Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o transporcie drogowym

UZASADNIENIE

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535,
z późn. zm.), zwana dalej „ustawą VAT”, regulująca kwestie związane z opodatkowaniem
podatkiem od towarów i usług, stanowi implementację wspólnotowych reguł opodatkowania
podatkiem VAT, tj. dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1,
z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą 2006/112/WE”.
15 marca 2011 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr
282/2011 ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 77 z 23.03.2011, str. 1),
zwane dalej „rozporządzeniem nr 282/2011”, które będzie stosowane od dnia 1 lipca 2011 r.
W związku z tym zachodzi konieczność dostosowania niektórych przepisów ustawy VAT do
ww. rozporządzenia.
Ponadto z uwagi na brak definicji ustawowej złomu powodujący wątpliwości interpretacyjne
konieczne jest doprecyzowanie katalogu odpadów przetwarzalnych, które są objęte
mechanizmem odwróconego obciążenia (ang. reverse charge). Przyjęcie takiego rozwiązania
przyczyni się do lepszej realizacji celu, dla którego mechanizm ten został wprowadzony, tj.
wyeliminowanie patologii w obrocie surowcami wtórnymi, skutkujących uszczupleniami
w dochodach budżetu państwa oraz zakłócających konkurencję gospodarczą.
Jednocześnie, w szczególności w związku z organizacją przez Polskę EURO 2012, proponuje
się wprowadzenie w ustawie VAT uproszczenia odnośnie do rozliczeń dokonywanych
w walucie obcej (tj. sposobu przeliczania kursów) dotyczących usług wstępu na imprezy
masowe. Wprowadzone uproszczenie opiera się na zawartym w art. 91 dyrektywy
2006/112/WE upoważnieniu o charakterze fakultatywnym, zgodnie z którym państwa
członkowskie – w odniesieniu do niektórych transakcji innych niż import towarów lub w
stosunku do niektórych kategorii podatników – mogą stosować kurs wymiany ustalony
zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego obowiązującymi w zakresie obliczania wartości
celnej.
Konieczna jest również zmiana przepisów ustawy VAT w związku z wyrokiem Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TS UE) z dnia 22 grudnia 2010 r. znak C-438/09
Dankowski (Dz. Urz. UE C 63 z 26.02.2011, str. 8) dotyczącym prawa do odliczenia podatku
z faktur wystawionych przez podmiot niezarejestrowany do celów podatku VAT.
Ponadto, z uwagi na zgłaszane uciążliwości związane z rejestracją i rozliczaniem podatku
VAT na zasadach ogólnych przez przedsiębiorców zagranicznych wykonujących okazjonalne
przewozy autokarowe na terytorium Polski (przepisy w tym zakresie – po wyroku Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 maja 2010 r. w sprawie C-311/09-KE przeciwko
Polsce – weszły w życie 1 stycznia 2011 r.), proponuje się wprowadzenie uproszczonej
rejestracji dla niektórych tych podatników i uproszczonego sposobu rozliczania przez nich
podatku, tak aby zracjonalizować obowiązki administracyjne związane z wypełnianiem przez
tych podatników obowiązków w podatku VAT po ww. wyroku Trybunału Sprawiedliwości
Unii Europejskiej. W tym celu, oprócz zmian w ustawie VAT, konieczne jest wprowadzenie
również zmian w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji
podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.), zwanej dalej
„ustawą o NIP”, oraz ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U.
z 2007 r. Nr 125, poz. 874, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o transporcie drogowym”.

I. Zmiany wynikające z dostosowania przepisów ustawy VAT do przepisów
rozporządzenia nr 282/2011
1. Techniczna zmiana w definicji pojęcia „eksportu towarów”
W art. 2 pkt 8 lit. b ustawy VAT znajduje się odwołanie do art. 16 rozporządzenia Rady (WE)
nr 1777/2005 z dnia 17 października 2005 r. ustanawiającego środki wykonawcze do
dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
(Dz. Urz. UE L 288 z 29.10.2005, str. 1). W związku z przyjęciem rozporządzenia
nr 282/2011 zaproponowano modyfikację definicji eksportu towarów uwzględniającą
przepisy rozporządzenia nr 282/2011 oraz art. 146 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2006/112/WE bez
bezpośredniego odwoływania się do art. 47 tego rozporządzenia – art. 1 pkt 1 lit. a projektu
ustawy.
2. Techniczna zmiana w definicji pojęcia „usług elektronicznych”
W art. 2 pkt 26 ustawy zdefiniowano pojęcie usług elektronicznych przez odesłanie do usług,
o których mowa w art. 11 rozporządzenia nr 1777/2005, z uwzględnieniem art. 12 tego
rozporządzenia. W związku z przyjęciem rozporządzenia nr 282/2011 proponuje się
dostosować odwołanie przez odniesienie się do art. 7 rozporządzenia wykonawczego Rady nr
282/2011 (art. 1 pkt 1 lit. b projektu ustawy).
3. Wybór opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przez podanie
dostawcy towarów numeru identyfikacyjnego VAT UE
2

W art. 10 ustawy proponuje się zmianę brzmienia ust. 6 i 7 ustawy (art. 1 pkt 2 projektu
ustawy), która umożliwia m.in. prawidłową implementację art. 4 rozporządzenia nr 282/2011.
Zgodnie z propozycją podatnicy oraz osoby prawne niebędące podatnikami mogą wybrać
opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przez złożenie pisemnego
oświadczenia o takim wyborze lub podanie dokonującemu dostawy towarów numeru,
o którym mowa w art. 97 ust. 10. Wybór opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia
towarów będzie wiążący dla podmiotu, nadal jak dotychczas, 2 lata, z tym, że – w celu
uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych – proponuje się, aby okres ten biegł od dokonania
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dla którego dokonano takiego wyboru.
4. Zmiany techniczne wynikające ze zdefiniowania w rozporządzeniu nr 282/2011 pojęć
siedziby działalności gospodarczej, stałego miejsca prowadzenia działalności
gospodarczej, stałego miejsca zamieszkania i zwykłego miejsca pobytu na potrzeby
określenia m.in. miejsca świadczenia – rozdział V sekcja 1 rozporządzenia
nr 282/2011
W art. 3 ust. 3 pkt 2, art. 12a ust. 1, art. 15 ust. 7 i 10, art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5, ust. 1a, ust. 5 pkt
1, art. 100 ust. 10 pkt 1 i 2 ustawy (art. 1 pkt 21 projektu ustawy), art. 22 ust. 1 pkt 5 i 6
ustawy (art. 1 pkt 4 projektu ustawy), art. 28b i 28c (art. 1 pkt 6 projektu ustawy), art. 28k
ustawy (art. 1 pkt 8 projektu ustawy), art. 28l ustawy (art. 1 pkt 9 projektu ustawy), art. 28m
i 28n ustawy (art. 1 pkt 10 projektu ustawy), art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy (art. 1 pkt 13 projektu
ustawy), art. 96 ust. 14 ustawy (art. 1 pkt 14 projektu ustawy), art. 96a ustawy (art. 1 pkt 15
projektu ustawy), art. 126 ust. 2 ustawy (art. 1 pkt 17 projektu ustawy), art. 131 pkt 2 (art. 1
pkt 18 projektu ustawy), proponuje się techniczne zmiany związane przede wszystkim ze
zdefiniowaniem w rozporządzeniu nr 282/2011 pojęcia siedziby działalności gospodarczej,
stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, stałego miejsca zamieszkania oraz
zwykłego miejsca pobytu. Ponieważ w obecnym stanie prawnym pojęcia wprowadzone ww.
rozporządzeniem nie są tożsame z pojęciami użytymi w systematyce ustawy VAT, istnieje
konieczność usystematyzowania powyższych pojęć w sposób jednoznaczny i zgodny z ich
odpowiednikami w rozporządzeniu nr 282/2011.
W związku z zaproponowanymi zmianami w brzmieniu art. 28n (art. 1 pkt 10 projektu
ustawy) konieczne jest uchylenie korespondującego z tym przepisem pkt 1 w ust. 3 w art. 119
(art. 1 pkt 16 projektu ustawy).

5. Zmiany
wynikające z brzmienia art. 19 akapit 3 rozporządzenia nr 282/2011
3

W art. 28b ust. 4 ustawy (art. 1 pkt 6 projektu ustawy) proponuje się dodanie słowa
„wyłącznie” w związku z brzmieniem art. 19 akapit 3 rozporządzenia nr 282/2011. Przepis
ten stanowi, że w przypadku gdy jedna i ta sama usługa jest przeznaczona jednocześnie do
użytku prywatnego podatnika, w
tym jego personelu, jak i
do celów związanych
z działalnością gospodarczą podatnika, świadczenie tej usługi jest objęte wyłącznie art. 44
dyrektywy 2006/112/WE, pod warunkiem braku nadużyć. Zmiana ta ma zapewnić
opodatkowanie pojedynczej usługi, nabytej jednocześnie do celów związanych z działalnością
gospodarczą, jak również wykorzystywaną do celów prywatnych, tylko w jednym miejscu.
W przypadku zatem gdy usługa będzie przeznaczona zarówno do celów działalności
gospodarczej, jak i osobistych podatnika, zastosowanie znajdzie zasada wskazana w przepisie
art. 28b ustawy, natomiast gdy usługa będzie przeznaczona wyłącznie do użytku prywatnego
usługobiorcy, w tym jego personelu, miejsce jej świadczenia będzie wyznaczała reguła
zawarta w art. 28c ustawy.
6. Zmiany
wynikające z brzmienia art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 282/2011
W art. 28a pkt 1 lit. b ustawy VAT (art. 1 pkt 5 projektu) proponuje się dodanie wyrazów „lub
zobowiązana do identyfikacji” z uwagi na fakt, że rozporządzenie nr 282/2011 w art. 17
uznaje za podatnika, na potrzeby stosowania art. 43 dyrektywy 2006/112/WE, nie tylko
zidentyfikowaną, ale również zobowiązaną do identyfikacji, dla celów VAT, na mocy art. 214
ust. 1 lit. b) tej dyrektywy, osobę prawną niebędącą podatnikiem.
7. Kompleksowe uregulowanie miejsca świadczenia usług transportu towarów
Celem kompleksowego uregulowania w ustawie o VAT miejsca świadczenia usług transportu
towarów proponuje się rozszerzyć przepis art. 28f ustawy o VAT o dodatkowy ust. 2a (art. 1
pkt 7 projektu), w którym zostaną zawarte regulacje dotyczące świadczenia usług transportu
towarów na rzecz polskich podatników lub podatników z krajów trzecich, w sytuacji gdy
transport jest wykonywany w całości na terytorium kraju lub poza terytorium Unii
Europejskiej. W obecnym stanie prawnym część tych regulacji znajduje się w przepisie § 5
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych
przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392). Należy wskazać,
że powyższe zmiany realizują postanowienia przepisu art. 59a dyrektywy 2006/112/WE.
Zgodnie bowiem z tym przepisem, w celu zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, braku
opodatkowania lub zakłóceniu konkurencji w odniesieniu do niektórych usług, państwa
członkowskie mogą uznać, że dana usługa ze względu na jej faktyczne użytkowanie
i wykorzystanie ma miejsce poza terytorium Unii Europejskiej lub na ich terytorium.
4

W przypadku usług wskazanych w projektowanym brzmieniu ust. 2a art. 28f mamy do
czynienia z faktycznym ich wykorzystywaniem poza terytorium Unii Europejskiej lub na
terytorium kraju, dlatego też zasadne jest dokonanie w powyższym zakresie proponowanych
zmian, co pozwoli zrealizować cele wskazane w ww. art. 59a dyrektywy 2006/112/WE.
8. Zmiana w zakresie stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego w odniesieniu
do podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Unii Europejskiej usługi
elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu, które mają siedzibę lub
miejsce zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej
Z uwagi na fakt, że obecny przepis ustawowy art. 132 ust. 4 ustawy jest zbyt restrykcyjny,
jeżeli chodzi o dokonanie zgłoszenia za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego,
proponuje się w art. 1 pkt 19 lit. a projektu ustawy modyfikację tego przepisu polegającą na
odejściu od stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą
ważnego kwalifikowanego certyfikatu na rzecz wyłącznego stosowania aplikacji
informatycznej udostępnionej na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra
właściwego do spraw finansów publicznych. Powyższa aplikacja w obecnym stanie prawnym
jest już stosowana jako alternatywa do ww. podpisu na podstawie rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 7 października 2004 r. w sprawie innego sposobu dokonywania zgłoszenia
informującego o zamiarze skorzystania ze specjalnych procedur rozliczania VAT usług
elektronicznych (Dz. U. Nr 224, poz. 2276). Z uwagi na propozycję przeniesienia do ustawy
rozwiązań przewidzianych w ww. rozporządzeniu konieczne jest uchylenie ust. 8 w art. 132
(art. 1 pkt 19 lit. b projektu ustawy) zawierającego delegację do wydania przedmiotowego
rozporządzenia. Tym samym zmiana zaproponowana w art. 1 pkt 19 projektu ustawy nie
niesie ze sobą żadnych dodatkowych ani nowych obowiązków dla podatnika i ma jedynie
charakter upraszczający oraz porządkowy. W art. 2 projektu ustawy doprecyzowano również,
że podmioty zagraniczne wskazane w dziale XII rozdziale 7 ustawy VAT, korzystające ze
szczególnej procedury, nie podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2
ust. 1 ustawy o NIP.
II. Zmiany mające na celu doprecyzowanie katalogu odpadów przetwarzalnych, które są
objęte mechanizmem odwróconego obciążenia (ang. reverse charge)
Zaproponowana zmiana w art. 17 ust. 1 pkt 7 (art. 1 pkt 3 projektu ustawy) ustawy o VAT ma
na celu doprecyzowanie katalogu odpadów przetwarzalnych, do których stosuje się objęcie
mechanizmem odwróconego obciążenia (ang. reverse charge mechanizm). Podkreślenia
wymaga, że obecny zakres stosowania tego mechanizmu został poszerzony o takie towary,
5