Rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi

przewidzianych w ustawie, gdy środki zastosowane przez właściwe organy administracji
rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego okażą się niewystarczające, w drodze
rozporządzenia, na podstawie danych przekazanych Prezesowi Rady Ministrów przez
właściwych wojewodów, wykazu gmin lub miejscowości poszkodowanych w wyniku
wystąpienia powodzi, na których terenie zastosowanie znajdą szczególne rozwiązania
określone w ustawie. Wydając ww. rozporządzenie Rada Ministrów określać będzie również
rodzaj szczególnych rozwiązań wymienionych w rozdziale 2 ustawy, jakie będą mogły zostać
zastosowane na danym terenie, przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Rozporządzenie wydawane na podstawie art. 1 ust. 2 projektu będzie miało niejako
„interdyscyplinarny” charakter, będzie dotyczyło spraw przekraczających właściwości
poszczególnych ministrów i kierowanych przez nich działów, w związku z tym
najwłaściwszym organem do jego wydania jest Rada Ministrów. Nie wydaje się, że
wskazanie kolegialnego organu mogłoby spowodować opóźnienia w przyjęciu omawianego
aktu normatywnego, ponieważ doświadczenie wynikające z dotychczasowych powodzi
pokazuje, że w przypadku katastrof i nagłych sytuacji, przyjęcie projektów umożliwiających
udzielenie pomocy poszkodowanym odbywa się niezwłocznie.
Wyjątkiem od tej zasady jest określony w rozdziale 3 niniejszego projektu
instrument polegający na udzielaniu przedsiębiorcom pożyczek. Z uwagi, że jest to jedyny
instrument, w ramach którego przedsiębiorcy będą mogli otrzymać środki finansowe na
odbudowanie utraconego majątku przedsiębiorstwa oraz fakt, że jest on skierowany do
przedsiębiorców niewielkich rozmiarów, bo zatrudniających nie więcej niż 50 pracowników –
będzie on dostępny przy wydaniu wspomnianego rozporządzenia automatycznie, bez
konieczności wyszczególniania tego instrumentu w jego treści.
W rozporządzeniu, tym samym, zostaną określone okresy korzystania z danych
ułatwień lub terminy na dokonanie określonych czynności. Jednocześnie w ust. 4 proponuje
się upoważnienie dla Prezesa Rady Ministrów do wydania rozporządzenia, które umożliwi
przesunięcia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu
państwa, z uwzględnieniem przeznaczenia tych środków na sfinansowanie zadań określonych
przez dysponentów danych części budżetowych, wnioskujących o takie przeniesienia.
Powyższe rozwiązanie zapewni sfinansowanie pomocy, o której mowa w projekcie.
Jako podmioty uprawnione do otrzymania pomocy projekt ustawy w art. 2 wskazuje
osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,

2
które na skutek powodzi doznały szkód majątkowych lub utraciły, choćby tylko czasowo,
możliwość korzystania z posiadanej nieruchomości lub lokalu (zwane „poszkodowanymi”).
W art. 3 ust. 1 projektu wskazano, że szczególnego rodzaju pomoc, o której mowa
w rozdziale 2 projektu oraz pomoc dla przedsiębiorców, o której mowa w rozdziale 3,
finansowana będzie z rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie klęskom
żywiołowym i usuwanie ich skutków, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
Dodatkowo, w art. 3 ust. 2 projektu, przewidziano w roku, w którym wystąpiła
powódź, możliwość utworzenia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych
rezerwy celowej przeznaczonej na sfinansowanie usuwania skutków powodzi. Do tej rezerwy
będą mogły być przeniesione kwoty wydatków, zablokowane w wyniku nieterminowego
wykonywania zadań lub stwierdzenia nadmiaru posiadanych środków przez daną jednostkę
sektora finansów publicznych przez Ministra Finansów lub dysponenta danej części
budżetowej. Utworzenie tej rezerwy nie będzie wiązało się z wynikającym z przepisów
ustawy z dnia 27 sierpnia o finansach publicznych obowiązkiem uzyskania w tej sprawie
przez Ministra Finansów pozytywnej opinii sejmowej komisji do spraw budżetu.
Projektowany art. 4 rozstrzyga, że łączna wartość pomocy publicznej udzielonej na
podstawie ustawy w celu naprawienia szkód związanych z usuwaniem skutków powodzi,
uzyskanej z wszystkich źródeł, nie będzie mogła przekroczyć wartości szkód materialnych
poniesionych na skutek powodzi przez jej beneficjenta. Przyjmuje się przy tym, że beneficjent
pomocy publicznej będzie składał wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce faktycznie
wykonywanej działalności gospodarczej oświadczenie o wartości szkód materialnych
poniesionych przez przedsiębiorcę na skutek powodzi, za pośrednictwem naczelnika urzędu
skarbowego właściwego w sprawach podatkowych, niezwłocznie po ustaleniu tych szkód. Do
oświadczenia będzie zobowiązany dołączyć informację o numerze wpisu do Krajowego
Rejestru Sądowego albo informację o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.
W przypadku natomiast uzyskania pomocy publicznej na podstawie projektowanej ustawy,
zaproponowano 14-dniowy termin na złożenie oświadczenia. Wówczas konieczne będzie
również udokumentowanie wartości uzyskanej pomocy publicznej, w przypadku gdy
dokumenty takie będą wydawane na podstawie odrębnych przepisów, oraz podanie informacji
o wysokości świadczenia ubezpieczyciela. W przypadku przedsiębiorców, którzy otrzymali
pomoc publiczną są oni zobowiązani do poinformowania wojewody o uzyskanym
odszkodowaniu, bez względu na termin jego uzyskania. Złożone oświadczenia będą
weryfikowane przez wojewodę i w przypadku stwierdzenia, że pomoc publiczna przekracza

3
wartość szkód materialnych określonych w oświadczeniu, wojewoda będzie zawiadamiał
beneficjenta o konieczności zwrotu uzyskanej w „nadwyżce” pomocy, w terminie 14 dni od
dnia doręczenia zawiadomienia, wskazując jednocześnie rachunek bankowy, na który będą
miały być zwrócone pieniądze. W celu zapewnienia zwrotu nadwyżki przekazanej pomocy,
wojewoda będzie mógł w przypadku niedokonania zwrotu przez beneficjenta, w drodze
decyzji zobowiązać go do zwrotu nadwyżki pomocy. Do zwrotu będzie się stosować
odpowiednio przepisy działu III Ordynacji podatkowej. Przyjmuje się przy tym, że środki
zwrócone przez przedsiębiorcę będą stanowić dochód budżetu państwa. W projekcie
przewidziano także – biorąc pod uwagę doświadczenia z 2010 r. – konieczność składania
wojewodzie informacji o udzielonej pomocy publicznej przez organizacje jej udzielające.
Ww. rozwiązania stosować się będzie odpowiednio do podmiotów otrzymujących pomoc
przewidzianą w ustawie, ale niebędącymi beneficjentami pomocy publicznej.
W celu zapewnienia rodzinie lub osobie samotnie gospodarującej, w rozumieniu
ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, poszkodowanym w wyniku powodzi,
niezbędnej potrzeby bytowej, projektowany art. 5 zakłada wypłatę zasiłku powodziowego
w wysokości do 2 tys. zł, według oszacowanej przez poszkodowanego wartości szkód
zawartej w oświadczeniu. W przypadku gdy wartość poniesionych szkód nie przekroczy
2 tys. zł, zasiłek powodziowy wypłacany będzie w wysokości odpowiadającej poniesionej
szkodzie. W przypadku gdy poniesiona szkoda będzie równa lub większa niż 2 tys. zł, zasiłek
ten będzie wypłacany w wysokości 2 tys. zł.
Mając na uwadze maksymalne uproszczenie i przyspieszenie procedury związanej
z udzielaniem pomocy, projekt przewiduje odrębne, od określonych w ustawie o pomocy
społecznej, zasady i tryb wypłaty zasiłków powodziowych, a w szczególności:
− zasiłek przyznawany będzie niezależnie od dochodu rodziny lub osoby samotnie
gospodarującej oraz – co do zasady – nie będzie podlegał zwrotowi,
− decyzja o przyznaniu zasiłku podejmowana będzie w terminie 2 dni od dnia wpłynięcia
wniosku o pomoc,
− zasiłek wypłacany będzie na wniosek uprawnionego, sporządzany na formularzu,
którego wzór określi minister właściwy do spraw wewnętrznych, niezwłocznie – nie
później jednak niż w terminie 2 dni od dnia wydania decyzji w sprawie przyznania
zasiłku,

4
− decyzję w sprawie przyznania zasiłku wydawał będzie wójt (burmistrz, prezydent
miasta) gminy, w której poszkodowany poniesie szkodę albo gminy sąsiadującej, na
terenie której będzie przebywał w wyniku konieczności opuszczenia zagrożonego
miejsca zamieszkania, czy to w wyniku prowadzonej przez odpowiednie służby
ewakuacji, czy w wyniku opuszczenia go dobrowolnie – organ ten będzie także
odpowiedzialny za wypłatę zasiłku,
− podstawą przyznania świadczenia będzie oświadczenie zawarte we wniosku, że osoba
go składająca poniosła szkodę w związku z powodzią. Oświadczenie to składane będzie
pod rygorem odpowiedzialności karnej za założenie fałszywych zeznań. Wniosek będzie
składany do wójta (burmistrz, prezydenta miasta) gminy, na terenie której
poszkodowany poniósł szkodę lub przebywa zgodnie z ust. 3,
− weryfikacja danych zawartych we wniosku przeprowadzana będzie po wypłacie zasiłku
i w przypadku ustalenia, że zasiłek otrzymała osoba, która nie została poszkodowana w
wyniku wystąpienia powodzi, będzie on podlegał zwrotowi.

Rada Ministrów, decydując w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 1 ust. 2, na
zastosowanie na obszarze niektórych gmin lub miejscowości o wypłacie zasiłków, będzie tym
samym przyznawać uprawnienie do ubiegania się o zasiłki przez poszkodowanych z tych
gmin lub miejscowości w gminach sąsiadujących, w przypadku konieczności opuszczenia
(samodzielnie lub w wyniku przeprowadzenia ewakuacji) miejsca zamieszkania. Należy
podkreślić, że to gmina lub miejscowość, na terenie której wystąpi szkoda, ma zostać ujęta
w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 1 ust. 2, i nie musi to być koniecznie gmina,
na terenie której poszkodowany będzie ubiegał się o zasiłek. W projekcie przewidziano, że
wypłata zasiłków powodziowych stanowić będzie zadanie zlecone z zakresu administracji
rządowej realizowane przez gminę. Zadanie, o którym mowa w projektowanym art. 5, będzie
finansowane z budżetu państwa, z części 83 – Rezerwy celowe, dział 758, rozdział 75818,
poz. 4 „Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych”.
Zaproponowane w art. 6 projektu ustawy rozwiązanie umożliwia odstąpienie
w okresie wskazanym w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 1 ust. 2 projektu od
trybu przetargowego przy zbywaniu nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa
albo jednostek samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe na rzecz
poszkodowanych na skutek powodzi osób fizycznych. Przeznaczenie na cele mieszkaniowe
powinno wynikać z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku

5
jego braku – ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy lub dla których
została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W związku
z powyższym projekt wskazuje, że zbywane nieruchomości muszą być faktycznie
przeznaczone na cele mieszkaniowe, nie mogą być to dowolne nieruchomości stanowiące
własność Skarbu Państwa. Ponadto przewiduje się odstąpienie od stosowania opłat
adiacenckich (z tytułu zwiększenia wartości nieruchomości) w przypadku budowy lub
odbudowy infrastruktury technicznej na terenach popowodziowych, w terminie określonym
w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 1 ust. 2.
Analogicznie, jak do rozwiązania zawartego w art. 6 projektu ustawy, w art. 7 projektu
przyjęto, że zbywanie, na wniosek gminy, nieruchomości wchodzących w skład Zasobu
Własności Rolnej Skarbu Państwa przeznaczonych na cele mieszkaniowe na rzecz
poszkodowanych odbywało się będzie w trybie bezprzetargowym.
W art. 8 projektu ustawy szczegółowo została określona sytuacja pracownika, który
nie stawił się w pracy z przyczyn związanych z powodzią. Przepis ten przewiduje uznanie za
usprawiedliwioną nieobecność pracownika w pracy w przypadku faktycznej niemożności jej
świadczenia ze względu na powódź. Wówczas pracownikowi przysługuje prawo do
odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę przez
okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych. Natomiast w związku z koniecznością usuwania
w zakładach pracy skutków powodzi, projekt ustawy dopuszcza możliwość powierzenia
pracownikowi wykonywania innego niż wynikający z umów o pracę, rodzaju pracy, przy
zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia. Zakłada się ponadto, że projektowane w tym
zakresie przepisy będą odpowiednio dotyczyć osób wykonujących pracę na podstawie
stosunku służbowego. Rozwiązanie to nie narusza uprawnień pracownika z tytułu nadgodzin.
W celu ułatwienia dokumentowania sytuacji w przypadku zniszczenia dokumentów
niezbędnych do ustalenia świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych lub zaopatrzenia
emerytalnego, w art. 9 projektu ustawy wymieniono, jakie dokumenty i dowody będą
potwierdzały prawo do ww. świadczeń oraz wysokość ich podstawy wymiaru.
Projekt ustawy stanowi również w art. 10, że w okresie wskazanym
w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 1 ust. 2 środki z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych mogą być przeznaczone na cele związane z pomocą dla
poszkodowanych zatrudnionych u pracodawcy, który utworzył fundusz, a także na rzecz
pracowników innego pracodawcy.

6