Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Z tych samych względów w projektowanym art. 764 k.p.c. zaproponowano
podwyższenie górnego progu grzywny z kwoty 200 zł do 1000 zł.
Projekt przewiduje też wprowadzenie przepisu art. 7681 k.p.c., który reguluje
wykonanie postanowień komornika o ukaraniu grzywną, bez względu na to, wobec
kogo była orzeczona. W związku z tym w art. 762 k.p.c. proponuje się uchylenie § 4.

3. Zmiany dotyczące zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej

a) Zmiana § 1 art. 773 polega na doprecyzowaniu jego treści poprzez wyraźne
wskazanie, że w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej co do tej
samej rzeczy lub prawa majątkowego rozstrzygnięcie o łącznym prowadzeniu
przez jeden organ egzekucji ogranicza się jedynie do tej rzeczy lub prawa
majątkowego, do którego nastąpił zbieg.

b) W obecnym stanie prawnym w Kodeksie brak jest regulacji co do rozliczenia
przez komornika kosztów prowadzonej przez niego egzekucji, w sytuacji gdy
wskutek zbiegu z egzekucją administracyjną, dalsze prowadzenie egzekucji
przekazano administracyjnemu organowi egzekucyjnemu. Proponowany § 21
art. 773 usuwa ten brak.

c) Przyznanie referendarzowi sądowemu uprawnień do orzekania w przedmiocie
zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej uzasadnia nową regulację art. 773
§ 4, dopuszczającą skargę na postanowienie referendarza sądowego wydane
w tym przedmiocie.

d) Proponowany art. 7732 dotyczy zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej,
w sytuacji gdy komornik na podstawie jednego tytułu wykonawczego prowadzi
egzekucję z dwu lub więcej składników majątku dłużnika, a tylko jeden z nich
objęty jest zbiegiem i sąd postanowił, by dalej egzekucja była prowadzona
w trybie administracyjnym. W takim wypadku, po przekazaniu sprawy organowi
administracyjnemu wraz z tytułem wykonawczym, komornik nie dysponuje już
tytułem wykonawczym, będącym podstawą prowadzenia dalszych egzekucji.
Kwestia ta nie jest dotychczas uregulowana. Proponuje się, by sąd z urzędu

30

wydawał dalszy tytuł wykonawczy przeznaczony dla administracyjnego organu
egzekucyjnego z odesłaniem do odpowiedniego stosowania art. 793.

4. Proponowany art. 7673a dotyczy skargi na referendarza sądowego w postępowaniu
egzekucyjnym. Projekt przyjmuje, że wniesienie skargi nie będzie powodowało
uchylenia czynności referendarza sądowego. Dopiero sąd, rozpoznając skargę, będzie
orzekał o jej uchyleniu, zmianie czy utrzymaniu w mocy. Takie rozwiązanie
uzasadnione jest potrzebą zapewnienia sprawności postępowania egzekucyjnego.

5. Zmiany dotyczące podstawy egzekucji

a) Zmiana definicji tytułu wykonawczego. W polskim systemie prawnym w szeregu
wypadkach postępowanie egzekucyjne może być prowadzone na podstawie
samego tytułu egzekucyjnego (bez klauzuli wykonalności). W związku z tym
obecne brzmienie art. 776 nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy.
Zachowując zasadę, że tytuł wykonawczy jest podstawą egzekucji i że tytułem
wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności,
projekt przewiduje, że tytułami wykonawczymi mogą być także inne dokumenty,
jeżeli ustawa tak stanowi, w tym również tytuły egzekucyjne, które z mocy
wyraźnych przepisów są podstawą egzekucji (a więc nie wymagają nadania im
klauzuli wykonalności). Tytułami wykonawczymi może być także – w związku
z proponowanym zmianami – ugoda zawarta przed mediatorem jak też wyrok
sądu polubownego oraz ugoda przed nim zawarta, po stwierdzeniu ich
wykonalności przez sąd. W takim wypadku będą to tytuły wykonawcze, które nie
będą tytułami egzekucyjnymi zaopatrzonymi w klauzulę wykonalności (por. niżej
pkt. III. 3.b).

b) Obecne brzmienie art. 777 § 1 pkt. 2 i 21 może budzić niejasności i wątpliwości.
Zarówno bowiem ugoda zawarta przed mediatorem przed jej zatwierdzeniem, jak
również wyrok sądu polubownego czy ugoda przed nim zawarta, przed
stwierdzeniem ich wykonalności, z uwagi na ich charakter prawny jako
dokumentów prywatnych, nie odpowiadają kryteriom przyjętym dla tytułów
egzekucyjnych. Dlatego też projekt proponuje usunięcie ich z listy tych tytułów

31

egzekucyjnych zamieszczonej w art. 777 § 1. Po stwierdzeniu przez sąd ich
wykonalności wymienione dokumenty staną się od razu tytułami wykonawczymi.
W związku z tym proponuje się również dokonanie zmiany treści art. 18315 § 1
oraz 1214 § 2, które regulują zagadnienie, kiedy ugoda zawarta przed mediatorem
oraz wyrok sądu polubownego i ugoda przed nim zawarta stają się tytułami
wykonawczymi.

c) Dotychczasowe brzmienie art. 777 § 2 wskazuje, że tylko poddanie się egzekucji
aktem notarialnym, o którym mowa w art. 777 § 1 pkt 4 lub 5, może być
dokonane w odrębnym akcie notarialnym, natomiast regulacja ta nie odnosi się do
poddania egzekucji, o którym mowa w art. 777 § 3. Takie zróżnicowanie nie ma
jednak żadnego merytorycznego uzasadnienia i nie powinno być utrzymywane.
Dlatego proponuje się taką zmianę art. 777 § 2, która jednoznacznie przesądza,
że poddanie się egzekucji osobnym aktem notarialnym jest dopuszczalne
w każdym przypadku unormowanym w art. 777.

d) Dotychczasowa regulacja poddania się egzekucji aktem notarialnym uregulowana
w art. 777 § 1 pkt. 4, 5 i 6 oraz w § 3 nasuwa w praktyce wątpliwości dotyczące
zwłaszcza tego, jak rozumieć użyte w tym przepisie określenie „warunki”.
Warunek jest pojęciem występującym w prawie cywilnym, a w art. 777 pkt 5 i 6
określenie to wydaje się mieć inne znaczenie. Proponowane brzmienie przepisu
eliminuje wspomnianą wątpliwość, rezygnując z wyrażenia „warunki”.

Ponadto w proponowanym brzmieniu art. 777 § 1 pkt 4 oraz 5 zmierza się do
wyraźnego rozgraniczenia zakresu obu regulacji. Jak pokazuje praktyka
rozgraniczenie to nastręcza problemy.

Wreszcie zmiana unormowań zawartych w art. 777 dotyczy uchylenia § 3 tego
przepisu oraz zmiany brzmienia § 1 pkt 6. Obydwie zmiany zmierzają do
poprawy stylistyki przepisu i zapewnienia większej jego przejrzystości, wskutek
czego treść zawarta dotąd w § 1 pkt 6 oraz w § 3 przepisu znajdzie się w § 1
pkt 6. Zmiana ta nie ma zatem merytorycznej natury.


32

e) Nadawanie nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności z urzędu, do czego
zobowiązuje obecne brzmienie art. 782 § 2, nie znajduje żadnego uzasadnienia
aksjologicznego. Rodzi również problemy związane z pobieraniem opłat od takiej
czynności. W związku z tym projekt przewiduje odstąpienie od nadawania
klauzuli wykonalności z urzędu, z wyjątkiem nakazów zapłaty wydawanych
w elektronicznym postępowaniu upominawczym, gdyż w tym przypadku
nadawanie klauzuli wykonalności z urzędu jest konsekwencją zasadniczej
koncepcji tego postępowania. Dokonanie tej czynności w systemie
teleinformatycznym nie jest przy tym pracochłonne i nie wpłynie ujemnie na
sprawność postępowania.

f) Dotychczasowa regulacja zawarta w art. 783 § 1, dotycząca sposobu przeliczenia
przez komornika zasądzonej w walucie obcej kwoty na walutę polską, według
kursu z dnia poprzedzającego wypłatę należności, budzi trudne do
przezwyciężenia komplikacje. Wypłata następuje bowiem dopiero po
sporządzeniu planu podziału sumy uzyskanej w egzekucji, a w razie jego
zaskarżenia – po jego zatwierdzeniu. W chwili sporządzenia planu podziału nie
jest więc znany kurs waluty z dnia, w którym nastąpi wypłata. W tej sytuacji nie
jest w ogóle możliwe sporządzenie planu podziału sumy uzyskanej

z egzekucji. Dlatego też projekt przewiduje, że przeliczenie waluty obcej na
polską nastąpi po kursie z dnia sporządzenia planu.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że nie w każdym wypadku w postępowaniu
egzekucyjnym sporządza się plan podziału sumy uzyskanej w egzekucji

(por. art. 1023 k.p.c.). Dlatego też należy wprowadzić również rozwiązanie
regulujące sposób przeliczania waluty obcej, gdy nie sporządzono planu podziału
sumy uzyskanej w egzekucji. Celowe jest, aby w tych sprawach przeliczenie
nastąpiło według kursu z dnia wypłaty wierzycielowi pieniędzy.

Ponadto w projekcie rozszerza się zakres przepisu przez objęcie nim także
pozasądowych tytułów egzekucyjnych, a więc takich, w których nie mamy do
czynienia z „zasądzeniem” świadczenia.


33

g) Projekt przewiduje skreślenie art. 7861, gdyż przepis w związku z treścią art. 786
jest zbędny. Postanowienia art. 786 mają wszak zastosowanie również do aktów
notarialnych, którym dłużnik poddał się egzekucji.

h) Dotychczasowa redakcja art. 791, który w swym założeniu miał regulować tytuły
wykonawcze skuteczne erga omnes, jest niejasna oraz budzi w praktyce ogromne
wątpliwości co do zakresu jego stosowania, a w konsekwencji co do sposobu
obrony praw zainteresowanych. Projekt precyzuje, że tytuł wykonawczy,
o którym mowa w tym przepisie, jest skuteczny także przeciwko każdemu, kto
uzyskał władanie po wszczęciu postępowania, w którym wydano tytuł
egzekucyjny, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub opróżnienie
pomieszczenia także przeciwko domownikom, krewnym i innym osobom
reprezentujących prawa dłużnika. Sprecyzowano też sposób obrony osób, które
nie są wymienione w tytule wykonawczym jako dłużnicy. Będzie to powództwo o
pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wyłącznie przeciwko nim.

6. Zmiany dotyczące uprawnień komornika do uzyskiwania informacji

Przepisy Kodeksu umożliwiają komornikowi zbieranie informacji o majątku dłużnika
w bardzo szerokim zakresie, w stopniu niespotykanym w innych systemach
prawnych. Takie uprawnienia przyznaje komornikom przede wszystkim art. 761.
Rozbudowywanie tych uprawnień nie znajduje żadnego uzasadnienia ani
aksjologicznego, ani prakseologicznego. Komornik, z racji pełnionych obowiązków,
nie może przekształcać się w organ, którego zadaniem jest poszukiwanie majątku
dłużnika. Jego rolą jest przeprowadzenie egzekucji. W naszym systemie prawnym
majątek, do którego może być skierowana egzekucja, powinien wskazać wierzyciel
(art. 797). W związku z redakcją art. 761 przepis art. 801 – powtarzający w rzeczy
samej uprawnienia przyznane komornikowi art. 761 § 1, z mocy którego komornik
też może żądać wyjaśnień od uczestników postępowania – jest zbędny.
Utrzymywanie art. 801 tworzy ponadto niedopuszczalną w prawie dwutorowość
postępowania prowadzącego do ujawniania majątku przez dłużnika. Z jednej strony
bowiem komornik może prowadzić postępowanie z art. 801, a z drugiej zaś strony
może być prowadzone postępowanie w przedmiocie wyjawienia majątku,
uregulowane art. 913 – 9201. Dlatego też art. 801 jako zbędny i sprzeczny

34