Rządowy projekt ustawy o kontroli w administracji rządowej

Rozdział 7
Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 78. Do kontroli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia
w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 79. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po
upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
                                                           
1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, ustawę z dnia
12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych, ustawę z dnia 22 czerwca 1995 r.
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, ustawę z dnia 14 grudnia 1995 r.
o urzędzie Ministra Obrony Narodowej, ustawę z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania
uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, ustawę z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów,
ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, ustawę z dnia 17 lutego 2005 r.
o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, ustawę z dnia 27 lipca
2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, ustawę
z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, ustawę z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach
finansowania nauki, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju,
ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki, ustawę z dnia 30 kwietnia 2010 r.
o instytutach badawczych, ustawę z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie oraz ustawę z dnia 15 kwietnia
2011 r. o działalności leczniczej.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509,
z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188
i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181,
poz. 1524, z 2008 r. Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r.
Nr 40, poz. 230, Nr 167, poz. 1131 i Nr 182, poz. 1228.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277,
poz. 2742, z 2005 r. Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r.
Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206,
poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 97, poz. 801, Nr 161,
poz. 1278, Nr 190, poz. 1474 i Nr 219, poz. 1706, z 2010 r. Nr 107, poz. 679, Nr 113, poz. 745, Nr 127,
poz. 857, Nr 182, poz. 1228, Nr 217, poz. 1427 i Nr 240, poz. 1601 oraz z 2011 r. Nr 22, poz. 114.

30
 
                                                                                                                                                                              
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154,
poz. 1799, z 2002 r. Nr 153, poz. 1271 oraz z 2005 r. Nr 33, poz. 288 i Nr 122, poz. 1020.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 474, z 1997 r. Nr 121,
poz. 770 i Nr 141, poz. 944, z 1999 r. Nr 11, poz. 95, z 2001 r. Nr 123, poz. 1353 i Nr 154, poz. 1800,
z 2002 r. Nr 156, poz. 1301, z 2003 r. Nr 210, poz. 2036, z 2006 r. Nr 104, poz. 711, z 2007 r. Nr 107,
poz. 732 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 143.
6) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 106,
poz. 673, Nr 115, poz. 741 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 155, poz. 1014, z 2000 r. Nr 48, poz. 550,
z 2001 r. Nr 4, poz. 26, z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 240, poz. 2055, z 2004 r. Nr 99, poz. 1001,
Nr 123, poz. 1291 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r.
Nr 107, poz. 721, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 i Nr 206, poz. 1590, z 2010 r. Nr 229, poz. 1496 oraz
z 2011 r. Nr 34, poz. 171.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717,
z 2004 r. Nr 238, poz. 2390 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 169, poz. 1414 i Nr 249, poz. 2104,
z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 170, poz. 1217 i Nr 220, poz. 1600, z 2008 r. Nr 227, poz. 1505, z 2009 r.
Nr 42, poz. 337, Nr 98, poz. 817, Nr 157, poz. 1241 i Nr 161, poz. 1277 oraz z 2010 r. Nr 57, poz. 354.
8) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83,
poz. 931, z 2000 r. Nr 60, poz. 701 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 111, poz. 1194,
z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179,
poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135, Nr 240, poz. 2405, Nr 243, poz. 2426 i Nr 273,
poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 226,
poz. 1648, z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96, poz. 620 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 8,
poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108, poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190,
poz. 1475, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 34, poz. 191 i Nr 40, poz. 227 oraz
z 2011 r. Nr 39, poz. 202.
9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 65 i Nr 73, poz. 501,
z 2008 r. Nr 127, poz. 817, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 40, poz. 230 i Nr 167
poz. 1131.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708
i 711, Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176,
poz. 1238 i 1240 i Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, z 2009 r. Nr 68, poz. 584, Nr 157,
poz. 1241, Nr 161, poz. 1278 i Nr 202, poz. 1553 oraz z 2010 r. Nr 57, poz. 359, Nr 75, poz. 471,
Nr 96, poz. 620 i Nr 127, poz. 857.
11) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620,
Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
05/20rch

31
 

UZASADNIENIE

Celem projektowanej ustawy jest jednolite uregulowanie zasad i trybu przeprowadzania
kontroli działalności organów administracji rządowej, urzędów obsługujących lub
stanowiących aparat pomocniczy tych organów oraz jednostek organizacyjnych podległych
lub nadzorowanych przez te organy, a także określenie organów właściwych w sprawach
kontroli.
Obecnie obowiązujące regulacje prawne w zakresie kontroli przeprowadzanych
w administracji rządowej są często szczątkowe, niespójne oraz rozproszone w aktach
prawnych o różnej randze. Taki sposób uregulowania omawianej materii nie gwarantuje
skuteczności prowadzonych kontroli, a tym samym nie zapewnia realizacji podstawowych
zadań nałożonych na organy państwa. W konsekwencji brak kompleksowej regulacji
w zakresie zasad i trybu prowadzenia kontroli w administracji rządowej stanowi podstawową
trudność w prowadzeniu kontroli.
Analiza aktów prawnych określających zasady i tryb kontroli prowadzonych przez
komórki kontrolne poszczególnych ministerstw wykazała, że dotychczasowy sposób
uregulowania tej materii nie zapewnia skuteczności kontroli ani zachowania jej standardów.
Niejednolita jest forma przepisów regulujących proces kontrolny (przepisy powszechnie
obowiązujące, akty wewnętrzne – różnej rangi), stwierdzono także przypadki braku
jakichkolwiek uregulowań w tym zakresie.
W związku z powyższym konieczne jest wprowadzenie jednolitego modelu zasad
i trybu wykonywania kontroli przez organy administracji rządowej w celu zapewnienia
warunków do kompetentnego i efektywnego wykonywania istotnych funkcji aparatu
państwowego. Ustalenie jednolitych zasad, standardów i procedur kontroli spowoduje, że
jednostki kontrolowane przez różne podmioty poddawane będą jednakowym obowiązkom
i dysponować będą jednakowymi uprawnieniami, co wprowadzi poczucie pewności
i bezpieczeństwa. Jednocześnie projektowana ustawa, prowadząc do poprawy efektywności
kontroli wewnątrz administracji, przyczyni się do budowy sprawnego państwa i zwiększenia
zaufania obywateli wobec organów władzy publicznej.
Projektowana ustawa dotyczyć będzie naczelnych i centralnych organów administracji
rządowej, jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez te organy oraz
wojewodów. Ponadto zakresem podmiotowym objęte zostaną organy samorządu
terytorialnego, jednak tylko pod kątem wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej.
Tak określony zakres podmiotowy wynika z
podstawowego założenia projektu,
tj. wprowadzenia jednolitego systemu kontroli w całej administracji rządowej.
Projekt przewiduje również umożliwienie dysponentowi środków publicznych
udzielającemu dotacji zawarcia w umowie o udzielenie tej dotacji postanowienia, że kontrola
wykonania zadania oraz rozliczenia dotacji odbywać się będzie na zasadach i w trybie
określonym w przepisach o kontroli w administracji rządowej.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157,
poz. 1240, z późn. zm.) dysponent, udzielając dotacji zawiera umowę, w której między
innymi określa tryb kontroli wykonania zadania. Tym samym zasadne jest umożliwienie
prowadzenia kontroli przez dysponenta w trybie przewidywanym w projektowanej regulacji,
co jednoznacznie określi prawa i obowiązki stron w tym zakresie, a przede wszystkim da
jednoznaczne podstawy w zakresie możliwych środków dowodowych. Szczególnie przydatny
w tym przypadku jest projektowany tryb uproszczony. Jednocześnie nie przewiduje się
wprowadzenia obligatoryjnego kontrolowania podmiotów wykorzystujących dotację w trybie
projektowanej ustawy, gdyż w niektórych przypadkach tryb ten byłby zbyt sformalizowany
i niewspółmierny do pożądanych efektów kontroli.
Ponadto zakresem podmiotowym projektowanej ustawy objęto również organy
administracji zespolonej i niezespolonej. Organy te będą zarówno podmiotami
przeprowadzającymi kontrole w jednostkach sobie podporządkowanych, jak również będą
podmiotami kontrolowanymi. Zakres kontroli dokonywanych przez organy administracji
zespolonej i
niezespolonej w jednostkach podporządkowanych wynika z uprawnień
przyznanych tym organom w odrębnych regulacjach.
Podkreślenia wymaga, iż projekt odnosi się do kontroli przeprowadzanej w ramach
„nadrzędności”, wynikającej z przyznanego przez przepisy szczególne nadzoru lub
podległości. Projekt nie dotyczy więc kontroli, które charakteryzują się szczególną specyfiką
w zakresie ich tematyki, czyli tzw. kontroli specjalistycznych, wynikających z innych ustaw,
np. kontrole dokonywane przez Urząd Komunikacji Elektronicznej na podstawie ustawy
– Prawo telekomunikacyjne, kontrole metrologiczne w rozumieniu ustawy – Prawo
o
miarach, kontrole operacyjne dokonywane przez tzw. służby specjalne, kontrole
dokonywane przez Urząd Zamówień Publicznych, zgodnie z ustawą – Prawo zamówień
publicznych, kontrole dokonywane na podstawie ustawy – Prawo geodezyjne
i kartograficzne, jak również kontrole, których podstawę stanowi ustawa o rachunkowości.
2
 
Projektowana ustawa nie będzie miała także zastosowania do kontroli realizowanych na
podstawie ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju,
jednakże takie rozwiązanie nie oznacza, że jednostka kontrolująca, w ramach prowadzonej już
kontroli, nie będzie miała możliwości skontrolowania sposobu realizacji przez jednostkę
podległą lub nadzorowaną projektów lub programów, w trybie projektowanej ustawy.

Zgodne z projektem przeprowadzenie kontroli ma na celu usprawnienie realizacji zadań
publicznych przez ocenę działalności jednostki kontrolowanej, dokonaną na podstawie stanu
faktycznego, przy zastosowaniu przyjętych kryteriów kontroli.
Kontrolę przeprowadza się pod względem następujących kryteriów:
1) legalności, która obejmuje zgodność działania z
przepisami prawa powszechnie
obowiązującego, przepisami prawa wewnętrznego, umowami, decyzjami w sprawach
indywidualnych oraz innymi rozstrzygnięciami podjętymi przez uprawnione podmioty,
2) gospodarności, czyli zgodności działań kontrolowanej jednostki z
zasadami
efektywnego gospodarowania (tj. oszczędności i minimalizacji nakładów/kosztów
prowadzonych działań przy zachowaniu wymaganej jakości), i wydajności
(tj.
uzyskiwania najlepszych efektów przy możliwie najmniejszych nakładach),
wykorzystania możliwości zapobieżenia lub ograniczenia wysokości ewentualnych lub
zaistniałych szkód,
3) celowości, która obejmuje zgodność z celami określonymi dla kontrolowanej jednostki
lub działalności, stosowanie metod i środków odpowiednich dla osiągnięcia celów oraz
osiągnięcia tych celów (skuteczność), przy czym skuteczność rozumie się jako stopień
zgodności pomiędzy zamierzonymi a faktycznymi skutkami działalności;
4) rzetelności, która obejmuje wypełnianie obowiązków z należytą starannością, sumiennie
i terminowo, wykonywanie zobowiązań zgodnie z
ich treścią, przestrzeganie
wewnętrznych reguł funkcjonowania jednostki, dokumentowanie określonych działań
lub stanów faktycznych zgodnie z rzeczywistością, we właściwej formie i wymaganych
terminach, bez pomijania określonych faktów i okoliczności.
Projekt określa katalog podmiotów uprawnionych do przeprowadzania kontroli
obejmujący: Prezesa Rady Ministrów, Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministra,
wojewodę, a w pozostałych jednostkach osobę, która zgodnie z przepisami określającymi
ustrój jednostki jest odpowiedzialna za działalność tej jednostki i jest uprawniona do jej
reprezentowania.
3