowa Rada Sądownictwa) jest niezasadna.
Sankcja w postaci odrzucenia środka zaskarżenia z powodu wniesienia go w istocie rzeczy
do sądu uprawnionego do jego rozpoznania (sądu ad quem), co z reguły stanowiło efekt
dotychczasowej regulacji, jest nieproporcjonalna do skali uchybienia nawet w sytuacji,
w której strona była pouczona o sposobie składania środka zaskarżenia. Obawa, że strony
będą obecnie dowolnie składać apelację do sądu a quo lub sądu ad quem jest przesadzona.
Co do uwagi kwestionującej proponowany art. 3911 § 11 k.p.c. (Krajowa Rada
Sądownictwa), należy podnieść, że projektowane zażalenie na orzeczenie uchylające wyrok
sądu pierwszej instancji i przekazujące sprawę do ponownego rozpoznania służyć ma
kontroli dopuszczalności wydania wyroku kasatoryjnego w świetle przesłanek określonych
rygorystycznie w art. 386 § 2 i 4 k.p.c. Uchylenie orzeczenia uchylającego wyrok sądu
pierwszej instancji ma – z punktu widzenia przedmiotu postępowania zażaleniowego –
charakter rozstrzygnięcia co do meritum, podobnie jak oddalenie zażalenia, skutkujące
koniecznością rozpoznania sprawy przez sąd pierwszej instancji po raz drugi. Natomiast
okoliczność, że Sąd Najwyższy nie może w takiej sytuacji merytorycznie osądzić sprawy jest
zupełnie oczywista i nie wymaga żadnych uściśleń.

Uwagi do proponowanych zmian przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w części
dotyczącej postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego
Uwagi dotyczące postępowania zabezpieczającego
Uwaga co do zbędności zmiany art. 738 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) i zachowania
dotychczasowego rozwiązania jest nieuzasadniona. Brak podstaw do odrębnego traktowania

55

wniosku o wszczęcie postępowania zabezpieczającego od innych wniosków zgłaszanych
w postępowaniu cywilnym.
Uwaga co do zbędności całego projektowanego art. 755 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza)
nie jest uzasadniona. Zmiana ma charakter merytoryczny i w związku z tym przepis wymaga
nowej redakcji. Nieuzasadniona też jest uwaga (Naczelna Rada Adwokacka) co do
precyzyjności proponowanego w art. 755 k.p.c. określenia „odwrócenie grożącej szkody”.
Jest ono dostatecznie jasne i zostało przyjęte z dawnego k.p.c. (art. 879). Określenie
„odwrócenie szkody” jest synonimem „zapobieżenia szkodzie”. Wykładnia projektowanego
przepisu nie nasuwa wątpliwości. Co się zaś tyczy „innych skutków”, o których wspomina
się w proponowanym przepisie, to w świetle jego brzmienia jasne jest, że chodzi o skutki
inne niż szkoda rozumiana jako uszczerbek majątkowy. Wbrew twierdzeniom (Naczelna
Rada Adwokacka) projektowane brzmienie art. 755 k.p.c. daje się łatwo interpretować
w świetle wykładni systemowej, przy uwzględnieniu pojęć doskonale znanych prawu
cywilnemu.
Uwagi dotyczące projektowanych art. 7562, 10501, 10511 k.p.c. wprowadzających możliwość
orzeczenia w postanowieniu obowiązku zapłaty przez obowiązanego określonej sumy
pieniężnej na rzecz uprawnionego na wypadek naruszenia obowiązków określonych w tym
postanowieniu (Krajowa Rada Sądownictwa), nie są zasadne. Należy wziąć pod uwagę, że
podobne rozwiązanie przyjęte jest już w innych państwach (Francja, Belgia, Holandia), gdzie
jest bardzo efektywne. Również w Polsce proponowane rozwiązanie powinno wpłynąć na
poprawę efektywności zabezpieczenia i egzekucji świadczeń niepieniężnych. Niezasadne też
są obawy o możliwość nadużywania proponowanych rozwiązań, skoro sankcje przewidziane
w proponowanych przepisach będzie nakładał sąd.


Uwagi dotyczące postępowania egzekucyjnego
Uwaga co do niecelowości uchylenia art. 762 § 4 k.p.c. (Naczelna Rada Adwokacka) nie jest
trafna. W związku z proponowanymi zmianami, przede wszystkim zaś wobec wprowadzenia
reguły ogólnej w proponowanym art. 7681 k.p.c., przepis ten jest zbędny.
Uwagi (Krajowa Rada Komornicza) dotyczące wprowadzenia katalogu spraw, na które
przysługuje skarga na czynności komornika (proponowany art. 767 k.p.c.) jest
nieuzasadniona. Nie jest bowiem możliwe stworzenie wyczerpującego katalogu działań
komornika, które mogą wyrządzić szkodę stronie czy osobie trzeciej. Dlatego też

56

dopuszczalność skargi na czynności komornika nie może być ograniczona do kilku
przypadków taksatywnie wymienionych.
Nieuzasadnione jest stanowisko co do zbędności odesłania w proponowanym art. 7673 k.p.c.
do art. 759 § 2 k.p.c. w przypadku złożenia skargi na czynności komornika po terminie albo
zawierającej braki formalne (Krajowa Rada Komornicza). Odesłanie to jest konieczne
w związku z postanowieniami zawartymi na początku projektowanego art. 7673 k.p.c., który
jako zasadę przyjmuje, że w takim przypadku skargę się odrzuca. Wydawanie zarządzeń na
podstawie art. 759 § 2 k.p.c. stanowi wyjątek od tej zasady i dlatego wymaga wyraźnego
postanowienia w przepisie.
Uwaga co do konstrukcji skargi na postanowienie referendarza zawartej w projektowanym
art. 7673a k.p.c. (Naczelna Rada Adwokacka) nie jest uzasadniona. Proponowane
rozwiązanie uzasadnione jest potrzebą zapewnienia sprawności postępowania
egzekucyjnego. Przyjęcie, że skarga powoduje uchylenie czynność referendarza znacznie
przedłużałoby postępowanie. Podobne rozwiązanie znane jest już k.p.c. (por. art. 5181 k.p.c.).
Nietrafna też jest uwaga (Krajowa Rada Komornicza) co do lokalizacji projektowanego art.
7673a k.p.c. Zamieszczenie art. 7673a k.p.c. wśród przepisów regulujących postępowanie
egzekucyjne zgodne jest z już przyjętym w k.p.c. rozwiązaniem, według którego oprócz
ogólnych przepisów dotyczących skargi na orzeczenie referendarza (projektowany art. 39822
k.p.c.) znajdują się rozwiązania szczegółowe (por. art. 5181 k.p.c.).
Uwaga co do potrzeby rozszerzenia zakresu projektowanego art. 7681 k.p.c. na
postanowienia sądu (Krajowa Rada Komornicza) nie jest uzasadniona. Przepis ten dotyczy
tylko postanowień komornika o ukaraniu grzywną. Postanowienie sądu o ukaraniu grzywną
wykonywane jest po nadaniu mu klauzuli wykonalności. Nie ma podstaw do zmiany tych
zasad.
Uwagi dotyczące proponowanego art. 7732 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza, Krajowa Rada
Sądownictwa) nie są uzasadnione. Przede wszystkim rozstrzygnięcie w orzecznictwie Sądu
Najwyższego problemu zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej w sytuacji, gdy na
podstawie jednego tytułu wykonawczego komornik prowadzi dwie lub więcej egzekucji,
a tylko w jednej z nich wystąpił zbieg z egzekucja administracyjną (uchwała z dnia
24 lutego 2010 r., III CZP 133/09, Lex 558105), nie czyni zbędnym regulacji ustawowej
tego problemu, którą proponuje się w projekcie. Poszczególne egzekucje mogą znajdować
się w różnych stadiach, co uzasadnia ich zróżnicowane traktowanie. W obecnym stanie
prawnym zaś takie zróżnicowanie nie jest możliwe. Organ, któremu przekazano dalsze

57

prowadzenie egzekucji musi prowadzić wszystkie egzekucje, co nie zawsze jest celowe.

Nieuzasadniona jest krytyka proponowanego art. 776 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza).
Wprowadzenie zmian terminologicznych proponowanych tym przepisem jest konieczne
w związku z tym, iż w naszym prawie pojawia się coraz więcej przypadków, w których
podstawą egzekucji jest sam tytuł egzekucyjny. Dotychczasowa terminologia nie odpowiada
więc aktualnemu stanowi rzeczy.
Uwagi
dotyczące projektowanego uchylenia art. 801 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza)
są niezasadne. Komornik jako organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania kwestii
merytorycznych, co wyraźnie wynika z art. 804 k.p.c. Powierzenie mu funkcji ustalania
majątku dłużnika w drodze czynności zmierzających do wyjawienia majątku, prowadzonych
wobec samego dłużnika, oznaczałoby przekazanie mu kompetencji orzeczniczych
(jurysdykcyjnych), które zastrzeżone są dla sądu w ramach wyjawienia majątku. Czynności
te nie mogą leżeć w kompetencji komornika. Tym bardziej nie jest celowe utrzymywanie
regulacji art. 801 k.p.c., bowiem komornik może pozyskiwać informacje o majątku dłużnika
od osób trzecich stosownie do art. 761 k.p.c.
Uwaga dotycząca zakresu proponowanego art. 782 § 2 k.p.c. (Ogólnopolskie Stowarzyszenie
Referendarzy Sądowych) nie jest trafna. Nie ma podstaw aby nakazom zapłaty (poza
nakazem zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym) nadawać
klauzulę wykonalności z urzędu i w ten sposób odmiennie traktować go od innych orzeczeń
sądu.
Uwaga dotycząca proponowanego art. 808 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) nie jest trafna.
Z treści projektowanego przepisu wynika jednoznacznie, że nie chodzi w nim o kwoty
zdeponowane przez osoby trzecie. Treścią tego przepisu objęte są tylko odsetki od sum
zdeponowanych tytułem nabycia przedmiotu. Jasno więc określono, że chodzi tutaj o sumy
podlegające podziałowi w egzekucji.
Uwaga dotycząca projektowanego art. 816 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) nie jest trafna.
Obecne brzmienie art. 816 k.p.c. nasuwa wątpliwości co do tego, jakie czynności należy
podjąć w sytuacji, w której zakończenie postępowania egzekucyjnego następuje w inny
sposób niż przez umorzenie.
Krytyka projektowanego art. 8211 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) nie jest uzasadniona.
W sytuacji gdy egzekucję skierowano do wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia
okresowego pobieranego przez dłużnika i nastąpiło zawieszenie egzekucji, kwoty wolne od
zajęcia nie zawsze wystarczają na utrzymanie dłużnika. Zachodzi więc nieraz potrzeba

58

zapewnienia środków utrzymania dłużnikowi i to ma zapewnić projektowany art. 8211 k.p.c.
Ponadto, zważywszy że zawieszenie egzekucji może niekiedy trwać przez dłuższy czas,
utrzymywanie w pełnej rozciągłości skutków zajęcia może wykraczać poza cel egzekucji
w konkretnym przypadku. Projektowany przepis ma więc stworzyć elastyczne ramy dla
podjęcia przez sąd odpowiedniej decyzji. Zgodzić się jednak należy, że obecne brzmienie
tego przepisu nie zapewnia pełnej ochrony praw wierzyciela. Dlatego też za wskazane
uznano dodanie na końcu proponowanego art. 8211 k.p.c. zdania: „Na postanowienie sądu
określające kwotę, którą dłużnik może pobierać w celu zaspokajania bieżących potrzeb,
wierzycielowi służy zażalenie.”. Celowe także jest zastąpienie określenia „tytułem
zaspokojenia bieżących potrzeb” określeniem „w celu zaspokajania bieżących potrzeb”.
Uwaga co do niecelowości powierzenia w projektowanym art. 9202 k.p.c. czynności
wyjawienia majątku referendarzowi sądowemu uzupełniona o sugestię przekazania ich
komornikowi (Krajowa Rada Komornicza) jest niezasadna. Przekazanie tych czynności
komornikowi oznaczałoby przekroczenie jego ustawowych kompetencji, dlatego uznać
należy je za niedopuszczalne. Przekazanie zaś czynności wyjawieniowych referendarzowi
sądowemu jest natomiast w pełni zgodne z tymi zasadami. Doświadczenia niemieckie
wskazują, że takie rozwiązanie jest bardzo efektywne.
Uwaga dotycząca proponowanego art. 9202 k.p.c. (Ogólnopolskie Stowarzyszenie
Referendarzy Sądowych), postulująca umożliwienie referendarzom nakładanie grzywien
w postępowaniu o wyjawienie majątku, nie jest trafna. Orzekanie o grzywnie należy do
sfery wymiaru sprawiedliwości, dlatego powinna być zastrzeżona wyłącznie dla sądu.
Uwaga dotycząca projektowanego art. 924 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) nie jest trafna.
Dłużnicy bardzo często nie są zainteresowani wykreśleniem wpisu z księgi wieczystej
o wszczęciu egzekucji po jej umorzeniu. Taki wpis skutecznie dezinformuje pozostałych
wierzycieli co do szans zaspokojenia się z nieruchomości. Wpis w księdze wieczystej nie
odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu, co jest sprzeczne z funkcją ksiąg
wieczystych. Z uwagi na regulacje postępowania wieczystoksięgowego inni wierzyciele nie
są uprawnieni do składania wniosków o wykreślenie takich wpisów. Nałożenie
na komornika obowiązku przewidzianego w projekcie w art. 924 k.p.c. pozwoli

na uporządkowanie tych spraw.
Uwaga co do zbędności projektowanego art. 930 § 4 k.p.c. (Krajowa Rada Komornicza) jest
nieuzasadniona. Zawarcie umowy dzierżawy, ze względu na jej skutki, może skutecznie

59